Alþýðublaðið - 13.10.1942, Blaðsíða 5

ÞriðjRdagur 13. október 1&42.
ALI>TÐUBLAÐ1ÐL
LANDSLAG er ekki Rússum
allstaðar vinveitt. Eitt
erfiðasta hlutverk þeirra, sem
þar hafa farið með völd, hefír
verið það, að sigrast á hindr-
unum náttúrunnar. Horfið á
uppdráttinn af norðurstrand-
lengju Rússlands og athugið,
hvað þar hefir verið gert.
Á fáum árum var leið fund-
in milli Kyrrahafs og Atlants-
hafs, hin mikla Norðurleið.
Rússar liafa þítt hina frosnu
glugga norðursins og myndað
það, sem kalla mætti heim-
skautaveldi, þar sem farið hafa
fram hinar ævintýralegustu •
rannsóknir vorrar ajdar. Hem-
aðarleg þýðing þessara rann-
sókna mun koma æ betxir í ljós
því meira sem flyzt af birgðum
frá Bretlandi, Bandaríkjunum
og Kanada til Rússlands.
Þetta var alls ekki ný hug-
mjmd, enda þótt Sovét-Rússar,
á dögum flugvéla og loftskeyta,
geti fyrstir hrósað sér af þvi,
að hafa kom'izt lengra en aðeins
á tilraunastigið.
.Tveir enskir kaupsýslumenn,
Sir Hugh Willoughby og Ric-
hard Chanchellor, reyndu fyrst-
ir að gera út leiðangur gegn-
um ísinn. Árið 1875 reyndi
þriðji Englendingurinn Wiggins
kapteinn þetta sama. Um þrjá-
tíu árum seinna var ísbrjótur-
inn Yermak, smiðaður í Eng-
landi, sendur í sömu erindum
af rújssneska flotaforingjanum
Makarov, en honum heppnaðist
ekki að brjótast í gegn.
Það var vegna þess, að þarna
var engin leið fundin, sem rúss-
neski flotinn galt svo hörmulegt
afhroð í orrustunni við Tsus-
hima í rússnesk-japanska stríð-
inu. Rússneski flotinn var
neyddur til þess að sigla fyrir
Góðirarvonarhöfða, og þegar
hann kom til hinna fjarlægari
Austurlanda beið hann herfi-
legan ósigur fyrir japanska flót
anum á heimasvæði hans.
Um þessar mundir, þegar
Ueningtad ©r nærri því um-
1tDuiilopkt
Stormblússur og
Stuttjakkar.
VERZL
o
Grettisgötu 57.
Baráttar, á Norðurhöfum.
Mynin sýnir þýzka tuhdurskeytaflugvél á flótta undan Ibftvarnirskothríð ameríksks tundur-
spillis. Tundurspillir:nn sést e’.cki á myndinni, en kaupskip s st þar í ljósum logum. Flug-
vélin hæfði það, áður en hún var hrakin á flótta. Viðureign þ ssi átti sér stað á Barentshafi,
þegar bandamenn voru þar á ferð með eina stærstu skipales sína til Norður-Rússlands. Einu
ski-pi var sökkt í þessari viðuxeign, en tvö voru löskuð.
SlgfEinyaSelðln norlaii wil Asfn.
kringd og Vladivostok í dauða-
færi við Japan, gæti myndazt
aftur hættuleg aðstaða, því að
samvinna sovétflotans i Evrópu
og flotanna í Kyrrahafi væri
ókleif, ef ekki væri leiðin milli
Murmansk og Beringsunds.
Ekki skyldu menn ætlast til
of mikils af Norðurleiðimú, því
að möguleikamir þar eru mjýg
takmarkaðir. 1 síðustu fimm ára
áætlun var gert ráð fyrir því að
þar væri komin auðveld leið
árið 1932. Leiðin er opin, að-
eins frá júlimánuði til október-
Ioka. Ef tíðarfar er gott og
önnur skilyrði fyrir hendi geta
herskip farið þessa leið og þar
er hægt að f'ara með stóra farma
og létta þannig sl Síberíujám-
brautinni.
Skipalestir með ísbrjót í far-
arbroddi eru nokkumveginn ör
uggar á þessari leið fyrir óvina-
árásum. Það er leyndarmál,
sem fáir þekkja, hvar Liiðin
liggur og enginn floti framandi
þjóða myndi voga sér inn á
þessa leið.
