Alþýðublaðið - 20.10.1942, Blaðsíða 5

Þriðjudagxu’ 20. ofctóber 1942.
ALP¥ÐUBLAD!B
AZISTAFORINGJARNIR í
-* Berlín hafa ekki sparað
neina fyrirhöfn til þess að gera
Pyreneaskagann þýðingarmikið
landssvæði í hernaðaráætlun-
um Hitlers. Mikið hefir verið
rætt og ritað um starfsemi og
áróður Þjóðverja á Spáni, en
starfsemi þeirra í Portúgal er
engu þýðingarminni. Frá því
árið 1924 hafa Þjóðverjar lagt
mikla stund á að snúa Portú-
gölum á sitt band. Þjóðverjum,
búsettum á Spáni, hefir fjölgað
úr 454 árið 1920 í 1885 árið
1936, og þessir Þjóðverjar
leggja grundvöllinn undir naz-
istaáxóðurinn.
Þjóðv. hefir þegar orðið tölu-
vert ágengt með áróðurinn und-
ir leiðsögn Burbachs, þýzka
ræðismannsins í Lissabon. Árið
1932 sagði hann í skýrslu sinni
til Berlínar: „Ég hefi öðlazt
mikil áhrif hjá portúgölsku
blöðunum . . . aðalblað portú-
gölsku stjórnarinnar er nú í
mínum höndum.“ í þessu sama
skyni var portúgölskum rit-
stjórum oft boðið til Þýzka-
lands og bar þýzka stjómin
kostnaðinn af för þeirra. Árið
1930 voru portúgalskir blaða-
menn neyddir til þess að hlusta
á fyrirlestra hjá Göbbels og að-
stoðarmönnum hans, og var að-
alefni þessara fyrirlestra það,
að Portúgalar ættu að hjálpa
Þjóðverjum til þess að koma
brezka heimsveldinu fyrir katt-
arnef.
Þýzkar menningarmiðstöðvar
voru settar á stofn í Lissabon
og Coimbra. Þýzkir kennarar
heimsóttu portúgalska skóla, en
þýzk-portúgalski klúbburinn í
Lissabon sá um ókeypis
fræðslu og skipulagði fyrir-
lestra, söngskemmtanir og
kvikmyndasýningar. Skóla-
fólki, kennurum og nemendum,
var boðið til Þýzkalands, þar
sem þeir fengu flugvélar til um-
ráða og allt var gert, sem unnt
var, til þess að sýna, hversu
voldugt herveldi Þýzkaland
væri. Verzlunarviðskipti milli
Þýzkalands og Portúgal voru
efld og aukin. Árið 1937 hafði
portúgalskur innflutningur auk
izt upp í 3 200 000 sterlings-
pund, en nam 2500 000 sterl-
ingspundum árið 1936. Samn-
ingur um vopnaskipti var und-
irritaður skömmu seinna.
Myndin er af einu flugvélamcðurskipi Bandaríkjanna og tveimur hráðbátum, sem eru í
fylgd með því, þar sem það le _.gur af stað á hafið til skyldustarfa í styrjöldinni.

Röðin komin að Portúgal?
Frá því stríðið hófst hefir á-
róðurinn magnazt mjög i Portú-
gal. Hann hefir aðallega verið
miðaður við það, að koma óeirð-
um af stað meðal hinna fátæk-
ustu, einnig í hernum og loks
meðal einveldissinna. Þeir hafa
ekki einu sinni hlíft Dr. Salazar j
portúgalska forsætisráðherran-
um.
En Hitler hefir ekki látið á-
róðurinn nægja. Frá því* Fran-
co-sinnar sigruðu á Spáni, hafa
Þjóðverjar róið öllum árum að
því að koma á bandalagi Spán-
verja og Portúgaia. Nýlega
flutti hermála'ráðherra Spán-
verja ræðu fyrir liðsforingja í
Madrid, þar sem hann hrósaði
Franco fyrir að hafa komið í
veg fyrir aðskilnað Baska og
Kataloníumanna og stakk upp á
því, að næst yrði Portúgal sett
undir spænska stjóm.
