Alþýðublaðið - 06.10.1942, Blaðsíða 4

«
f'tg«ía^«I: Aíþrðmfítkkarkn*.
JUéetðéri: Stofán Pjetaragoa. |
Bitstjórn og afgreiðsla í Al-
þí iuhúainu \rið Hveríisg&tu.
Síraar ritstjdmar: 4ð0i og
4602.
Sfcwar afgreiðsiu: 4600 og
4006.
Ter6 1 lausasdiw S0 aura.
Alþýðaprentsimiðjaa hi.
Kappblaopið
si baendafsrlgið.
ALLIR þeir, sem líta á stjórn
málin frá sjónarmiði Al-
þýðuflokksins, og auðvitað
tniklu fleiri, vita það, að hin
ógurlega dýrtíðarholskefla, sem
riðið hefir yfir landið, og virð-
ist eiga eftir að magnast lengi
og mikið enn, hefir eflzrt fyrst
og fremst vegna aðgerða
tveggja stærstu stjórnmála-
flokkanna, Framsóknar og Sjálf
stæðisflokksins. Þeir hafa hins-
vegar róið að því öllum árum
að kenna Alþýðuflokknum um
dýrtíðina, hann segja þeir, að
hafi sprengt upp kaupgjaldið í
fullu ábyrgðarleysi, af því hafi
leití verðhækkun landbúnáðar-
afurða, og loks hafi Alþýðufl.
engar raunhæfar dýrtíðartillög-
ur lagt fram.
Það þarf meira en lítil brjóst-
heilindi til þess að reka slíka
blekkingapólitík. Alþýðuflokk-
urinn hefir sí og æ barizt fyrr
þeirri stefnu í dýrtíðarmálun-
um, sem að fullu hefði getað
stöðvað dýrtíðina, ef henni
hefði verið fylgt. Hann hefir
jafnan frá því skömmu eftir að
stríðið hófst bent á það, að gíf-
urlegur stríðsgróði var að safn-
ast fyrir í landinu fjármagn,
sem var nógu mikið til þess að
aftra dýrtíðinni, ef það opin-
bera, þing og stjórn, gerði
skönilegar ráðstafanir til að
taka stríðsgróðann úr umferð
með útflutningsgjaldi og skött-
um. Alþýðufl. vildi líka koma á
verðjöfnun, með því að lagt
yrði á útflutningsgjald, og þeim
hluta stríðsgróðans, sem þann-
ig næðist, varið til að verðbæta
landbúnaðarafurðimar á innan-
landsmarkaðinum. Bændur
áttu fullan rétt til slíks, og
Alþýðufl. hefir aldrei haldið
þeirri firru fram, að bændur
þyrftu ekki að fá meira fyrir
framleiðsluvörurnar en áður.
Framsókn og íhald vildu
ekki líta við þessum tillögum
Alþýðuflokksins. Því er komið
sem komið er. Hvar lýsir svo á-
byrgðartilfinning þessara
tveggja flokka sér? Þeir (hafa
Ixafið gegndarlaust kapphlaup
um fylgi bænda með sífelldum
yfirboðum í kjötverðlagsmálun
um, án þess að gera aðrar ráð-
stafanir. Og einmitt nú eru að
koma fram betur en nokkru
sinni fyxr óheilindi þeirra og
ábyrgðarleysi.
Sjálfstæðisflokkurinn, stjóm
arflokkurinn sjálfur, er hér
ekki hóti betri en Framsókn,
sem er þó aðallega bændaflokk-
ur. Miðstjóra Sjálfstæðisflokks
ALÞVÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur &. október 19438,-
Hvað er átt við með hug
takinu félagsmál?
Wisvein
vantar strax,
Verzl. FRAMNES
Í SFJIfNI TÍÐ hafa orðin
félagsmál og félagsmála-
löggjof unnið sér ákveðna merk
ingu i íslenzku máli, sbr. hið
nýstof iaða félagsmálaráðuneyti
og embætti félagsmálaráðherra.
