Tíminn - 01.11.1963, Blaðsíða 14

ÞRIÐJA RIKIÐ
WILLIAM L. SHIRER
ræður vegna verzlunarsamnings-
ins, en þær höfðu farið út um þúf-
ur í fehrúar.
Brezka stjórnin svaraði ekki
Sovéttillögunum um hernaðar-
bandalag fyrr en 8. mai, en þær
höfðu verið bornar fram 16. apríl.
Svarið var neikvætt. Það styrkti
grunsemdirnar í Moskvu, að
Chamberlain væri ekki fús til að
gera hernaðarsáttmála við Eúss-
land til þess að koma í veg fyrir
að Hitler tæki Pólland.
Því er ekki að undra, að Rússar
lögðu nú enn meira kapp á að ná
til' Þjóðverjanna. Astakhov hitti
Schnurre aftur 17. maí í utanríkis
ráðuneytinu, og eftir að hafa rætt
ýmis vandræði í sambandi við
verzlunarviðskiptin sneri hann sér
að veigameiri málum.
— Astakhov fullyrti (sagði
Schnurre), að ekki væri um neinn
ágreining að ræða í utanríkis-
stefnu Þýzkalands og Sovétríkj-
anna og því væri ekki ástæða til
óvináttu milli landanna tveggja.
Rétt var það, að í Sovétríkjunum
tværi sú tilfinning ríkjandi, að
hætta stafaði af Þjóðverjum. Án
efa væri þó hægt að útrýma þess-
ari tilfinningu og vantrausti í
Moskvu . . . Hann sagði sem svar
við spurningu minni um ensk-sov-
ézku viðræðurnar, að eins og þær
stæðu núna skiptu þær varla máli. j
Þremur dögum síðar, 20. maí,
átti von der Schulenburg langan
fund með Molotov í Moskvu. Hinn
nýskipaði ráðherra var í „mjög
vinsamlegu" skapi og sagði þýzka
sendifulltrúanum, að verzlunar-
viðskipta-viðræður milli landanna
gætu hafizt, ef nauðsynleg stjórn-
málaleg undirstaða undir þeim
skapaðist. Þetta var ný tilraun af
hálfu Kreml, en hún var gerð af
mikilli varkárni og framkvæmd af
hinum klóka Molotov. Þegar
Schulenburg spurði hann, hvað
hann meinti með „stjórnmálalegri
undirstöðu“, svaraði Rússinn, að
þetta væri nokkuð, sem báðar
stjórnirnar yrðu að hugleiða. All-
ar tilraunir sendiherrans til þess
að fá eitthvað upp úr hinum slæga
utanríkisráðherra, urðu til einskis.
„Hann er þekktur", sagði Schulen-
burg í skýrslu til Berlínar, „fyrir
þrjózku sína1-'. Á leið sinni út úr
utanríkisráðuneytinu leit sendi-
herrann inn hjá Vladimir Potem-
kin, varautanríkisráðherranum, og
sagði honurn, að hann hefði ekki
getað fengið upp úr Molotov, hvað
hann vildi stjórnmálalega séð. „Ég
bað Herr Potemkin“, sagði Schul-
enburg, „að komast að þessu“.
Hið endurnýjaða samband milli
Berlínar og Moskvu fór ekki fram
hjá athugulum augum franska
sendiherrans í þýzku höfuðborg-
inni. Þegar 7. maí, fjórum dögum
eftir brottrekstur Litvinovs, var
Coulondre farinn að segja franska
utanríkisráðherranum, að sam-
kvæmt upplýsingum, sem hann
hefði fengið hjá nánum trúnaðar-
manni foringjans, væri Þýzkaland
að reyna að leita skilnings hjá
Rússum, sem myndi meðal annars
leiða til' fjórðu skiptingar Póllands.
Tveimur dögum síðar sendi franski
sendiherrann annað skeyti til
Parísar, þar sem hann sagði frá
orðrómi í Berlín „um að Þýzka-
land hefði lagt fram, eða væri í
þann veginn að leggja fram uppá-
stungur við Rússa, sem stefndu
að því að skipta Póllandi".
Stálsamningurinn
Enda þótt toppmennirnir í Wehr
maeht hefðu lítið álit á herstyrk
Ítalíu, vildi Hitler nú að^ gert yrði
hernaðarbandalag við Ítalíu, en
Mussolini hafði ekkert verið að
flýta sér að samþykkja þetta. Við-
ræður hófust milli manna úr yfir-
herstjórnum beggja í apríl og
Keitel skýrði OKW frá því, að
„skoðun hans“ væri sú, að hvorki
herstyrkur ítala né endurhervæð-
ing væri í góðu ásigkomulagi.
