Alþýðublaðið - 27.10.1942, Blaðsíða 4

ALPYPUBLAPtP
JÁþijöublatoíi
ClKefandb Alþýð«n«kknrimt.
KMBtjérl: Síeiin FjetwmwR.
Rifertjóm og afgreiflsla í Al-
feýSuh&sinu viS Hverfisgötu.
Símar ritstjómar: 4901 og
4902.
SJmar aígreiöalu: 4900 og
4006.
Verð í lausasölu 30 aura.
AlþýðuprentsmiOjan h.t
Þórður Jónssou:
Viknrsandurinn á EyrariaWa
oq „Sérleyfishafiiinn
Priðarpostnlarnir.
BLÖÐ íhalds og Framsóknar
lirma því ekki að berja
lómkm út af því, að blöð og
forystuinenn alþýðusamtakanna
etji sama stéttum þjóðfélags-
ins og ali á ófriði í þjóðfélag-
inu. Sjálfir þykast þessir herr-
ar bera sættarorð á milli, og
þykjast vilja einingu andans og
toand firiðarinsj Ogj Ámá frá
Múla kyrjar bassann í þessum
Bamsöng. En jafnframt er reynt
að blekkja fólk og faisa fyrir
jþví þjóðfélagslegar staðreyndir,
4. d. það, hvernig stþttaþjóð-
féiag nútímans er uppbyggt.
|>að er t. d. reynt að láta b'ta
svo út, að það séu einkum hags-
munir sveitafólksins og bæja-
búa, sem rekist á, en reymt eftir
föngum að breiða yfir þá stað-
reynd, að fátækari stéttimar,
hvar sem þær búa, bæði bænd-
ur, verkamenn og annað launa-
€ólk, á sameiginlegra hagsmuna
að gæta gagnvairt fámennri
yfirstétt, auðmönnum og stríðs-
gróðabröskurum.
En það er ósköp eðlilegt, að
þeir 'háu herrar, fulltrúar af tur-
tialdsins og auðvaldsins, vilji
draga athýglina frá því, að þeir
sitja á rétti fjöldans, og aldrei
fremur en nú. Það ear skiljan-
legt, að þeir vilji etja verka-
mannastéttmni og verkalýðs-
stéttinni saman í iimbyrðis deil-
ur í stað þess að þær snúi báðar
sókn sinni að því að sækja rétt
sinn í hemdur milljónamæring-
anna, sem nú raka saman óskap-
legum auði á kostnað vinnandi
fólksins, og keppast svo við að
auka dýrtíðma sem. mest.
í'yrir kosningarmar reyndu
Sjálfstæðismenn og Framsókn
hvor sem betur gat að getra sig
biíð framan í bændur. Afurða-
Verðið var hæklcað í sífellu og
þakkaði hvor sér betri Éram-
göngu í hækkunúm. Þegar
neyfcendur í bæjunum kveink-
uðu sér, var æpt upp, að Alþýði
fiokkurinn væri að æsa bæji
fólfcið upp gegn. bændunum .4
hagsmunum þekra. En t
hliðruðu sér hjá því að fara þá
einu leið, sem sjálfsögð var til
þess, að gæta bæði hagsmuna
feænda og verkamanna í þess-
«m málum: láta stríðsgróða-
milljónimar borga brúsann. Al-
þýðuflokkurinn 'hefir jafnan
viðurkennt nauðsyn bænda, en
tiann hefir jafnframt bent á
leið verðjöfnunarinnar sem
iaufiTi vandræðanna. Dýrtíðar-
iiofckamir sáu aldrei og sjá ekki
enn aðra Ieið en að demba öll-
uan byrðum dýrtíðarinnar á
bök hins vinnandi fjöida til
FYRIK nokkrum dögum
hringdi til mín liúsasmiður
eiim í Reykjavík og bað mig að
útvega sér keyptan vikursand á
einn bíl frá Eyrarbakka. Iíann
hafði þá nýlega fengið leyíi til
aó byggja hús utan við bæinn
úr vikur-kolsteini, sem nú er að
verða mjög kunnur, og síðar
verður nefndur í grein þessari.
