Alþýðublaðið - 24.10.1942, Blaðsíða 5

ALÞVÐUBLADIÐ
SunnudagTur 24. október 1942.

Vígvöllurinn í eyðimörkinni
Eftirfarandi grein
um bardagana í eyði-
mörk Afríku er eftir brezka
blaðamanninn Frank Gervari
Fór ixann til Tobruk til þess
að kynnast bardögunum af
eigin sjón og raun, og þaðan
fór bann út á vígstöðvarnar.
VE) VORUM í Senusilandi.
Senusimenn voru þegar á
leið til Tobruk með asna og úlf-
alda, til þess að hirða það, sem
ítalirnir og Þjóðverjamir skildu
eftir.
Tobruk var ekki merkileg
borg. Þar voru um 20—30 þús-
undir ’hvítra manna. Bygging-
amar voru í þessum þunglama-
lega nútímastíl, sem Mussolini
krafðist. Þar var kirkjuturn og
varðturn, sem við komum fyrst
auga á, þegar við nálguðumst
höfnina. Að öðru leyti voru öll
þökin slétt.
'Nú vorum við rétt yfir flóan-
im og gátum séð skipin, sem
þar hafði verið sökkt í loftárás-
um, þegar barizt var um borg-
ina. Það voru um tuttugu og
fknm kútterar, þúsund til tvö
þúsund tonna að stærð.
í norðvestuxhomi flóans lá
rekaldið af ítalska orrustuskip-
inu San Giorgio, sem lagt var
þama sem virki til þess að vejja
borgina.
Enginn veitti komu okkar at-
hygll Þetta fólk var eins og af
öðrum 'heimi, og í göngum
sjúkrahússins lágu hermenn frá
Suður-Aíríku á bekkjum eða
gólíinu og steinsváfu. Þeir fáu,
sem vom vakandi, horfðu
kuldalega á okkur.
Ég var hálf sorgbitinn yfir
því, að við yrðum að fara. Mig
langaði til þess að dvelja meðal
verjenda iborgarinnar eina nótt,
til þess að kynnast þeim vítis-
eldi, sem yfir þá yrði hellt, þeg-
ar máninn kæmi upp. Þegar við
vorum að taka vatnið, spurði ég
einn af hermönnunum, hvort
margir væm særðir í borginni.
Hann sagði mér, að svo væri
ekki. Nótt eftir nótt íleygðu ó-
vinirnir sprengjum yfir borg-
ina, án þess að hitta nokkum
mann.
Það var orðið nærri dimmt,
þegar við komum að Emurher-
búðunum, rétt innan við vam-
arlínu Tobrukborgar. Þær voru
grafnar inn í ofurlitla sandhæð.
Þar borðuðum við kalt kjöt,
þurrt kex og drukkum te.
Við sváfum í öllum fötumun,
en um miðnætti vöknuðum við
við bjártan blossa og heyrðum
flugvélardyn.
Máninn var ekki ennþá kom-
inn í ljós og það var kolsvart
myrkur. Flugvélarnar notuðu
því leitarljós til þess að finna
staði, til þess að varpa á. Annars
vissu óvinirnir mæta vel, hvar
Tobruk lá, því að þeir höfðu
gert flestar árásir á hana, næst
á eftir Möltu..
Við settum á okkur hjálma og
biðum svo. En við þurftum ekki
að bíða lengi. Eftir ofurlitla
stund féllu tvær sprengjur
skammt frá okkur. Hávaðinn
var ægilegur og loftþrýstingur-
inn eftir því. Brotin úr sprengj-
unum þeyttust allt í kring um
okkur. Svo varð allt hljótt á
ný. Flugvélarnar komu aftur
rétt fyrir dögam, en við veittum
þeim enga athygli.
Allan næsta dag héldurn við
í áttina til vígstöðvanna. Þenn-
an dag heyrðum við stöðugt
fallbyssuskothríð úti við sjón-
deildarhringinn. Seint um
kvöldið rákumst við á hluta af
fjórðu vélaherdeild á eyðilegri
flatneskjunni.
Ég valdi mér grunna skotgröf
til náttstaðar, og hún var ekki
Ivíðari en svo, að aðeins var
hægt að snúa sér við í -henni.
Loftir var þrungið að púðurreyk
og svælu, en þó sáust stjörnur á
stangli og svalur vindur barst
utan af hafinu. Þetta hlaut að
verða köld nótt, og döggin sett-
ist á pndlit okkar.
í vesturátt í um tíu mílna
fjarlægð gaus upp geysilegur
eldstólpi, sem bar við himin.
Það var líkast því, sem þar hefði
kviknað í olíu- eða .benzíngeymi.
Skö]nmu éeinna heyrðum við
dimma sprengingu. Og hægra
megin við eldstólpann gaus upp
annar álíka logi, og eftir ofur-
litla stund voru eldstólparnir
orðnir sjö. Okkur var ekki ljóst,
hvað þetta gæti verið.
Svo fór að daga. Þetta voru
vagnarnir okkar og skriðdrek-
arnir, sem voru að brenna.
Þetta gat aðeins táknað það, áð
menn vorir væru á undanhaldi.
Um nóttina komu skriðdrek-
ar og vagnar indvérsku herdeild
anna, sem áttu að verja svæðið
milli Acroma og E1 Aden, þjót-
andi eftir eyðimörkinni. Við
heyrðum til þeirra,' fremur en
við sæjum þá.
Við þreifuðum uppi farangur
okkar, létum hann á vagnana og
héldupa af stað í austurátt. Eg
leiðbeindi ökumanninum mín-
um. Skyndilega heyrði ég brak
og bresti undir vagnhjólunum.
