Tíminn - 01.11.1963, Blaðsíða 2

f
ÞÁTTUR KIRKJUNNAR
KAÞÓLSKA klrkjan komst syo
langt að veita þeim, sem skara
fram úr í því aö líkjast Kristi
helgi 03 tilbeiðslu.
Ef til vill eru það öfgar, og
erfitt að dæma um hver stend-
ur næst meistaranum, og hverj-
um ber dýrlingsnafn og helgi.
En eru hitt betri öfgar, sem
víða kemur fram hjá öðrum
kirkjudeildum og ekki sizt á
hinum „frjálslyndu" og „rétt-
trúuðu“ lúthersku kirkjum, að
þeim er fátt eða ekkert heilagt?
Sé engin helgi yfir minningu og
eftirdæmi þeirra, sem bezt og
grandvarast lifa og lifðu sam-
kvæmt kenningum og anda
Krists, þá skerðist eitthvað af
inorsök fyrir því taumleysi, sem
margir kvarta nú um í uppeldi
og siðum.
Barn, sem ekki lítur á neitt
eða neinn, sem heilaga fyrir-
mynd verður rótlaust rekald í
straumi tizku, aldarháttar og
hverfleika. Það eignast aldrei
sjón út yfir hinn þrönga hring
hversdagsleikans og verður and-
lega vanþroska.
Hið sama gjörist að meira
eða minna leyti með fullorðna
manneskju, sem metur ekki
helgi annarra, sem skara fram
úr í fagurri breytni eða hafa
gjört það.
Og þessi virðing fyrir heilag-
leika er einnig undirstaða og
að skilið en eilífar helvítiskvalir,
þessi kenning, sem komið hefur
alla leið að háaltari lútersku
kirkjunnar, og er kennd við sjálf
an Ágústín og Lúther, er út frá
sjónarfniði mannúðar og mann-
helgi hið hryllilegasta guðlast,
sem heyrzt hefur. Og í eðli sínu
er þessi helvítiskenning undirrót
mannvíga og fjöldamorða, styrj-
alda og eyðingar, allt frá galdra
brennum til Gyðingamorða. Til
hennar má rekja þá raunalegu
staðreynd, að „kristnar þjóðir"
eru taldar herskáustu þjóðir
heims, þangað til Kínverjar eða
foringjar þeirra hafa þá lært nóg
til að taka upp þann vafasama
titil og heiður.
Það veitti því sannarlega ekki
af að taka upp Allra-heilagra-
messu í einhverri mynd. Ef til
vill ekki á þann hátt sem móður
ALLRA HEILAGRA MESSA
heigi og virðingu hans sjálfs og
guðshugs j ónarinnar.
í uppeldi barna má al'drei
gleyma að benda þeim á heilag-
ar fyrirmyndir. Og erfitt er að
ala þá upp, sem ekkert er heil-
lagt. Virðing og lotning fyrir
því, sem heilágt er skapar jarð-
veg fyrir fræðslu og aga, bók-
staflega markmið uppeldis, ekki
sízt í trú og siðfágun.
Því ætti kirkjan aldrei að
gieyma. Skortur á helgidómum
og helgum fyrirmyndum er meg
hornsteinn þeirrar mannhelgi,
sem nú er talað um svo sem
helzta öryggi mannkyns gegn
styrjöldum og eyðingu. Því
lengra, sem mannsvitund nær
í þv£, að viðurkenna og meta hið
góða og fagra í fari annarra, því
meiri fjarstæða verður að
drepa, særa og eyðileggja.
Hin gamla, hryllilega kenning
um hið algjöra þýðingarleysi
mannsins, og að hann sé ekki
annað en „glötunardyngja ‘ mold
og maökafæða, sem eigi ekki ann
kirkjan kaþólska, sem kenndi að
dýrka og tilbiðja Maríu og Jósef,
Birgittu og heilagan Franz. En
áreiðamega þannig, að sérstak-
an dag árlega bæri að minnast
skærustu l]ósa mannkyns í for-
tíð og nútið. Benda á þessi ljós.
