Alþýðublaðið - 25.09.1942, Blaðsíða 4

4
AU»ÍPUBLAPiO
Föstudagur 25. sept. 1942,
Siðari greira Gannars Stefánssonan
Hvað er hægt að gera til pess9
að bæta úr húsnæðisiejrsina ?
fU|>íjðt*bU&ið
Útgefanðl: Alþýðoflokkimnn.
Ritsljóri: Stefán Pjetursson.
Ritstjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
;3ímar ritstjómar: 4901 og
4902.
Pímar afgraiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 30 aura.
Alþýðuprentsmiðian hJ.
Lfna Boosewlts og
Una Frsmsðhnar.
AÐ er fátt eins viðbjóðs-
legt í íslenzkum stjóm-
málum uiTi þessar mundir og
hið endalausa hrœsnistal
Framsóknarhöfðingjanna og
Sj álfstæðisflokksfcrsprakkanna
um þær áhyggjur, sem þeir
hafi af verðbólgunni, og þá
umhyggju, sem þeir beri fyrir
þjóðinni hennar vegna.
Sjálfir hafa þessir menn átt
langsamlega mestan þáttinn í
því að skapa verðbólguna
bæði með aðgerðum sínum og
aðgerðaleysi. Fram á þennan
dag hafa þeir í bróðurlegri
einingu hindrað, að stríðsgróð-
inn — aðalorsök verðbólgunn-
ar og dýrtíðarinnar — væri
tekinn úr umferð. Og fram á
þennan dag hafa þeir einnig
sameiginlega, í kapphlaupi um
bændafylgið, keppzt við að
skrúfa hið innlenda afurðaverð
upp úr öllu valdi, þannig, að
verðhækkunin á kjötinu er nú
orðin meira en 400% og verð-
hækkunin á mjólkinni meira
en 300% síðan ófriðurinn
hófst, þó að kaupgjaldið hafi
ekki hækkað nema um 150%!
Og svo koma þessir herrar og
segja, að þeir geti ekki scfið
fyrir anyggjum út af pexrri
hættu, sem þjóðinni sé búin af
vaxandi verðbólgu, og fullyrða
frammi fyrir kjósendum, að
engum nema þeim sé treysí-
andi til þess að stöðva hana!
*
En samvizkan er ekki góð og
þeir þora ekki almennilega að
treysta því, að þessi hræsni
þeirra verði tekin alvarlega.
Þess vegna hefir þeim, einkum
Framsóknarhöfðingjunum, ný-
lega hugkvæmzt, að kalla
íioosevelt Bandaríkjaforseta til
vitnis um ágæti þeirrar stefnu,
sem þeir hafa haldið fram í
dýrtíðarmálunum.
Það spurðist nefnilega fyrir
nokkru síðan, að Roosevelt
hetði löggjöf í undirbúningi,
sem miðaði að því, að koma í
veg fyrir verðbólgu í Banda-
rÍKjunum, og ætti með henni
að lögfesta bæði. afurðaverð og
kaupgjald þar í landi. Sjáið
þið bara, segja Framsóknar-
foringjamir nú. Er þetta ekki
það sama, sem Framsóknar-
flokkurinn hefir alltaf viljað,
fyrst með lögbindingarfrum-
varpinu í fyrrahaust, og síðan
með gerðardómslögunum í
vetur? Jú, Framsóknarflokkur-
inn er á „línu Roosevelts“ í
dýrtíöarmálunum, og Hermann
í raan og veru ekkert annað
en íslenzkur Roosevelt! —
Þannig, eða sem næst því, hef-
ir Tíminn talað síðustu vik-
urnar.
*
Framsóknarhöfðingjunum og
blaði þeirra hefir bara alltaf
láðst að geta þess, að í frétt-
unum af fyrirætlunum Roose-
velts var frá því skýrt, að for-
setinn legði aðaláherzlu á, að
byrjað yrði á því, að stöðva
alla verðhækkun á landbún-
aðarafurðum. Það væri grund-
vallarskilyrðið fyrir því í
Bandaríkjunum, að hægt væri
að koma í veg fyrir verðbólgu.
