Tíminn - 30.11.1963, Blaðsíða 7

Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
iands. í lausasölu kr. 4.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Stórhættulegt mái
Fyrir nokkrum dögum lagði ríkisstjórnin fram
á Alþingi frumvarp til laga um breytingu á lögum
um Seðlabanka íslands. Aðalefni þess er að heimila bank-
anum að auka frystingu á sparifé, sem lagt er í viðskipta-
banka og aðrar lánsstofnanir, í 25% úr 15—20%, eins
og nú á sér stað. Þá er lagt til að heimila Seðlabankanum
að selja vaxtabréf með gengistryggingu, en slík verðbréfa-
sala myndi að sjálfsögðu keppa mjög við viðskiptabanka
og aðrar lánsstofnanir um spariféð.
Frumvarp þetta hefur enn ekki verið tekið til með-
ferðar á Alþingi, og því ekki verið rsett þar. í greinar-
gerð þess er það aðallega rökstutt með því, að Seðlabank-
inn þurfi á aukinni frystingu sparifjár að halda til þess
að geta veitt atvinnuvegunum afurðalán. Hér er m. ö.
o. búin til ný röksemd til að réttlæta með frystinguna.
Hingað til hefur sparifjárfrystingin verið rökstudd með
því, að hún sé nauðsynleg vegna gjaldeyrisinneignar
bankans erlendis. Þeirri röksemd hefur margoft verið
hrundið og þess vegna er nú reynt að rökstyðja fryst-
inguna með því, að hún sé nauðsynieg vegna afurðalána
bankans. Sú röksemd er þó enn fjarstæðari hinni fyrri,
því að áður en frystingin kom til sögunnar voru veitt
hlutfallslega hærri afurðalán en Seðiabankinn veitir nú.
og ráðgerir að veita.
Ef sú fyriræflun nær fram aS ganga, aS SeSlabank-
inn frysti 25% af sparifénu og hefji sölu gengis-
tryggSra verSbréfa aS auki, þá er ekki annaS sjáan-
legt en aS viSskiptabankarnir verSi aS miklu leyti gerS-
ir ófærir um aS gegna því hlutverki, sem þeim er ætl-
aS. Núverandi frysting lamar nú þegar starfsemi þeirra
stórlega, en hvaS þá eftir aS hún hefur veriS aukin að
miklum mun. AfleiSingin verSur sú, þegar viSskipta-
bönkum og sparisjóSum er þannig meinaS aS halda
uppi eSlilegri banka- og lánastarfsemi, aS menn reyna
í vaxandi mæli aS afla sér lánsfjár utan bankanna með
því aS leita til kunningja og aSs?andenda, sem eiga
sparifé. Jafnframt eykst jarSvegur fyrir alls konar
svartamarkaSsbrask meS peninga Þetta á sér þegar
staS í sívaxandi mæli, eins og sést á því, aS sparifjár-
innlög í bör/kum og sparisjóSum fara minnkandi.
Vegna þess aS hendur viSskiptabanka og sparisjóSa
hafa aS verulegu leyti veriS bundnar af SeSlabankan-
um, hafa þeir, sem eftir lánsfé sækja, orSiS aS leita
annaS og bersýnilega gert þaS með vaxandi árangri.
Ef slíku heldur áfram, verSur kippt grundvelii
undan allri heilbrigSri banka- og ánastarfsemi í land-
inu. SpariféS mun í vaxandi mæli beinast í meira og
minna óheilbrigSa farvegi utan viS bankakerfiS. —
JarSvegur fyrir svartamarkaSsbrask meS peninga stór
batnar. Spilling og svindl í fjármáium mun aukast. —
ÖngþveitiS í peningamálum verSur meira og óhugnan
legra en nokkru sinni fyrr.
Svo virðist líka sem ríkisstjórnin hafi fengið nokkr?
eftirþanka síðan hún lagði þetta mál fyrir Alþingi
Þess vegna hefur verið dregið að taka það til umræðu
Það væri skynsamlegt og lofsvert af ríkisstjórninni, e.f
hún léti þetta stórhættulega mál sofna svefninum langa.
Ætli rikisstjórnin hins vegar að halda þessu máli tii
streitu, verður að veita því fyllstu mótspyrnu. Óreiðan
og öngþveitið í efnahagsmálunum er meira en nóg, þótt
það verði ekki enn aukið með þessu háttalagi.
Johnson fer myndarlega af stað
Rætt um Humphrey og Wagner sem varaforsetaefni demokrata
SEINUSTU dagana hefur at-
hygl’i manna um víða veröld að
sjálfsögðu beinzt meira að hin-
um nýja forseta Bandarikjanna
en nokkrum manni öðrum.