Færa þau undan mælikerinu og
í Ijósastikuna, ef svo mætti
segja. Þannig ætti ekki að
gleyma að kenna fólkinu um
Albert Schweitzer, Tryggve Lie,
Ralph Bunch, Gandhi, Kagawa
og fieirl, sem fáir þekkja til hlít
ar, þótt hins vegar nöfn morð-
ingja og stríðsvarga þyki sálu-
hjálparatriði á söguprófum.
En hitt ætti þá ekki heldur að
gleymast á slíkri nútíma Allra
heilagramessu, að minna á helgi
og gildi hverrar einustu manns
sálar, jafnvel hinna aumustu
allra, jafnvel fólks, sem sýnist
hafa glatað öllum manndómi sín
um og mannsveru í drykkjuskap,
löstum og syndum. Stundum
finnur maður þar skærustu perl
ur og dýrasta gull í allri sorp-
hrúgunni. Og þá furðar mann
ekki þótt Kristur legði leið sína
um helvíti á leið sinni til himins,
stigi niður til heljar, af því að
hann vissi að þar duldist ltka
eitthvað heilagt, fagurt og guð-
dómlegt, sem þurfti að bjarga
og frelsa.
Og urðu ekki „allir heilagir"
fyrst' og fremst heilagir vegna
þess, að þeir leituðu að hinu
týnda til að frelsa það? Þeir
vissu að glataði sonurinn átti
dýrmæta sál engu síður en hinn
prúði eg „syndlausi", sem alltaf
var heima.
„Víða til þess vott ég fann
þótt vendist oftar hinu,
að Guð á margan gimstein þann,
sem gióir i mannsorpinu".
segir skáldið frá Bólu, sem ekki
var nú myrkur í máli um mann-
lega galla yfirleitt.
Það er vegna hins heilaga og
guðdómlega í hverri sál, sem við
ættum að taka upp minningar-
dag um skærustu ljósin eða sól-
irnar á ferli kristins dóms, en
fela þau eða þær ekki lengur
bak við ský tómlætis og skugga
björg vanþekkingar og heimsku.
Árelíus Níelsson.

Hjálpar-
beiðni
Svo sem alþjóð er kunugt af
fréttum, urðu hjónin í HömluJholt
um fyrir því tjóni, að íbúðarbús-
ið brann ofan af þeim aðfaranótt
mánudags s.l. Þar með urðu átta
börn heimilislaus á aldrinum 9
mánaða til 15 ára.
Ölluim má ljóst vera bjargar-
leysið eftir slíkt áfall og hve ömur
legt það er að horfa á fríðan
bamahóp tvístraðan eftir áfallið.
Landsmenn hafa oft áður brugð
ið skjótt við til hjálpar í líkum
tilfellum, þess vegna er það von
sveitunganna að með sameiginleg
um fjárstyrk verði unnt að bæta
tjónið.
Því leita ég nú á náðir almenn
ings um fjárhagsaðstoð, svo unnt
verði, hið fyrsta, að veita hjónun-
um pg gáfuðum og efnilegum
börnum þeirra heimili að nýju.
Blaðið hefur góðfúslega orðið
jr-
I
Árið 1961 hóf Þjóðkirkjan þátt-
töku í srarfsemi, sem miðar að
því að auka kynni þjóða í milli.
Fór þá hópur níu ungmenna vest
ur um haf, en þrír amerískir ung
lingar dvöldu hér í eitt ár. Næsta
ár voru íslenzku þátttakendurnir
15, en hinir amerísku 4. Yfirstand
andi skiptiár dvelja 20 íslending
ar vestra, en hinir erlendu gisti-
vinir hér eru enn aðeins 4
Ungmennaskipti þessi hófust
upphaflega eftir síðari heimsstyrj
öldina, er Bræðrakirkjan í Banda-
ríkjunum beitti sér fyrir því, að
þýzkir unglingar fengju að dvelja
á amerískum heimilum.
Tilhögun
15. júlí næsta sumar mun ís-
lenzki hópurinn halda vestur um
haf. Verður fiogið með Loftleiða
flugvél til New York, en síðan
við beiðni um að veita fjárfram
legucn viðtöku.