Hversu mikla þýðingu þessi
leið hefir fyrir siglingar Rússa,
má ráða af þeirri staðreynd, að
í byrjun þessa árs var heim-
skautasérfræðingurinn Peter
Shirshov gerðiir að ráðherra
Sovét-stjórnarinnar yfír kaup-
HAFNARFJÖRÐUR:
s
s
Alpýðnflobkoriao f MafoaM
heldur fund á miðvikudaginn, 14. þ. m., í Goodtemplara-
húsinu í Hafarfirði kl. 8% síðdegis.
f ‘ ‘ .
Haraldur Guðimmdsson mætir á fundinum.

Öllu Alþýðuflokksfólki og oðrum stuðningsmönn-
um Emils Jónssonar er boðið á fundinn.
Aiþýðuflokkurinn í Hafnarfirði.
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
skipaflotanum.
Heimskautafloti Russa, sem
er stærstur sinnar tegundar í
heimi, hefir verið aukiim fjór-
um stórum ísbrjótum, og þeir
sern kunnugir eru rússneskum
málum segja ,að verið sé að
smíða flutningaskip um 10 þús.
tonn að burðarmagni, uem eiga
að geta farið alla leiðina miili
Murmansk og Beringssunds,
án þess að þurfa að stanza til
þess að taka eldsneyti.
Það hefir áður verið sagt í
þessari grein, að með norður-
leiðinni hafi verið þíddir þeir
gluggar Rússlands, sem í norð-
ur sr.úa. Þegax Schmith pró-
fessor lagði fyrst af stað til
þess að leggja heimsikautið und-
ír Rússland, vissu menn naum-
ast hversu mikils virði störf
■hans væru frá hernaðarlegu
sjónarmiði jafnvel þegar fram-
kvæmdanefnd Sovét-Rússa
gerði hina sögulegu samþykkt
árlð 1928 um að krefjast fyrir
hond Sovét-Rússlands, alls þess
heimskautalands, sem rannsak-
að yrði eða búið væri að rann-
saka innan takmarka tiltekinna
lengdar- og breiddargráðu,
gerði nefndin sér enga grein
fvrir því hvílíka þýðingu þetta
gæti haft frá hernaðarlegu sjón-
armiði.
©
En síðan þetta var hafa mörg
vígi verið gerð. flotastöðvar
verið byggðar og flugvellir gerð
ir á ströndunum nyrzt á hjara
veruldar, fyrst undir stjóm
Papanins. En bezt er þó útbúin
flótastöðin Polyamoe, nálægt
Murmansk, þar sem leiðin ligg-
ur ut í Atlantshafið. Þá em og
flotastöðvar, sem að vísu eru
okki eins vel útbúnar, en hafa
þó jafnmi'kla þýðingu, bæði á
Forsjónarhöfða, beint á móti
Alaslca, og á Petropavlovsk á
Kamschatlka.
Þá eru og til fjölmargar heim
skautsstöðvar, sem hægt er að
nota bæði sem flotastöðvar og
flugstöðvar, að minnsta kosti
sumar hverjar.
Þessar stöðvar mætti kalla
taugakerfi Rússa á heimskauta-
svæðinu. Þær eru á öllum hem-
aðarlega þýðingarmiklum stöðv
um.
Þá hafa verið vandlega at-
hugaðar samgönguleiðir í lofti
um þessi svæði, þar eð flug-
ferðir um þessi eyðilegu svæði
eru mjög þýðingarmikil bæði
á friðar- og styrjaldartímum.
Nú mun svo komið, að hægt
er að fljúga flugsveitum yfir
heimskautahafið til hihna fjar-
lægu Austurlanda og fram með
allri norðurströndinni.
Flugstöðvar hafa verið byggð
ar á Dicksoneyju, við Obdorsk,
við Obflóa, Noveyhöfn, Welen,
Bolsheretskoe og á Kamschatka.
Milli Welen og Viadivostok eru
þrettán flugstöðvar með ágæt-
um útbúnaði.
Náttúruauðlegð er mikil á
þessu svæði. Þar er mikið af
timbri, sem óvinir Sovét-Rússa
geta ekki náð á sitt vald, Mild-
ar námur hafa fundizt á Kola>
skaga. Þar fæst kopar, járn.
og nikkel úr jörðu. í Nordvik
fæst mikið af kolum úr jörðu,
olíulindir hafa fundizt nálægt
Ukhta Pekhora og gull og .plafc-
ina er unnin á Chuki-skaga.
Þessi svæði eru nú að magn-
ast nýju lifi og íbúum fjölgar
árlega. Þúsimdir manna koma
þangað árlega og setjast að.