Ákveða yrði styrjöld mjög bráð-
lega, eða Ítalía væri algerlega úr
leik.
Um miðjan apríl sýnir dagbók
hans, að Ciano hafi verið farinn
að hugsa alvarlega um það, að
allt benti til þess, að Þjóðverjar
ætluðu að ráðast á Pólland á
hverri stundu og koma þannig af
stað styrjöld í Evrópu, sem Ítalía
var ekki búin undir. Þegar Atto-
lico sendiherra í Berlín sendi1
skeyti til Rómar 20. apríl um, að;
aðgerðir Þjóðverja gegn Póllandi
væru „yfirvofandi“, hvatti Ciano J
hann til þess að koma í skyndi í
■kring, að hann fengi að hitta Ribb-
entrop, svo að ekki yrði komið
að Italiu sofandi á verðinum.
Utanríkisráðherrarnir tveir hitt
ust í Mílanó 6. maí. Ciano hafði
komið þangað með skrifleg fyrir-
mæli frá Mussolini um að leggja
áherzlu á það við Þjóðverja, að
Ítalía óskaði eftir að komast hjá
styrjöld í að minnsta kosti þrjú ár.
ítalanum til undrunar samþykkti
Ribbentrop, að Þýzkaland vildi
einnig halda friðinn í það langan
tíma. í rauninni hitti Ciano þýzka
utanríkisráðherrann „í fyrsta sinn
í rólegu og þægilegu hugar-|
ástandi". Þeir litu yfir ástandið
í Evrópu, samþykktu að bæta!
sambúð Öxulríkjanna við Sovét-J
ríkin og fóru síðan og snæddu'
stórkostlegan kvöldverð.
Þegar svo Mussolini hringdi eft
ir kvöldverðinn til þess að heyra,1
hvernig viðræðurnar hefðu gengið, |
og Ciano svaraði, að þær hefðu
gengið vel, fékk Mussolini skyndi-
lega hugmynd. Hann bað tengda-,
son sinn að afhenda blöðunum.
yfirlýsingu þess efnis, að Þýzka-,
land og Ítalía hefðu ákveðið að j
gera með sér hernaðarbandalag. j
Ribbentrop hikaði fyrst í stað. Að j
lokum samþykkti hann að leggja j
málið fyrir Hitler, og foringinn
samþykkti uppástungu Mussolinis
fúslega, þegar náðst hafði til hans
í síma.
Þannig ofurseldi Mussolini sjálf-
an sig vegna skyndilegrar hug-
dettu óafturkallanlega örlögum j
Hitlers, eftir að hafa hikað í meira
en eitt ár. Þetta var eitt af fyrstuj
merkjum þess, að ítalski einræðis-j
herrann, eins og sá þýzki, var
byrjaour að glata þeim járnharða
sjálfsaga, sem fram til þessa árs,
1939, hafði gert þeim báðum kleift
að fylgja stefnu þjóðlegra hags-
muna með ísköldum vilja.
Stálsáttmálinn, eins og hann
átti eftir að verða kallaður, var
undirritaður með nokkurri pomp
og prakt í rikiskanslarahöllinni í
Berlín 22. maí. Ciano hafði veitt
Ribbentrop Annunzista-kragann,
en það gerði Göring ekki aðeins
ævareiðan, heldur kom það út á
honum tárum, að því er utanríkis-
ráðherrann bezt gat séð. Stað-
reyndin var sú, að hinn feitlagni
marskálkur hafði orðið mjög reið-
ur og kvartað yfir því, að raun-
verulega hefði átt að veita honum
kragann, þar eð það var hann,
sem hafði komið því til leiðar, að
sáttmálinn var gerður.
„Ég lofaði Mackensen (þýzka
sendiherranum í Róm)“, tilkynnti
Ciano, „að ég myndi reyna að fá
kraga handa Göring“.
Ciano hitti Hitler „mjög vel á
sig kominn, rólegan og ekki eins
herskáan og vant var“, enda þótt
hann liti út fyrir að vera nokkru
eldri og fleiri hrukkur væru í
kringum augun, ef til vill vegna
svefnleysis. Foringinn var í bezta
skapi, þegar hann fylgdist með,
er utanríkisráðherrarnir undirrit-
uðu skjalið.
Þetta var hreinskilnislega orð-
að hernaðarbandalag og árásareðli
þess var undirstrikað með setn-
ingu í formálanum, sem Hitler
hafði heimtað að þar yrði, og þar
sem lýst var yfir, að þjóðirnar
tvær, „sameinaðar af innri skyld-
leika skoðana þeirra . . . séu
ákveðnar í því að grípa til að-
gerða hlið við hlið og með sam-
einuðum liðstyrk , til þess að
— Og þú sagðir ekki frá þessu.