Árni Pálson,
sóknarprestur.
dvalið í r.okkra daga í háskóla á
austurströnd Bandaríkjanna, þar
sem hinir erlendu hópar blandast
og fá sín fyrstu kynni af banda-
rísku þjóðlífi. Síðan tvístrast hóp
urinn og hver heldur til þess heim
ilis, sem honum hefur verið út-
hlutað og hann hefur áður staðið
í bréfaskiptum við.
Um svipað leyti kemur banda-
ríski hópurinn hingað og fær sín
fyrstu kynni af íslenzku fjöl-
skyldulífi. Hingað til hefur Kefla
vík verið eini staðurinn utan
Reykjavíkur, sem hefur tekið
skiptinemenda öll árin, en auk
þess dvaldi skiptinemi í Hafnar
firði eitt ár.
Þátttakendur.
Umsæk.’.endur verða að vera
•orðnir 16 ára 1. sept. 1964 og
ekki eldri cn 18 ára sama dag, til
þess að geta tekið þátt í næstu
skiptum. Þeir verða að hafa góða
undirstöðuþekkingu í enskri
tungu.
Allar nánari upplýsingar veitir
æskulýðsfulltrúi þjóðkirkjunnar á
skrifstofu biskups, Klapparstíg 27,
súmi 12236, og afhendir hann
einnig umsóknareyðublöð. Verða
umsóknir að hafa borizt fyrir 12.
desember.
Sýning á ódýrum
trésmíðavélum
GB-Reykjavík, 31. okt.
Blaðamönnum var í gær boðið að
skoða vélasýningu, sem Everest
A FÖRNUM VEGI
EITT AF FYRIRBRIGÐUM hinna
síöustu tlma er það, að verðlauna
með hlnu óskaplegasta brambolti
og hástemmdu skrumi friðleik
kvenna, ungra stúlkna, sem hafa
í vöggugjöf þegið snoturt and-
litsfall, sem þeim er á engan hátt
sjálfrátt. En ekki hafa sextugar
mæður ennþá verið sæmdar heiðri
sem bezt hefur tekizt að varð-
veita æskufegurð sína, og væri
þó snefili af viti í því. En nú er
að sjá hversu mikilsvert það hef-
ur orðið fyrir þessar fegurðardis-
ir að hafa hlotið þennanr drottn-
ingartitil. Um það segir blað eitt
á þessa lcið:
„ÞAÐ MUN HAFA verið eitthvað
fyrr en 1940, sem þessi auglýs-
ingaherferð var hafin tll að velja
„fegurðardrottningar". Um 30
ungar ítúlkur hafa hlotið æðstu
titlana: „Ungfrú Evrópa", „Ung-
frú heimur" 00 „Ungfrú Alheim-
. ur". Átján þessara glæsikvenna
hafa gifzt. Tiu af þeim hjónabönd
um hafa sundrazt vegna óreglu
og ólifnaðar. Sum þeirra hjóna-
banda sem eftir hjara, riða þó til
falls. Þær, sem ekki hafa gifzt,
skiptast í tvo hópa. í öðrum hópn
um hafa stúlkurnar reynt að
fremja sjálfsmorð, en í hinum
hópnum, sem eru fleiri í, eru stúlk
urnar stöðugt undir iæknisgæzlu,
vegna bilaðra tauga." —
ÞETTA er þá árangurinn af öllu
tilstandlnul Slík eru örlög þess-
ara drotfninga. Og þetta er talið
eitt af menningarfyrirbærum sam
tíðarinnarl!
Ego.
Trading Company hefur sett upp í
anddyri Háskólabíós og stendur til
fimmta nóvember.
Á sýningunni eru eingöngu tré-
smíðavélar frá Ungverjalandi, og
fullyrtu innflytjendurnir, að vélar
þessar væru yfirleitt um 25% ódýr-
ari en gerist um sams konar vélar
á heimsmakaðnum, enda gengju
þær nú vel út, hefðu selzt upp
undir tuttugu síðan sýningin hófst.