Prumbyggjamir voru að því
komnir að deyja út, en nú er
svo komið að tala barnsfæðinga
er miklu hærri en dánartalan.
Á örstuttum tíma hafa þotið
þar upp iðnaðarborgir, svo sem
Kirovsk, Fyrir tólf árum var
Igarka aðeins þorp, þar sem að-
eins.fjörutíu og níu manns áttu
heima. Nú búa þar um tuttugu
þúsundir martn^ j
Frú skrifar um erindi Johanns Sæmundssonar. —
Starf læknanna; hlutverk þeirra. — Um sérleyfis-
hafa og skyldur þeirra. — Nokkur orð um æðri
tónlist.
K(J KR. STEF. SKRIFAR:
■*ö „Mér þcetti vær.t um, ef þú
vildir vera svo g’óður að skila
þakklæti til ritstjóra Alþýðublaðs-
ins fyrir að birta hið ágæta erindi
Jóharins Sæmundssonar læknis. —
Maðiir hefir ailtaí meira gagn af
slíkum erindum, þegar maðnr les
þau — en að hlusta á þaú í út-
varp.“
„AÐ SJÁLFSÖÖÐU vildi ég
ekki síður þakka lækninum fyrir
að semja þetta erindi — og flytja
það. Þeir eru allt of fáir læknam-
ir, sem ganga beinlínis í þjónustu
fólksins með slíkri uppfræðslu,
fram yfir læknisstörf sín. Jóhann
Sæmundsson hefir gert það oft,
enda þykir fólki orðið vænt um
hann. Dr. Gunnlaugur Claessen
hefir líka gert það oft og greinar
þessara lækna eru tvímælalaust
eitt það vinsælasta, sem hægt er
að fá.“
„EG VILDI, að stjórnendur
blaðanna skildu það, áð það er
annað og íleira en pólitik, sem
okkur langár að lesa. Við viljum
fá uppfræðslu og aukna þekkingu
á öllum hlutum. Blöðin geta sinnt
þessu hlutverki bétur en þau gera
— og verð ég þó að viðurkenna,
að Alþýðublaðið er þar fremst.
Vildi ég þó óska þess, að á 5. síðu
blaðsins væri meira af fróðlegmn
vísindagreinum, landlýsingum,
ferðalögum og ævisögum merlds-
manna, en minna af styrjaldar-
greinum.“
SJÚKLINGUR á Vílilsstöðum
skrifar: „Hvernig er með þá, sem
sérleyfisferðir hafa? Er þeim ekki
skylt að sjá farþegum íyrir fari á
áætlunarstað? Eins og flestum er
kunnugt, hefir Bifreiðast. Reykja-
víkur sérleyfisferðir að Vífils-
stöðum. Það eru töiuvert margir,
sem þurfa að nota þær ferðir, eins
og eðlilegt er, þar sem nær 200
sjúklingar eru þar. Það eru marg-
ir, sem fara til að heimsækja ætt-
ingja og 'Vini, sem þar dvelja, og
svo sjúklingar og síarfsfólk, sem
þurfa að fara sinna ferða í bæ-
inn.“
„OFTAST ERU flestir farþeg-
ar með ferðinni, sem farin er úr
bænum kl. 3 e m. og kemur það
iðulega fyrir að það er miklu meir
en í vagninn (sem hefir sæti fyr-
ir 24) og er þá troðið í hann, eins
og hægt er, og verða þeir, sem
lenda í því, að standa alla leið,
að borga eins og hinir sem hafa
sæti. Eg hef farið með vagninum
þegar yfir fullt heíir verið og taíið
35 manns úr honum. Þetta finnst
mér óforsvaranlegt“.
,,T1L DÆMIS var það 2. þ. m.
Eg var staddur niðii í bæ, ásamt
fleiri sjúklingum af sérstökum á-
stæðurr., og voru af þeim ástæð’jm
fleiri sem þurftu að komssf raeð
vagninum kl. 3 .Þegar orðið var
yfirfullt, vorum við 9, sem eftir
stóðum við stöðina, sem þúrftum
að komast suður eftir. Við fórum
því inn á stöðina og spurðum,
hvort ekki yrði sendur annar
vegn. Var okkur svarað því, að við
skyldum tala við bílstjórann, lík-
ast því sem að það væri hans að
ákveða það, hvort senda skyldi
annan vagn, en Iiann var búinn að
vísa okkur á stöðina, sem skiljan-
legt var“.
„LOKASVARIÐ hjá þeim var
Frh. á 6. síðu.