FéLagsmálaráðherrann hér mun
liafa með höndum svipaða mála
flokka og ,,socialminister“ hef-
ir annars staðar á Norðurlönd-
um, þó að starfssvið hans þar
só meira afmarkað.
Félagsmálalöggjöf er þá sama
hugtakið og táknað er með
„social“-löggjöf í nágrannalönd
Um vorum og víðar, e(n um
hugtakið félagmál er þar notað
orðið „socialpolitik“. „Social-
poIitik“ táknar að vísu tvennt,
annars vegar sjáifa fræðigrein-
ina um félagsmálin, hinsvegar
stefnuna eða ákveðnar athafnir
í félagmálum. Hið fyrra mætti
nefna félagsmálafræði, en um
hlð síðara verður varla fundið
be-tra orð en félagsmálapólitík.
Orðið „pólitík11 virðist vera
búið að ná hefð í íslenzku máli,
bæði eitt út af fyrir sig og í
samsettum orðum, eins og t. d.
hreppapólitík.
En hvað táknar þá hugtakið
félagsmálapólitík? Á því eru
til ýmsar skilgreiningar, og skal
það atriði nú rætt nokkuð. Fé-
lagsmál í víðtækari merkingu
þess orðs eru þau mál, er snerta
lífskjör og sambúð hinna ýmsu
stétta, en aðallega er þetta hug-
tak þó notað um þau mál, sem
snerta liiskjör hinna fátækari
stétta og viðskipti þeirra við
aðrar þjóðfélagsstéttir. í hinni
fyrri merkingu verður þá féiags
málapóiitik athafnir, sem snerta
lífskjöi og sambúð hinna ýmsu
stétta, en í hinni síðarnefndu
athafnir, sem miða að því að
breyta kjörum efnaminni
stéttanna og viðskiptum þeirra
við aðrar stéttir þjóðfélagsins.
Það er í himii síðari, þrengri
merkingu hugtaksins, sem það
er nú almennt notað, enda þótt
ýmsar fleiri skilgreiningar séu
til á því.
Aður fyrr var algengast að/
takmarka félagsmálapólitíkina
við athafnir, sem miðuðu að því
að breyta kjörum verkamanpa-
stéttarinnar, en síðar hafa ein-
staklingar úr öðrum stéttum og
heilar stétir, eins og t. d. smáat-
vinnurekendur, verið látnir
njóta sömu aðstoðar og verka-
menn, og hefir því þessi marka-
lína fallið niður.
Rétt er einnig að geta þess,
að ýmsir vilja skilgreina félags-
málapólitíkina sem athafnir, er
ins ákvað síðustu kjöthækkun-
ina ,sem hinn nýi formaður kjöt
verðlagsnefndar kom á. Og
Framsóknarmenn samþykkja
og hóta meiri hækkunum. En
svo sezt Jón Árnason niður á
stól sinn í forstjóraskrifstofu
S. í. S. og skrifar kaupfélögun-
um aðvörun: Borgið ekki bænd-
unum kjötið út að fullu, kjötið
hættir að seljast vegna hækk-
unarinnar. Og svo tala þessir
herrar um ábyrgðarleysi ann- j
arra flokka!
GREININ, sem hér birtist, er tekin upp úr inngangiuum
að hinu mikla riti um „Félagsmál á íslandi", sem kom
út fyrir nokkru síðan og áður/ hefir verið getið allýtarlega
hér í blaðinu.
Er inngangurinn skrifaður af Jóni Elöndal hagfræðingi
og nefnist „Félagsmál og félagsmálalöggjöf". Gefur sá hluti
hans, sem hér birtist, meðal annars nokkra hugmynd um
hvaða mál það eru, sem bókin fjallar um.