Og því aðeins, að því skilyrði
yrði fullnægt, v^ri hugsan-
legt, að stöðva hækkun kaup-
gjaldsins. Það virðist óneitan-
lega vera dálítið önnur „lína“
en hjá Framsóknarflokknum,
sem byrjaði á því, að rífa nið-
ur 1939 þær hömlur, sem sett-
ar höfðu verið á hækkun af-
urðaverðsins í gengislögunum,
notaði því næst tækifærið til
að sprengja það upp úr öllu
valdi, meðan kaupgjaldið hélt
áfram að vera bundið, en
krafðist síðan, þegar kaupgjald
ið var orðið frjálst, að hvort
tveggja yrði lögfest: hið nýja,
háa afurðaverð og hið gamla,
lága kaupgjpld! Og þegar
verkamenn vildu ekki sætta sig
við slík svik, héldu Framsókn-
arhöfðingjarnir bara áfram að
sprengja upp afurðaverðið,
með hjálp Sjálfstæðisflokksins,
með þeim árangri, eins og áður
hefir verið getið, að kjötverðið
er nú meira en 400% hærra,
og mjólkurverðið meira en
300% hærra en í ófriðarbyrj-
un, þó að kaupgjaldið sé ekki
nema um 150% hærra! Og það
má svo sem nærri geta, að
• Framsóknarböfðingjarnir hafa
pVVort á móti því, að lögfesta
slíkt hlutfall!
*
Nei, það er ekki alveg „lína
Roosevelts,“ sem Framsóknar-
flokkurinn er á. Hins vegar er
„lína Framsóknarflokksins“
nauðalík annarri „línu,“ sem
fréttir bárust af í Bandaríkj-
unum í gær. Roosevelt hefir
lagt aðaláherzlu á þa.ð, að byrj-
að yrði á því að stöðva verö-
hækkunina á landbúnaðaraf-
urðum og að hindra, að nokk-
uð yrði raskað því hlutfalli,
sem verið hefir milli afurða-
verðs og kdupgjalds þar vestra.
Og í samræmi við þessa stefnu
er það lagafrumvarp gegn
verðbólgunni, sem hann hefir
nýlega lagt fyrir Bandaríkja-
þingið. En hvað kemur í ljós?
Nokkur hluti þingsins hefir
breytt frumvarpi forsetans á
þá leið, að afurðaverðið skuli
hækkað stórkostlega um leið og
það er lögfest, en kaupgjaldið
hins vegar ekki hækkað neitt
til samræmis við þá hækkun!
Finnst mönnum hér heima
á íslandi þeir ekki kannast við
þetta bragð? Er það ekki ná-
kvæmlega það sama og Fram-
sóknarhöfðingjarnir hafa gert
hér, með hjálp Sjálfstæðis-
flokksins? Og svo þykjast þess
ir herrar vera á „línu Roose-
velts“ í dýrtíðarmálunum!
Hvað sagði fréttin frá Ame-
ríku í gær um álit Roosevelts
á þeirri breytingu, sem Fram-
sóknarmennimir þar hafa gert
á dýrtíðarlagafrumvarpi
hans? Hún sagði, að forsetinn
IALÞÝÐUBLAÐINU 8. og
10. j^$i 1941 benti ég á
nokkur rá9,'sem að gagni mættu
verða í baráttunni við húsnæðis
leysið. Hinn 4. septeonber sama
ár endurtók ég þau ráð og benti
á ný. óskir þær eða tillögur,
sem þar var minnzt á, vora að
nokkru teknax til greina með
setningu bráðabirgðalaga 8.
sama mánaðar. Ég tók upp í
grein, sem birtist í nefndu blaði
í vor einstaka atriði, t. d. ný-
byggingar, sem nauðsynlegt
hefði verið að taka til athugun-
ar og framkvæmda þá þegar, til
þess að allar athaxnir á þessu
sviði kæmust ekki í —
En að tala og rita um j.
er eins og að berja hausnum
við steininn. Tillögur, œm gætu
bætt úr hörmungunum eða eru
að minnsta kosti þess verðar, að
teknar séu til athugunar af yfir-
völdum 'bæjarins, eru hundsað-
ar, og því miður er nærtækt að
álykta sem 'svo, að þaö sé af því,
að þær eru fram bornar af
mönnum ,sem skipað hafa sér í
raðir alþýðunnar í landinu, Al-
þýðuflokksins. —■ Þrátt fyrir
þetta ætla ég enn þá einu sinni
að taka upp þær tillögur, sem
að athuguðu máli, má ætla að til
bóta horfi, ef til vill til sæmi-
lega fullkoniinnar lausnar á
vandamáiinu: húsnæðisleysið.