— Ekki þér.
— Engum?
__ Ó, jú. Marynelle vissi það til
dæmis.
— Marynelle!
__ Ég sagði henni frá því um
leið og ég sagði henni, að ég gæti
ekki verið brúðarmær. Hún horfði
niður fyrir sig, svo leit hún aftur
á hann. — Þú skilur, Phil, ég varð
að komast í burtu fyrir brúðkaup
ykkar. Eg er ekki sérlega góður
leikari. Eg vissi, að mér yrði of-
raun að láta sem ekkert væri, þeg-
ar hún væri gift þér.
Hann starði á hana. — Ó.Min!
Hún beit á vör. — Svona er það
þá, rauðhaus.
— En ég hélt — Hvað þá um
þig og Whit?
— Það er ekkert á milli okkar.
Whit er góður strákur, og ef til
vill ætti ég að giftast honum. En
þú veizt, hvernig maður er, rauð-
haus. Hún kveikti sér í sígarettu.
Phil hallaði sér aftur á bak og
reyndi að átta sig á því, sem hun
hafði sagt honum. — Þetta datt
mér aldrei í hug, muldraði hann.
— Ég hefði kannski att að
segja þér það, sagði Min þurrlega.
Hann hló hikandi.
— Allir aðrir vissu það. Whit,
Marynelle, allir.
_ Já, líklega var þetta rett.
Þess vegna . . . — Já, en Min!
Hún yppti öxlum. — Hafðu ekki
áhyggjur, rauðhaus. Þú spurðir,
hvers vegna ég væri að fara í
burtu, og ég svaraði spurningu
þinni. Eg hefði ekki getað haldið
áfram að umgangast ykkur Mary-
nelle, eftir að þið voruð orðin
hjón.
— Já, en núna . . .
— Sleppum því. Eg er ráðin í
þetta starf, og ég ætla að spreyta
mig á því. Eg er viss um, að mér
mun geðjast að því.
! — Eg þori að veðja, að Whit
er ekki hrifinn af þessu.
— Það er nú enn ein ástæðan
fyrir brottför minni. Mér geðjast
vel að Whit, en ég get ekki gifzt
honum. Þegar ég er ekki lengur
hér, fær hann tækifæri til að
kynnast öðrum stúlkum.
— Það, sem þú átt að gera . . .
Hún drap í sígarettunni og klapp j
aði honum síðan á höndina. —'
t Eg veit alveg hvað ég á að gera, ’
sagði hún. Svo gretti hún sig fram- j
an í hann, sneri sér við og gekk
I til dyra. — Bless, rauðhaus, ég
' skal senda þér kort úr dýragarðin-
um.
i Phil lá lengi_ og hugsaði málið.
Eitt var ljóst. Úr því að litla, blíð-
I lynda Min hafði kjark til að brenna
brýr að baki sér, hvers vegna
skyldi hann ekki hafa kjark til
þess líka?
Svo að Min var að fara til St.
Louis! Hann ýtti ákveðinn til hlið j
! ar hugsununum, sem læddust fram I
í huga hans.
FJÓRÐI KAFLI.
Phil batnaði hægt, en örugglega. j
1 Hann komst þó ekki á fætur, fyrr
J en komið var fram í febrúar. Hann
i hafði rjátlað um íbúðina okkar í
viku, þegar ég stakk upp á því
við hann, að hann dveldist um
tíma í fjallahóteli i iðjuleysi og
sól, áður en hann hæfist handa á
sjúkrahúsinu á nýjan leik.
íbúðin okkar var í einu af
gömlu múrsteinshúsunum á Spring,
Avenue. Við höfðum okkar eigin J
arin úr tígulsteinum með eikar-
hillu. Það var notalegt að verma
sig þar á kvöldin. Litlu herbergin
okkar tvö opnuðust fram í setu-
stofuna. Við vorum mjög ánægðir
, með verustað okkar. !
ÁSTIR LÆKNISINS
ELIZABETH SEIFERT
Phil sparkaði í arininn, eins og
til að vera viss um athygli mína,
og renndi fingrunum gegnum rauð
an lubbann. Að undanskildu örinu
við hægra gagnaugað, var ekki
lengur hægt að sjá nein merki
dauðans, sem hann hafði sloppið
svo naumlega frá. Hann var eðli-
lega mjög fölur eftir tveggja mán-
aða sjúkralegu. Venjulega var
hann fallega brúnn á hörund.
— Eg sagði þér, — og ég hélt, i
að þú tryðir mér, — að ég ætla ’
ekki að halda starfi mínu hér á i
sjúkrahúsinu áfram.