Ég snéri mér strax með þessa
beiðni til umboðsmanns jarð-
eignanna á Eyrarbakka, Magn-
úsar Oddssonar hreppstjóra, —
en sem kunnugt er, eru Eyrar-
baikkalönd ríkiseign —. Ég fæ
þá þau svör hjá honum, að hann
hafi ekki heimild til að selja
eitt korn af sandi til Reykjavík-
ur, hvorki „unninn" né „ó-
unninn“. Öll þau urnráð séu í
hendi Kristjáns nokkurs Guð-
mundssonar í Reykjavík, sem
hafi einkaréttindi á öllum vikiu*-
sandi á Eyraxbakka.
Ég verð að segja, að mér kom
þetta nokkuð kynlega fyrir
sjónir.
Svo er háttað á Ejrrarbakka
— eins og líka allir vita, sem
þar þefckja til —, að öll sjávar-
ströndin meðfram Eyrarbakka
er eitt sandhaf, ef svo mætti að
orði komast. Þessi sandur í
fjöruborðinu, sem er að miklu
leyti vikursandur og sem Ölfusá
hefir öldum saman verið mjög
iðin við að flytja austur með
ströndinni, hefir einatt valdið
þorpsbúum á Eyrarbakka mikl-
um óþægindum, t. d. í hvassviðr
um hefir þessi sandur hrúgazt
inn í matjurtagarða og undir
'húsveggi, svo að kostað hefir fé
og fyrirhöfn að flytja hann burt.
Auk þess hefir þessi sandburður
fyllt lón og skipalægi, svo að
fyrir nokkrum árum horfði til
þeirra vandræða, að bátalægi í
fjcrunni eyðilegðust af sand-
burðinum. Var þá hafizt handa
um að byggja steinsteyptan garð
út fjörurja austan megin Ölfus-
árútfalls, ef ta'kast mætti að
veita með þeim aðgerðum þess-
um óþægilega sandburði frá
þorpinu.
Þessi garðv
sumpart af, sr
bekkingum
ríkissjóðsfé. jLL (i.
Talið e:
'komið
byggður
(.afé frá Eyr-
nokkru fyrir
sandb’
>Ö
arður þessi hafi
crum notum og
hafi minnkað.
tvennir tím-
andinuim á Eyr-
ið nú fyrir nokkr-
bmur það í ljós við
rannsó'íctí á sandinum sem bygg-
ingarefni, að harm er ekki alveg
verðlaus. heldur þvert á móti
mjög dýrmætt efni, svo afbuxða
gott einangrunairefm, að t. d.
21 cm. steinsfceypuveggur með
5 cm. vikurlagi (blandaö 6—7
af vikri móti 1 af sementi) ein-
angrar jafn vel og 62 cm. þykk-
ur veggur úr venjuiegn stein-
steypu.
Því var það, að nokkrir menn
austur á Eyrarbakka tóku að
steypa svo nefnda holsteina úr
þessu efni. Þessi steinagerð er
nú orðin mjög kunn, og hafa heil
hús verið byggð úr þessum steini
einvörðungu. Hús þessi hafa
reynzt afburða vel, bæði ódýr,
hlý, rakaiaus og sterk, óg er svo
komið, að hæstum ekkert hús
austanfjalls er byggt úr öðru
efni en holsteini, enda virðist
nú með þessari húsagerð leyst
hið vandasama spursmál, sem
lengi hefir verið á dagskrá
byggingafræðinga, hvemig eigi
að byggja ódýr, góð og varanleg
íbúðarhús.
En nú er þessi svo nefndi
vikursandur ekki á hverju strá-
in.u. En hann virðist geta verið
ótæmandi á Eyrarbakka, því ó-
trúlegt er, að ÖKusá taki upp á
því að hætta að koma með hann
þangað.
Eins og áður er sagt, á ríkið
Eyrarbakkaland; keypti það fyr-
ir nokkrum árum; og munu Eyr-
bekkingar almennt hafa fagnað
þeirri ráðabreytni, að þettá
land, sem þeir bjuggu á, losnaði
úr einkaeign í ríkiseign.