1. Húsaleigulöggjöfin sé tekin
til algerrar endurskoðunar af
hæfustu mörmum og henni
breytt í verulegum atriðum.
Slík löggjöf hlýtur ávallt að
vera miðuð við yfirstandandi
tíma, og þarf því stöðugra end-
urbóta og breytinga við.
A. Húsaleiga öll í bænum sé
rækilegá athuguð og samræmd.
Ef, að. beztu manna ráði, þætti
nauðsyn bera til að hækka
grunnleigu yfirleitt, þa á að gera
það, ef húseigendur þess vegna
reyndust fúsari að leigja t. d.
fjölskylduíbúðir,, sem losnað
hafa „af sjálfu sér“, það er
rýmdar eru án aðgerða utan að,
en sem töluverð 'brögð virðast
að nú, að ekki séu leigðar út að
nýju, heldur teknar til eigin af-
nota.
a. Safnað sé skýrslum um þá
húseigendur sem eingöngu lifa
á því fé, sem húseignir þeirra
gefa af sér; og le-iga í þeim hús-
um sé verðuppbætt af því opin-
bera eða í gegnum fyrrnefnda
samræmingu, sem hugsanlega
hefði í för með sér jöfnun á
leiguupphæðum fyrir íbúðir í
nýjum og gömlum húsum.
b. Settar séu reglur um, að
leigusala sé skylt að gera að hús-
eignum sínum að einhverju
leyti, eftir vissum skala, eða
teldi þá breytingu algerlegá
eyðileggjandi fyrir það áform
hans að stöðva verðbólguna. Og
þannig hefir Framsóknarpóli-
tíkin einnig verið hér hjá okkur.
Hún heíir, með hjálp Sjálfstæð-
isflokksins, hindrað allar raun-
hæfar ráðstafanir til þess að
stcðva dýrtíðarflóáið!
..................... .i
leiguuþpæðum, sem húseignirn-
ar gefa af sér. Þá séu settar
reglur, fastar reglur, um það,
hvað, af því sem ábótavant
kyrmi að vera íbúðum, sé leigu
sala skylt að bs^ta og hvað
leigutaka. Vegna ýmissa smá-
vægilegra atriða, sem aflaga
fara innanhúss eða utan, spinn-
ast oft þær deilur, senx að lok-
um enda með fullum fjandskap,
því engar fastar reglur eru um
það, hverjum foeri að "bæta úr
því, sem aflaga fer.
c. Þar sem húsale-iguvísi-
talan er nú orðin 125 stig, virð-
ist ekki nema sanngjarnt að ein
hverjar skyldur séu lagðar á
herðar húseigendum um við-
gerðir, en samkvæmt núgild-
andi lögum ber húseiganda eng-
in skylda til að gera hið
minnsta við eignir sínar, pf
honum sýnist svo.
d. Bannað sé að auglýsa, að
svo og svo ha leiga verði greidd
fyrir húsnæði, svo og, að svo
og svo háa upphæð fái sá, sem
útvegi auglýsanda 'þetta stórt
húsnæði.
e. Reynt sé á einhvern hátt
áð koma í veg fyrir hið æðis-
gengna kapphlaup um húsnæði
og peningaboð í því sambandi,
með því t. d. að fela einhverj-
um þar til nefndum aðila, t. d.
EKKI er útlit fyrii-, að allt
sé með felldu í Þióðveld-
isflokknum svokallaða. Er jafn
vel talið, að klofningur sé þar í
aðsigi, og virðist það nokkuð
snemmt fyrir svona ungan
flokk. Tímirin segir í gær, að
flokkur þessi sé að klofna, og
lætur þessi orð fylgja:
„Útlit er fyrir ,að þær afleiðing-
ar hljótist af því, að Árni frá Múla
gekk í þjóðveldisflokkinn, að
flokkurinn klofni.