— Þú sagðir mér það, rumdi ég, j
— en ég hélt bara, að þú hefðir |
ruglazt svolítið af höfuðhögginu. i
— Eg var ekkert ruglaður,'
sagði hann rólega.
— Fyrir mér hljómaði það eins
og hvert annað brjálæði
— Þú reynir ekki einu sinni að
skilja mitt ^sjónarmið. Þú hugsar
aðeins um sjúkrahúsið, og þá:
vinnu, sem þú þarft að taka á þig, j
þegar ég fer.
— Eg vildi, að þú hugsaðir of-;
urlítið um það.
— Eg vildi, að ég gæti gert þér,
skiljanlegt, hvernig það var að
liggja þarna í snjónum, þegar égj
var orðinn viss um, að ég væri;
að deyja, viss um, að ég mundi
aldrei geta framkvæmt neitt af
því, sem mig hafði árum saman
dréymt um.
— Eg skil, Phil en . . .
— Eg fékk enga vitrun, sagði
hann hugsandi En mér varð það
ljóst, mjög ljóst, að maður verður
að gera þá hluti í lífinu, sem mann
langar til að gera. Mér varð ljóst,
hvað lífið er stutt, og að það er
enn styttra, ef maður er aðeins
hálfur. Ef þú yrðir fyrir slíkri
reynslu sem ég, Whit, þá værirðu
ekki lengur í neinum vafa.
— Eg býst við, að það sé rétt
hjá þér.
— Þú getur verið viss um það.
Og síðan, þegar ég skildi, að mér
hafði verið gefið lífið á nýjan leik!
Það var endurfæðing, Whit! Litl-
ar hrukkur komu í ljós við augun,
hann hálfhló að ákafa sínum. —
Eg var aðeins viss um einn hlut,
ég varð að nota þetta annað tæki-
færi, sem mér hafði verið gefið.
Eg varð að framkvæma það, sem
mig hafði alltaf dreymt um.
— Þig hefur alltaf langað til að
veiða lyst þína. Því gerirðu það
ekki?
— Eg ætla að gera það. En mér
skildist líka, að þýðingarmestu
hlutina verður maður að gera
fyrst. Þess vegna koma læknavís-
indin á undan.
— En ef þér gengur nú illa við
rannsóknirnar? Ef þér leiðast
þær?
— Það er vitanlega mögulegt.
Eg verð þá fyrstur til að viður-
kenna það.
— Ekki or ég eins viss um það.
— Æ, góði Whit! Eg vildi svo
gjarnan geta komið þér í skilning
um afstöðu, mína. En í rauninni
skiptir engu máli, hvort þú skilur
mig eða ekki. Eg mun fara héðan
þrátt fyrir það, strax og ég hef
gengið frá málum mínum hér.
Eg sló úr pípunni minni. — Þú
| ert þó líklega ekki að flýja héðan,
jaf því að þú finnur til sektar út
af dauða Marynelle?
Eg sá, að hann hrökk við, en
J hann svaraði rólegri röddu: —
I Vissulega finn ég til sektar vegna
dauða hennar, viðurkenndi hann,
j en það er ekki ástæðan fyrir brott-
jför minni. Og þó að þig langi ef
J til vill ekki til þess, þá ætla ég að
endurtaka . . .
Eg ræskti mig, og hann hló við.
Phil er góður náungi.
— Eg býst við, að þér finnist
þessar yfirlýsingar afkáralegar og
ólíkar mér, hélt hann áfram, en
ástæðan er raunverulega sú, að
mér hefur verið gefið nýtt tæki-
færi til að lifa lífinu, til þess að
framkvæma það, sem -mig dreymdi
um að gera „einhvern tíma“. Mér
er orðið Ijóst, að þetta „einhvern
tíma“ getur brugðizt.
— En, mótmælti ég, þú talar,
eins og þú hafir verið að sóa tím-
anum í einskisverða hluti hér. Það
er ekki rétt, Phil. Þú hefur unnið
mikið og gott starf hér, þú hefur
haft næg tæki'færi til að beita
kunnáttu þinni í skurðlækningum,
þú hefur bjargað mörgum manns-
lífum. Eg fæ ekki skilið, hvernig
þú getur dæmt starf þitt hér fá-
nýtt og einskis vert. Þú hefur blátt
áfram ekkert að bæta fyrir.
Hann hnyklaði brúnirnar. — Eg
er ekki að reyna að bæta fyrir . . .
— Hvern fjandann meinarðu þá
eiginlega? spurði ég æstur. Eg
stóð á fætur, hallaði mér upp að
arinhillunni og skók pípuna fram-
an í hann. — Þú stagast sífellt á
14
TÍMINN, föstudaginn 1. nóvember 1963