Þetta er þriðja vörusýningin,
sem Everest Trading Company set-
ur upp, hin fyrsta var sýning á
tannlækningatækjum, sú hin fyrsta
hér á landi og haldin í Gefjunar-
skáianum í Kirkjustræti Þá hafði
fyrirtækið sýningardeild á Kölnar-
messunni í sumar eð leið og sýndi
þar loftverkfæri frá amerísku
verksmiðjunni Senca, sem það
hefur umboð fyrir um alla Evr-
ópu.
Fagur boðskapur
Nú eru þvingunar- og kúgun
arlögin komin fram á Alþingi.
Er rakið annars staðar í blað-
inu, hvernig þau eiga að verka
og að hverjum að beinast fyrst
og fremst. Er athyglisvert, að
bera þau saman við þau skrif,
sem birzt hafa í Alþýðublað-
inu undanfarið um ástandið í
efnahagsmálunum, öngþveitið
og óréttlætið og misskiptingu
teknanna. Var ekki unnt að
skilja Maðið á annan veg en
þann, að ríkisstjórnin hygðist
fyrst og fremst beina aðgerðum
sínum gegn stórgróðamönnun-
•um í þjóðfélaginu, taka af
þeim skerf og dreifa meðal
hinna lægst launuðu.
Fögur fyrirheit
S.I. sunnudag segir Alþýðu-
blaðið þetta:
„Hin hefðbundnu deiluatriði
í kapitalistisku þjóðfélagi eru
ekki aðeins vinnulaun, heldur
einnig ágóði. í nágrannalönd-
um okkar kemur sja'ldan fyrir,
að frjálslyndir flokkar herði að
öðru, þegar þjóðarhagur krefst
nema herða einnig að hinu. En
hér á landi virðist ekkert vera
til, sem heitir gróði, því að all-
ir atvinnurekendur keppast um
að sanna með ítarlegum talna-
dæmum, hve þeir tapi óskap-
lega miklu. Þó fer aldrei neinn
á hausinn.
Ágóði er sjaldan bókfærður
hjá íslenzkum fyrirtækjum.
Honum er stungið undan og
eigendur taka hann út í hlunn-
indum bjá fyrirtækjunum, sem
kaupa fyrir þá bfla og reka þá,
senda menn í ferðalög, halda
fyrir þá veizlur og svo fram-
vegis. Það er þessi óbeina
tekjulind, sem skapar lúxus-
lífskjör á íslandi í dag . . . Nú
kemur einu sinni sem oftar að
skuldadögum, og verður að
tryggja jafnári dreifingu tekn-
anna. . . . Þegar svo er komið
verður að ná tii gróðans ekki
síður en vinnu'launanna. Það
verður að herða stórlega
skattaeftirlit og taka upp refs-
ingar, sem fæla menn frá skatt-
svikum. Það verður að fylgjast
betur með kostnaði fyrirtækja
og frádráttarliðum þeirra. Á
þennan hátt verður ríkið að
draga til sín stórfé, stöðva ó-
hóflega kaupgetu hinna fáu, en
nota féð til félagslegra ráð-
stafana, sem koma láglauna-
fólki til góða.“
Á miðvikudag segir svo Al-
þýðuMaðið ennfremur:
„Hvernig er hægt að jafna
kjarabætur þær, sem fengizt
hafa á siðustu mánuðum, án
þess að fella krónuna? — Al-
þýðuflokkurinn hefur fullan
vilja á að leysa þetta vandamál
þannig, að láglaunastéttirnar,
sem hafa fengið minnstar
kjarabætur, megi við una.“
Hva$ hafa þeir veriö að
gera?
Eftir að hafa setið við stjórn-
völinn ásamt Sjálfstæðisflokkn-
um hátt á fimmta ár er þetta
tónninn í málgagni Alþýðu-
flokksins. Hvað hafa mennirn-
ir verið að gera þennan tíma?
— Þeir hafa þjarmað að lág-
launastéttunum og sérstaklega
unga fólkinu? Þeir hafa hlúð
að stórgróðamönnunum. Þeir
hafa lækkað skatta á stórfyrir-
tækjunnum og gefið þeim aukið
olnbogarými til að draga tekj-
ur undan skatti. Þeir hafa ger-
L breytt skattakerfinu öllu og
Framhald á 13 síðu
2
TÍMINN. föstudairinn 1. nóvember 1963