miði að því að bæta kjör hinna
fátækari stétta og draga á þann
hátt úr þeim aðstöðumun í efna
legu tilliti, sem átt hefir og enn
á sér stað í þjóðfélaginu, með
öðrum orðum, að jafna kjör
stéttanna. Enda þótt því verði
tæplega neitað, að hinar félags-
málalegu athafnir hafi að miklu
leyti einmitt beinzt í þessa átt,
verður þó að álíta, að þessi
skilgreining rugli saman félags
málahugtakinu sjáKu og ákveð-
inni stefnu í félagsmálum. En
allir flokkar hafa vitanlega ein-
hverja stefnu í félagsmálum, þó
hugsanlegt væri, að einhver
ákveðinn flokkur hefði einmitt
þá stefnu, að draga úr félags-
málalegum hlunnindum fátæk-
ari stéttanna.
nokkurt vafamál um einstaka
málefnaflokka, hvort rétt sé að
telja þá til félagsmála, og má
alltaf um það deila. Um aðra
málefnaflokka virðst enginn á-
greiningur; má þar tÖ. nefna
vinnuvernd, alþýðutryggingar,
atvinnuleys" smál, framfærslu-
mál og deilumál verkamanna og
atvinnurekenda um kaup og
kjör.
Löggjöf og opinberar fram-
kvæmdir ná á öllum þessum
sviðum fyrst og fremst til hinna
fátækari stétta þjóðfélagsins,
enda þótt alþýðutryggingar nú-
tímans nái víðasthvar einnig til
ann arra stétta, a. m. k. að ein-
hverju leyti. Sama máli gegnir
óefað um vissa þætti heilbrigð- i
ismálanna; en yfirleitt er þó I
Framnesvegi -44. Síxni 5791.
JKtaæðf,
sími, sanmaíkapar.
Sá sem getur leigt mér nú
þegar 2—3 herbergia íbúð,
getur fengið afnot af síma og
gengur fyrir með saumaskap.
Guðrún Bíldahl.
Vesturgötu 14. Sími 3632.
heilbrigðisraalalöggjöf miðuS
jafnt við þarfir aUxa stétta
þjóðfélagsins. Heilbrigðismálin
eru því eklú nema að iitlu leyti
talin til félagsmálarraa.
Hin íslenzlca löggjöf um
verkamannabústaði og bygging
ar í sveitum er að mestu leyti
miðuð við þarfir hinna efna-
minni stétta, og má því meS
réttu telja hana til félagsmála-
löggjafamnar.
Sama máli gegnir um bama-
vernd. Að vísu má segja, að
þær athafnir, sem þar er um
að ræða, varði að raiklu leyti
hagsmuni allra stétta, en þaer
beinast þó aðallega að hinum
fátækari stéttum.
Þegar ákveða á, hvaða mál-
efnaflokkur falli undir félags-
málin samkvæmt því, er fyrr
segir, kemur í ljós, að það þarf
nánari skýringar. Tökum sem.
dæmi atvinnuleysið. Atvimiu-
leysi er eitt þyngsta böl hinna
efnalausu stétta. Athafnir, sem
miða að því að draga úr atvinnu
leysi, eru án efa í eðli sínu
félagsmálapólitískar afliafmr.
Fjárveitingu til vegalagningar
mætti því skoða sem féiagsmála
útgjöld í vissum skilningi, og
aðalröksemdin, sem færð væri
fyrir henni, gæti einmitt verið
útrýming atvinnuleysis. Samt
sem áður væri ekki rétt að telja
vegamálin til félagmála; venju-
lega eru það allt önnur sjónar-
mið en þau, sem að ofan greinir,
sem valda því, að vegir eru lagð-
ir. Þannig er með ótalmörg önn-
ur viðfangsefni í atvinnumál-
um, skattamálum og peninga-
málum. Sjónarmið félagsmál-
aínna . ka(ma þar til greina í
mörgum tilfellum, og þeim til-
fellum fer stöðugt fjölgandi.
Þessir málefnaflokkar mótast
þó ekki fyrst og fremst af við-
horfi þj óðfélagsii*, til hinna fá-
tækari stétta, eaJ^zfrá því sjón-
armiði verður marka-
línuna. \
Það getur þannig verið
Væri ekki öllum hagkvæm-
ara að fara þá leið, sem Alþýðu-
flokkurinn benti á, og nota féð,
sem nú er ætlað til verðupp-
bótar á útflutt kjöt heldur á
innanlandsmarkaðinum, til þess
að innlendir neytendur geti
Veitt sér kjötið, og tryggja það
jafnframt, að kjötið seljist?