Nú 'hefir Eyrarbakki aldrei
verið talinn neitt „Gósenland“,
en bjargast þó sæmilega við sín
litlu gæði. En svo kemur það
upp úr kafinu, að á Eyrarbakka
er ótæmandi fyrsta flokks bygg-
ingarefni.
Menn gætu nú haldið, að
þetta væri fagnaðarefni. En þá
skeður það ótrúlega, að ráða-
inenn Eyrarbakka veita einum
manni, einhverjum Kristjání
Guðmundssyni í R.eykjavík, öll
umráð yfir a— ginkaleyfi á —
þessu hagkvæma byggingarefni,
sem þar er til, vikursandinum.
'Ef Eyrbekkinum með sína fá-
breyttu möguleika í atvinnu-
málum, dytti í hug að taka sér
fyrir hendur að steypa steina til
húsagerðar úr hinúm ágæta vik-
ursandi á Eyrarbakka og með
því að hjálpa einhverjum hús-
næðislausum manni í Reykja-
vík til þess að koma yfir sig ó-
dýrum kofa þar, þá getur fvrr
nefndur Kxistján Guðmundsson
fyrirboðið slíkt athæfí og gerir
það sennilega með ágætri sam-
vizku.
Annars er mér -ekki að Öðru
þess að tryggja milljónagróða
fárra einstaklinga. Sú var líka
stefnan þegar þessir flokkar
fóru með stjórn landsins báðir
saman. En samt þiirfa þeir að
halda á fylgi almennings víð
kosnmgarnar. Þá má til að mæla
blítt, bjóða sýndar-gróða, stela
úr vösum hinna vinnamdi stétta
á víxl.* Svo tala þessir friðar-
postular uan að aftrir beri ófrið
og æsingar milli stétta þjóð-
félagsins.
Ef þessir tveir flokkar taka
aftur völdin að þessum kosn-
ingran loknum verður haldlð
áfram á sömu óheilla-
trautinni og óðux. Ekki verða
tckin mildari þá á alþýðu og
iaunastéttum. Alþýða ilandsins
þarf því að vera vel á verði í
framtíðinni
Þriðjndagnr 27. ókt&be* IMÍ
SBásðlaverð á vlndlingnm.
Útsöluverð á ameríkskum vindlingum má eigi
vera hœrra en hér eegir:
Lucky Stxike 20 stk. pk. Kr. 2.10 pakkitm
Etaleigh 20 — — — 2.10 —
)Id Gold 20 — — — 2.10 —
Kool 20 — — — 2.10 —
Viceroy 20 — — — 2.10 —
Camel 20 — — — 2.10 —
PaU Mall 20 — — — 2.40 —
Utan Reykja\íkur og Heinarfjarðar má útsðluverð-
ið vera 3% hærra en að framan greinir, vegna flutn-
ingskostnaðar.
TÓBAKSEINKASALA KÍKISINS
leyti kunnugt um, hve víðtæk
réttindi Kristján Guðmundsson
hefir yfir þessu byggingarefm
á Eyrarbakka eða hver nauðsyn
hefir rekið ráðamenn. jarðeign-
anna til þess að gera þessa
samninga við mann þennan.
Hvemig inyndi Rej’-kvíking-
um geðjast að því, ef einhver
á Eyrarbakka, hefði ótakmörk
uð umráð yfir sandnámum
þeirra innan við fcæinn og
skammtaði efnið úr þeim að
eigin geðþótta og við því verði,
er honum þóknaðist?
En nú er eftir að vita hver
eða hverjir af ráðamönnum
Eyrarbakka hafa fengið þessum
K. G. þessi einkaréttindi í hend-
ur og hve mikið hann greiðir
fyxir þessi réttindi. Enginn trúir
því, að Magnús Oddsson hrepp-
stjóri, sem er umboðsmaður
jarðeignanna þar eystra, geri
slíka samninga; til þess er hann
of mætur maður; og liggur því
næst að gizka á ríkisstjóm þát
sem sat að völdum, er þessi ó~
happasamningur var gerður. Og
hver væri það líka, sem ekki
gæti trúað henni til slikra
verka?