ASTÆÐAN fyrir því, hvers
vegna Þjóðverjar styðja
tillöguna um bandalag Spánar
og Portúgals var ljóslega út-
skýrð of von Reichenau mar-
M m með deginnm i dag
verður framvegis tekið næturgjald fyrir
akstur eftir kl. 7 að kveldi.
Bifreiðastðð Steindórs.
Tll brúðargjafa.
Kaffi-, Te og Matarsteii o. fl.
Krystaivörur — Keramikvörur
K.
Einarsson & Björnsson. j
Bankastræti 11. $

skálki. Arið 1938 sagði hann í
fyrirlestri í Berlín:
..Okkur er hagur að því, að
Spánn og Portúgal sameinist.
Þessar tvær þjóðir hafa margt
sameiginlegt og nú er meira
tækifæri til samvinnu milli
þeirra én nokkru sinni áður.
Það þýðir, að brezkt bandalag
myndi verða Portúgal einskis
virði, og \ið verðum að leggja
áherzlu á að styrkja vináttu-
böndin við þessa þjóð. Þjóð-
verjum er það mikill hagnaður
að styrkja bandalag Spánverja
og Portúgala. Við getum stofn-
að áróðursflokka í portúgalska
hernum, sem fyrr eða seinna
hljóta að koma okkur að not-
um. Ef í nauðir rekur, getur
hinn voldugi her, sem Franco
hefir undir sinni stjóm, eftír að
hann hefir sigrað á Spáni, lagt
lóð sitt á vogarskálina. Sá her
verður nægilega sterkur til
þess, að koma á stjórn í Portú-
gal, sem er okkur hliðnoll.“
An þess að hirða um það, að
Portúgalsmenn hafa aldrei
gleymt eða fyrirgefið það, að
Spánverjar þrúguðu Porbúgal
undir sig 1580 til 1640, eða það,
að Spánn og Portúgal undirrit-
uðu ekki-árásar-samning árið
1939, hafa áróðursmenn Þjóð-
verja á Spáni róið öllum árum
að bandalagi Spánverja og
Portúgala. Yfirvöldin í Berlín
láta telja Spánverjum trú um
það, að slíkt bandalag sé nauð-
synlegt skilyrði til þess, að upp
geti risið sftænskt heimsveldi.
Sveitablöð breiðfylkingar-
manna á Spáhi tala um, að þetta
heimsveldi eigi að ná yfir
frönsku Marokko, Gibraltar og
Portúgal.
IPORTÚGAL hefir nasist-
iskur áróður síðustu mán.
einkum verið rekinn méðal
háttsettra fjölskyldna í því
skyni að koma á bandalagi við
Spán. Þessar fjölskyldur hafa
verið varaðar við því, að ef til
vill geti Spánn aftur orðið sós-
íahstiskur, og þess vegna væri
hyggilegt, að Portúgal gerði
.. --yssa
bandalag við Franco. Oll hugs-
aníeg tækifæri eru notuð til
þess að telja Portúgölum trú um
að Bretar eigi mjög erfitt með
að koma Portúgölum til hjálp-
ar, ef’ þeir þyrftu skyndilega á
hjálp að halda, eða yrðu fyrir
árás.
Það er sýnilegt, að annað-
hvort með hjálp Spánverja, eða
án hennar, ætla Þjóðverjar að
ná Portúgal undir áhrif sín.
Hernaðarsérfræðingar Þjóð-
verja hafa þegar bent á, hverja
þýðingu það hefir frá hernaðar-
legu sjónarmiði.
D ORTÚGALAR hafa engan
mátt til þess að standast
þýzka árás. Portúgalski herinn
er svo lítill, að hann getur ekki
vaxið landamærin og hann er
ekki þannig útbúinn að hann
geti staðizt þýzkar leiftur-
stríðsaðferðir. Og loks er
portúgalski herinn algerlega
háður því að fá vopn og skot-
færi úr þýzkum verksmiðjum.
Árás Þjóðverja á Portúgal
myndi mjög tefja eða jafnvel
breyta áætlunum um innrás
bandamanna í Evrópu. Hún
myndi einnig hafa mjög mikil
áhrif á stríðið í Miðjarðarhafi,
ekki sízt, ef Hitler gerði til-
raun til þess að loka Gibralt
arsundi. Hinsvegar myndi
myndi brezki loftflotinn fá
stærra svæði til árása. Þó er
á það að líta,' að kafbátar
myndu fá auknar stöðvar til
árásar á skip bandamanna og
kann vel að vera, að Þjóðverj-
um finnist borga sig að gera
tilraunina.