Mundi bændunum ekki þykja
það happadrýgri leið en óheil-
indá- og ábyrgðarleysisstefna
Frameóknar og íhalds?
* ® •
JÓNAS frá Hriflu skrifaði
ýmsar gamansögur neðan-
máls í Tímann á sunnudaginn,
undír fyrirsögninni Kosninga-
pistlar 1942. Pistlar þessir
hefjast á því að Jónas lýsir því
yfir, að hann muni ekki mæta
á framboðsfundum norður í
Þingeyjarsýslu að þessu sinni.
Hins vegar muni hann sitja
heima og láta Tímann njóta
starfskrafta sinna. Honum far-
ast svo orð um þetta:
„Það varð að gagnkvæmu sam-
komulagi milli mín og nokkurra
áhugásamra flokksmanna í Suður-
Þingeyjarsýslu, að þó að ég sé þar
í framboði af hálfu Framsóknar-
manna, þá eigi þeir en ekki ég að
tala við Odd hinn sterka af Norö-
firði.. Kristinn vinnumann hjá
Stalin í Stalingrad og Júlíus hið
gullinfáða yfirvald Þingeyinga, ef
þeir byrja pólitískan hernað í hér-
.aði. Aftur á móti er ætlazt til af
mér, að ég segi í dálkum Tímans
fram að kosningum sömu einföldu
söguna og vafalausa heilræðið. Ég
á að undirstrika fyrir lesendum
Tímans, eftir því sem efni standa
i tij, þann undarlega sannleika, að
i eitt missiri hafa þrír stjórnmála-
flokkar í landinu gert samband
með sér til að búa til stjórnarskrá,
sem er miðuð við það að meirihluti
borgaranna í tilteknum kjördæm-
um skuli tapa þingætsum fyrir
minnihlutanum.“
Af þessu geta menn væntan-
lega vitað hvar þeir hafa J. J.
um kosningamar.
0
Morgunbliðað linnir ekki lýð-
skruminu, sem á að slá ryki í
augu kjósendum. Er ekki horft
í að bera fram fagurgala, sem
h'tur út eins og öfugmæli, þeg-
ar hegðun Sjálfstæðisflokksins
er skoðuð samtímis án allrar
gyllingar. Á sunnudaginn stóðu
þessi hugnæmu orð í rit.stjó'rn-
argrein í Morgur.blaðinu:
„Vissulega ættu allir að sjá, aS
dýrtíðarmálin verða ekki leyst &
annan veg en þann, að allir flokk-
ar og allar stéttir taki sameigin-
lega fórnir á sínar herðar og standi
saman um þær ráðstafanir, sem
óumflýjanlega verður að gera.“
Þetta eru ekkert ljót orð; En
hverjir eru það, sem stærstar
fórnirnar þola að bera? Hvort
er það alþýðan, sem verður að
lifa á vinnu sinni eða vinnu-
tekjum, — eða stétt stóreigna-
mannanna, sem undanfarið hef-
ir sópað að sér stríðsgróðanum
í milljónatali? Svarið ættí að
liggja í augum uppi. Alþýðu-
stéttirnar hafa heldur ekki
vikizt undan því að taka á sig
byrðar þegar þjóðarnauðsyn
krefst þess. Aftur á móti hafa
Sjálfstæðismenn og hjálpar-
kokkar þe'rra hamazt gegn því
með oddi og egg að stríðsgróð-
inn yrði skertur hið minnsta til
þess að hamla dýrtíðinni. Það
situr því ekki á málgagni þeirra
að gala um sameiginlegar byrð-
ar nemai ú aðeins, að nú eigi
að skipta im skoðun hjá Sjálf-
stæðisflokknum og hætta eigi
að skella öllum byrðunum á
herðar launastéttanna og hlíf«
stríðsgróðanum.