Ég vil eindregið mælast tilt
að hver sá, er gefið getur upp~
lýsingar um þessa samninga við
K. G., geri það sem allra fyrst.
Almennmgur á heimtíngu á
því að fá að vita um slíka ráðs»
mennsku sem þessa. En tæplega
Frh. á 6. síðu,
MENN hafa beðið þess með
allmikilli eftirvæntingu
hvað Árni frá Múla mundi
gera við sæti það, sem hann
skipar í bæjarstjórn, hvort
ihann ætlaðd a4 Ifeggja niður
umboð sitt vegna brottfarar
sinnar úr Sjálfstæðisflokknum
eða sitja sern fastast. Nú er úr
'þessu skorið með yfirlýsigu
Árna frá Múla í ÞjóðóKi í gær.
Þar stendur:
„Sjálfstæðii'blöðin hafa verið að
tæpa á því, að ég legði niður um-
boð mitt í bæjarstjórn Reykjavík-
ur. Morgunblaöið ætlast til þess,
að ég háfi þá sómatilfinningu og
Vísir telur það siðfcrðislega
skyldu. Báðmn er vitanlega ljóst,
aö hér verður engu um þokað. Og
stæði þeim raunar nær að spyrja
Jakob Möller og Bjarna Bene-
diktsson, hvort þeir ætluðu ekki að
leggja niður þingmennsku, vegna
útstrikananná, sem þeir m-ðu fyrir.
Þótt ég hefði gfengið úr Sjálf-
stæðLsflokknum, án þess að leita
fyrir mér um fylgi kjósenda hér í
bænum, hefði ekki verið hægt að
bola mér ut úr bæjarstjóminni.
En hins vegar hefði að óreyndu
ekki verið fráleitt, að skírskota til
sómatilfinningar minnar og sið-
ferðilegrar skyldu, einkum ef svo
hefði staðið á í herbúðum þessara
blaða, að þar hefði slíkum dyggð-
um verið fyrir að fara. En þegar
svo er komið, að menn í ráðherra-
stóli telja sér til gildis, að afnema
lög, sem þeir hafa barizt fyrir og
íekið að sér að framkvæma, er
vissara að tala varlega í þeim efn-
um.
Nú sýndu kosningaúrslitin, a®
náléga 1300 kjósendur í Reykjavík.
fólu mér umboð sitt. Þessi kjós-
endahópur á réttmæta lcröfu á full-
trúa í bæjarstjórninni. Ég á þar
löglegt sæti og tel það siðférðilega
skyldu mína að víkja ekki úr þvjt
sæti.“
*!■
Tíminn og Vísir eru aS karpa
um það þessa dagana, hvorum
hafi verið að kenna, að þjóð-
stjórnin sæla fékk uppdráttar-
sýki og safnaðist til feðra
sinna. Hefir kosningafrestunin
enn borizt í tal í því sambandi.
Loks þykir Vísi Tíminn tala
nokkuð róttækt núna í seinni
tíð og segir um það:
„Það sýnir bezt hve Framsókn
unir óförum sínum illa, að einmitt
nú, eftir kosningarnar, setur Tím-
inn fram eins konar samfylkingar-
tiíboð til kommúnista, sem á að
byggjast á því að rýja eignamenn
inn að skyrtunni, og jafna auðinn
þannig „að Sveinn í Völundi verði
jafnríkur Einari Olgeirssyni", eins
og sagt var foröum. Slíkt tilnoð
ber þess ljósan vott að Framsókn-
arflokkurinn á enga sjálfstæða
stefnu til, — ekkert til að byggja
t á nema leigulóðir annarra flokka,
og ekkert til að fljúga með nema
stolnar fjaðrir. Og svo ætlast þéssi
flokkur til að hann njóti trausts
og fylgis kjósenda. Þannig eiga
Framsókníirmenn að halda áfram,
— sýna hið rétta andlit og forðast
hræsnina og loddaraskapinn, sem
blónigaðist bezt i forréttíndaað-
stöðunni."
Framh. á 6. súðu.