Hann hefur verið undir smá-
sjá manna um allan heim. Ó-
hætt er að fullyrða, og Johnson
hafi komið þannig fram fyrstu
vikuna, sem hann hefur gegnt
forsetaembættinu, að menn
óttast orðið minna afleiðingar
forsetaskiptanna en þeir gerðu
áður. Framkoma og störf John-
sons hafa bent til þess, að þar
sé á ferð þrautreyndur, hygg-
inn og mikilhæfur stjórnmála-
maður, er vex með auknum
vanda.
Fyrsta vikan, sem Johnson
hefur skipað forsetastólinn,
hefur farið að verulegu leyti í
viðræður við hina erlendu leið-
toga, sem voru við jarðarför
Kennedys, og undirbúning ræð
unnar, sem Johnson fl'utti á
sameiginlegum fundi beggja
þingdeilda síðastl. miðvikudag.
Sú ræða var þýðingarmikil fyr-
ir Johnson, því að hún var lík-
leg til að ráða mestu um við-
horf þings og þjóðar til hans
a. m. k. næstu vikurnar.
VIÐRÆÐUR Johnsons við
hina erlendu leiðtoga virðast
hafa tekizt mjög vel. Helztu
stjórnarleiðtogar Vestur-Evr-
ópu virðast hafa farið mjög
ánægðir af fundi hans. Það er
ekki sízt talið mikilsvert, að de
Gaulle hafi getizt vel að hinum
Inýja forseta. Ákveðið er nú,
að hann fari aftur tii Washing-
ton eftir áramótin til viðræðna
við Johnson, og einnig munu
þeir Erhard og Sir Alec heim-
sækja hann fljótlega. Þýðingar
mest af öllu kann það þó að
reynast. að viðræður þeirra
Johnsons og Mikojans, varafor-
sætisráðherra Sovétríkjanna,
virðast hafa tekizt vel. Orðróm
ur er um, að þeir hafi rætt um
fund Krustjoffs og Johnsons á
næsta vori. Fyrir Johnson er
Iþýðingarmikið. að ekki skerist
neitt í odda milli Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna meðan hann
er að festast í embættinu. Vafa
Taust væri það honum líka hag-
ur í forsetakosningunum, ef
sambúð austurs og vesturs færi
heldur batnandi. Það forseta-
efnið. sem þykir líklegast til
að efla friðinn. mun hafa sterk
asta aðstöðu.
MENN höfðu beðið ræðu
Johnsons á Bandaríkjaþingi
með mikilli eftirvæntingu. Það
þótti vfst, að sú ræða yrði vel
samin, eins og líka reyndist.
og þykjast margir kenna á
henni orðalag Sörensens hins
danska, sem undirbjó og fág-
aði margar beztu ræður Kenn-
edys og var honum manna
handgengnastur á því sviði. En
orðalagið var hins vegar ekki
það, sem mestu skipti, þótt
það hafi sína þýðingu. heldur
hitt, hvað Johnson myndi segja
og hvernig hann segði það
Hvort tveggja þetta fullnægði
beztu óskum manna. Johnson
lýsti yfir því, að stefnu Kenn
edys yrði fylgt fram á öllum
sviðum og þc alveg sérstaklega
á jafnréttissviðum. Mestan fögn
uð vakti sú áskorun hans, að
þingið samþykkti sem fyrst
jafnréttisfrumvarp Kennedys.
því að hans yrði bezt minnzt
á þann hátt. Johnson flutti
ræðu sína látlaust og alvarlega
Sú mynd, sem menn fengu af
honum í ræðustólnum, var
mynd af öruggum og ábyrgum
stjórnmálamanni.
Johnson hefur til staðfest-
ingar því, að stefnu Kennedys
verði haldið áfram, beðið alla
helztu samverkamenn hans að
gegna störfum sínum áfram
Hann virðist að sinni ekki
áforma öllu meiri breytingar
en þær, að hann mun bæta við
starfslið Hvíta hússins þeim
einkariturum og einkafulltrú
um, sem hann hafði i þjónustu
sinni sem varaforseti, og ef ti)
vill einhverjum af þeim fulltrú-
um, sem voru honum hand-
gengnastir meðan hann var
leiðtogi demokrata í öldunga-
deildinni.
VÍST ÞYKIR, að næstu vik-
urnar muni Johnson aðallega
snúa sér að innanlandsmálum,
en þar er við mikinn vanda
að fást, því að nær öll frurn-
vörp Kennedys. er máli skiptu,
voru strönduð í þinginu. Það
mun verða Johnson til mikils
vegsauka, ef honum tekst hér
betur er, Kennedy.
í amerískum blöðum er þvi
yfirleitt haldið fram, að John-
son muni verða forsetaefni
demokrata, nema eitthvert sér-
Framhald á 13. síðu.
T f M I N N, Iaugardaginn 30. nóvember 1963.
7