Ég bað ekilinn að nerna staðar,
fór ofan úr vagninum og þreif-
aði fyrir mér. Þetta voru kross-
ar. Við vorum komnir í graf-
reit óvínanna.
Fáeinum mínútum seinna vor-
um við staddir í hópi vagna, sem
voru á austurleið, og við nám-
um staðar. Þegar vélamar höfðu
verið stöðvaðar, heyrðunn við
glamra í skóflum þúsunda
manna, sem grófu allt hvað af
tók.
Um morguninn skein sólin í
andlit okkar. Við höfðum svæð-
jð eingöngu fyrir okkur. Við
heyrðum skotdrunur í vestur-
átt, en að öðru leyti var allt
rólegt og kyrrlátt, svo sem jafn-
an er í Afríkueyðimörkinni.
Næstu daga geisaðí æðisgeng-
in orrusta um Libyueyðimörk-
ina, og einn daginn féll Bir
Hacheim. Hinir vösku, frönsku
verjendur oirðu að láta undan
síga. Suður-Afríkum. Pienaards
neyddust til þess að hverfa frá
E1 Gazala, og enn þá var setzt
um Tobruk. AUs staðar bárust
að fregnir um fallhlífarher-
menn.
Við komum til Sollum og
urðurn þess varir, að vegurinn
var girtur. Forverðir okkar
höfðu lokað honum með sprengj
um tveimur klukkutímum áður,
vegna þess að þeir séu ellefu
skriðdreka og marga brynvarða
vagna óvinanna ko,ma 'þessa
lið.
í fjarska heyrðum við spreng-
ingu, og þegar við snérum okk-
ur við til að horfa í áttina, sem
hljóðið baxst úr, sáum við
reykjarsúlu bera við himin.
Einhver hafði getað. komið
slcoti á brynvarða bifreið og
eyðilagt hana fyrir óvinunum.
Við snéruBt frá Sollum í átt-
ina til Haifaya. Tveimur
klukkutímum seinna féll To-
bruk.
TILBOÐ
óskast í hálfa jörðina Minni - Vogar, með
Va úr Norðurkoti.
SencJist v undirrituðum skiptaráðanda
fyrir 10. nóvember n. k.
Skíptaráðandinn í Gullbringu-ogKjósar^
sýzlu#23. okt. 42.
Bergur Jónsson.
IGLINGAR
milli Bretlands og íslands halda áfram,
eins og að xmdanförnu. Höfum 3—4
skip í förum. Tilkynningar una vöru-
sendingar sendist
Calliford’s Assocaited Lines, Ltd.
26 LONDON STREET,
FLEETWOOD
I
Rafmagnsturn.
1
Þerrnan Ijósturn hefir rafmagnsverksmiðja ein í Pensilvaníu
látið útbúa. 500 000 volta spenna, sem leikur í gegnum glerein-
angrara myndar þennan einkennilega ljósastraum.
Tónlistarmenning íslenskrar alþýðu, harmonikugarg
og æðri tónlist. — Ávaxtaleysið og loforð Sjálfstæðis-
flokksins. — Afgreiðslan í búðum. — Tvær vísur.
GLCGGA-GÆGIR“ sbrifar
mér: „Getur þú frætt mig
á því, Hannes minn, á hvaða rök-
um hann byggir frásögn sína þessi
faníasíu-spekúlant, sem skrifaði
nm þessa svoköliuðu æðri tónlist í
dálkinum þínum á þriðjudaginn
var? Hann segir að íslenzk alþýða
hæli sér af því að hún sé á háu
menningarstigi (samanborið við
alþýðu anuarra þjóða). Þetta er
ekki nema satt og rétt, hvað al-
genga menntun snertir, en að ís-
Ienzkur alþýðumaður hæli kunn-
áttu sinni í því, sem hahn hefir
aldrei Iært, það er langt frá því
að vera satt.“
„NEI, ÞAÐ ÞARF eitthvað
meira en að vera söngelskur til
þess að geta melt allar þessar sym-
fóníur og sónötur, fantasíur og
fúgur, með öllum sínum c-mollum,
b dúrum og tilbrigðum. Ég er ansi
hræddur um það, að 9 af hyerjum
10 hlustendum tapi því ómeltu
niður. Flestir af þeim, sem ég hefi
talað við, vilja heldur hlusta á létt
sönglög, ‘ danslög og umfram allt
fleiri harmóníkulög, en færri són-
ötur.“
„AXNAJRS FXNNST MÉR að út-
varpshlustendur eigi heitntingu á
því, þegar um svona stóran dag-
skrárlið er að ræða, að það sé lát-
in fara fram almenn atkvæða-
greiðsla og hlustendur þannig látn-
ir svara því, hvort þeimMíkar þessi
æðri tóplist vel eða illa. Svo að
endingu þetta: Ef útvarpsráðið sér
sér ekki fært að stöðva þetta æðra
tónlistarflóð, sem flæðir svo trölls-
lega fyrirferðarmikið og áberandi
yfir dagskrórliðinn, að ég held að
flestum finnist nóg um, þá finnst
mér ekki aema sanngjarnt, að það
fengi einhvem af sínum æðri tón-
listagörpum til að útskýra þessi
tónverk íyrir hlustendum áður en
þau eru flutt.“
ÞAÐ ER ALLT OF MIKIÐ gert
ur því, hvað svokölluð ærði tónlist
taki mikið rúm í dagskránni. Það
hygg ég að myndi koma í ljós, e£
tónlistardeild útvarpsins fengist til
þess að birta skrá yfir tónlistar-
efnið.
„ALVILDA" skrifar nýlega:
„Heyrðu, Hannes minn, .getur þú
ekki frætt mig á því hvernig stend-
ur á því, að ekki eru fluttir inn
ávextir. Væri nú ekki dálítið skyn-
Fremh á 6. síðu.