Leikféíagið, leiksýningar og „fyrirframsalan.“ — Vel-
vakandi skrifar um verkamannasmjaður kommimista
og efndir þeirra. — Gvendarbrunnar, hundar, kettir,
minkar. — Mataræði í Landsspítalanum. —
Fyrirspumir frá „Brandi.“
„Á“ SKRIFAIt MÉR: „Mnnch
sagffl: (um norsku « landriáms-
menniua) Med sig fra Norge de
höjsædet tog for at oprejse det
bedre......
Yderst mod Norden lyser en ö.
Þetta datt mér í hugr í morgnn
þegar allir vorn aff spyrja hver
annan, hvaff væru fastir frnm-
sýningargestir. Viff sem förum
á fyrstu- sýningn leikrita ef svo
ber undir, furðum okkur á þess-
ari „klíkukenndu“ auglýsingu.Við
minntumst þess er frú Anna Borg
ein bezta Icikkona Norðurlanda,
kom hér, hve fallega var auglýst
affgöngumiðasalan — hún hófst
kl. 1. — Ekkert meff hækkaff verff
— samkvæmisbúning og fálkaorð
ur effa þv. I. Allir voru velkomnir
— til þess aff njóta listarinnar
gleffja leikendufr meff nærvern
slnni og borga innganginn! Þaff
var jafnaffarstefna í verki.“
„HINGAÐ KOMU NORÐMENN
þeir sem undu illa annara yfir-
ráðum — flýðu konungdóm, tild-
ur, smáborgarahátt, til þess að
reisa betra ríki — endur fyrir
löngu, og síðan stærum við
okkur af því að vera elsta lýð-
veldi heimsins. Þessvegna kemur
þessi framkoma okkur annarlega
fyrir sjónir. Við komum í hrein-
um og heilum fötum og að sjálf-
sögðu í okkar beztu fötum, og við
spyrjum enn: Hverjir eru þeir
útvöldu?“
„VELVAKANDl" SKRIFAR:
„Eginlega er ég hálf ,,fornemaður“
við þig, vegna þess mig vantar
fná þér nokkur atriði, sem mér
fanst máli skipta að kæmu i blað-
ipp. En samt ætla ég að benda
þér og ykkur á það, hvað komm-
arnir eru fljótir, að éta ofan í sig
það sem þeir hafa verið að finna
t að og segja. Þeir gera það ekki í
blaðinu, en þeir gera það í fram-
' kvæmdum sínum. Þú manst ef til
vill eftir því þegar komn'arnir
voru að hamra á því að verka-
menn væru ekki hafðix frammi
við kosningar; þeir væru ekki
hafðir nema í vonlausum sætum,
kæmust hvergi að fyrii- broddun-
um.
NÚ STILLA KOMMAR VIÐA
um land, ég hefi nú ekki talið
hvað marga brodda og fína menn
þeir hafa í kjöri. En það er stað-
reynd að hér í Reykjavík er ekki
verkamaður fyr en í fjórða sæti,
Og þó lá það harla nærri að „Kata
Skans", en ekki verkamaðurinn
hlyti það sæti.“
Á SIGLUFIRÐI var verkamað-
ur látinn víkja fyrir .fyrrverandi
bæjarstjóra. Þó hafði verkamað-
urinn staðið þar í verkalýðsbarátt
unni um tug ára, verið í kjöri
alltaf meðan erfiðast var upp-
dráttar. Og fekk hærri atkvæða-
tölu við kosningu til stillingar
heldur en Áki fyrrverandi. Það
er annað orð eða efndir. — Og
það orðtæki á sannarlega vel við
kommana .“
GÆTUM VATNSUPPSPRETTU
HÖFUÐBORGARINNAR, hinna
heilnæmu Gvendarbrunna. Nú er
aðeins gaddavírsgirðing um upp-
sprettuna, en utan á þá girðingu
þarf að koma þéttriðað vímet.
Frh. á 6. síðu.