Valdimar Jóhannsson, sem var
ritstjóri Þjóðólfs, telur að sér hafi
verið vikið til hliðar, þar sem Ámi
er geXður að aðalritstjóra þlaðsins.
Valdimar fékk heldur ekki sæti á
lista flolcksins, en hann var annar
é listenum í seinustu kosningum.
Hefir Valdimar í hyggju að
stofna nýtt blað á næstunni.
Valdimar segist vera orðinn
þreyttur á þjóðveldismönnum, og
þeir segjast vera orðnir þreyttir á
honum, þar sem hann hafi ekki
getað lagt til neina „þósitiva
linu“. Þá segja þeir það eðlilegt,
að Valdimar haldist ekki lengur
við hjá sér, þar sem hann hafi
aldrei haldizt við í neinum flokki
áður.
En ætli að Ámi frá Múla sé lík-
legasti maðurinn til að koma með
„positivu línuna“ handa flokkn-
um?“
Aumingja Valdemar! Það er
ljóti gauksunginn, sem laumað
hefir verið í hreiðrið hans og er
nú að ryðja honum úr því. En
er ekki hætt við, að það verði
nckkuð þröngbýlt hjá þeim fé-
nefnd manna, úthlutun á öJlu
húsnæði í bænum, jaf nt í nýjum
húsum, svo og á þeim íbúðum,
sem losna við flutninga í nýjar
íbúðir, og þá hin samræmda
leiguupphæð látin. gilda hverju
sinni. Yfirleitt sé sérstökum,
síjórnskipuðum aðila falið að
haf a hemil á yf irboðum á leigu,
þar sem slíkt kapphlaup útilok-
(ar mikinn hluta bæjarbúa (t. d.
Iaunþega og aðra láglaunamenn)
frá því að fá íbúðir á leigu,
vegna hins lága kaupgjalds, sem
greitt er fyrir alls konar skrif-
stofuvinnu o. þ. h.
f. Komið sé í veg fyrir obur á
einstökurn herbergjum, sem
leigð eru út frá íbúðum, t. d. á
þann hátt, að ef leigutaki á í
hlut og á hann sannast okur, séu
herbergin af honum tekin og
fengin húseiganda í hendur.
B. Viðurlög vegna breytinga
á íbúðarhúsnæöi til annarra nota
séu hæklíuð að miklum mun,
dagsektir t. d. alli; að kr. 500,
því ekki er öruggt, nema ein-
staka fyrirtæki, t. d. í sambandi
við áfengisútlát, þyldu að
greiða 100 kr. á dag nokkurn
tíma.
C; Allar uppsagnir, miðaðar
við 1. okt. n. k. séu gerðar ó-
gildar, hvort sem úrskurður hef
Frh. á 6. síðu.
Iögum, ef Valdemar ætlar nú að
fara að koma sér upp nýju
hreiðri?
%
Þjóðviljamenn eru mjög bág-
ir á skapsmunum þessa dagana,
og virðist Alþýðublaðið vera
þeim einna mestur þyrnir í aug
um (eins og reyndar stundum
áður), og eyða þeir miklu meira
púðri á Alþbl. en t. d. Eggert
Claessen, að maður tali nú ekki
um setuliðið! Hér er sýnishorn:
l
„Þa5 er eftirtektarvert fyrir
verkamenn og alla alþýðu, að með
an Dagsbrún berst djarflega fyrir
hagsmunum verkamaima, og fyrir
því að þinda með samningum kaup
og kjör allra Dagsbrúnarmanna,
þá heldur Alþýðublaðið uppi lát-
lausum árásum og rógi um Dags-
brún.
Látum Alþýðublaðið tala. Dags-
brún heldur áíram að vinna“.
Alþýðublaéið óskar einskis
fremur en að Dagsbrún takist
að vinna sem bezt fyrir verka-
menn. Alþbl. hefir heldur
aldrei óskað henni annars. En
hinsvegar vill Alþýðublaðið
skora á Þjóðviljann að benda á
hvar og hvenær rógur og árásir
hafa birzt um Dagsbrún í blað-
inu. Hitt er hverju orði sann-
ara, að Alþbl. hefir bent misk-
unnarlaust á axarsköft komm-
únistabroddanna í Dagsbrún, og
mun halda því áfram. En vill
(Frk. á 6. síðu i