Alþýðublaðið - 28.10.1942, Blaðsíða 5

*
MiSvikudagux 28, októÍKír 1942.
ALPTÐUBLAOIO
Þegar ég kynntist Mozart.
Eftirfarandi greest
er þýdd úr tímaritmu
Engiish Digest. TímaritiS
iagði þá spurningu fyrir les-
endur sina á hvaða tímabili
þeir hefðu helzt viljað lifa,
hefðu þeir mátt ráða því
sjálfÍT. Greinin er eitt af
svöruntun við þessari spurn-
ingu og hugsar höfundurinn,
sem er kona, Theodora Ben-
son að nafni, að hún hafi ver-
ig uppi á dögtun Mozarts.
GG I>RÁI aldrei iiðna tinaa,
enda þótt mörgum hætti
við að telja allt gott, sem einu
ainni var. Nöfn margra stór-
menna geymast á spjöldum
sögunnar. en ég held, að fólkið,
sem uppi er nú á tímum sé
ólíkt skemmtilegra og viðkunn-
anlegra. Enga konu myndi
sennilega langa til þess að lifa
ifcrossferðatím a eða. stjómarár
Cromwells. Borgarastyr j aldir,
jafnvel þótt kenndar séu við
rósir, eru ekki heldur æskilegar.
Það vkðist ef til vill heimsku-
legt aö neita sér um tækifæri
til þess að sjá Shakespeare, en
hirð Elísabetar drotningar var
ekki beinlínis heppileg sam-
kunda fyrir ungar stúlkur.
Þó hefði senmilega verið mjög
gaman að vera uppi á fyrri
hluta 19. allar. Það hefði verið
gaman að bera platóníska ást
á Ryron í brjósti vitandi það að
vera eina konan, sem hann
myndi eftir þegar allar hinair
voru gleymdar.
Þó væri ef til vill enn þá
áhrifameira raunhæft ástaræfin
týri með Sheridan, hinum
töfrcindi persónuleika, sem ekki
var hægt ánnað en láta hrífast
af. Ég kynntist honum þegar
Keppinautamir voru sýndir í
fyrsta sinn árið 1775. Hann var
þá tuttugu og f jögurra ára gam-
all, lifði langt um efni fram og
hafði vérið kvæntur ástríkri
konu í tvö áx. Að vísu var hann
mér ekki trúr og ekki ég heldur,
og hann drakk eins og svampur
en vinir vorum við þangað til
við dóum. hann í mestu fátækt,
eii ég 1 auð og allsnægt um ár-
ið HU6.
En hve mér þótti vænt um
leifehúsin. Þá voru til á Eng
landi tvö ágæt leifehús, Drury
Lane og Covent Garden og
auk þess óperan. Auðvitað vaTð
oft að breyta um leiferit. Glað-
lyndi maðurinn eftir Goldsmith
gekk aðeins tíu daga og þótti
gott Ég kyntist Goldsmith
skömmu áður en hann dó og
fannst hann enn þá vera töfr-
andi. Garrick var líka kominn
af besta aldri, þegar ég ikynnt-
ist honum — mig minnir hann
dæi árið 1779, en hann var lika
töfrandi. Hann gerði Shake-
speare vinsælan aftur. Við átt-
um ágæta svipbrigðaleLtoara á
þeim árum og ég gleymi aldrei
Sheridan mínum sem Frjádegi í
Robinson Qrusoe.
Englendingarnir á þeim ár-
•um voru mjög tóneiskir og tón-
hneigöir. Tónlistin var eitt að-
alatriði skemmtanalífsins. Þeg-
ar ég var bam að aldri sá ég
Mozart á ferðalagi sínu til
Lund-úna, þegar hann var aðeins
sjö ára. Hann sagðist vona, að
bann yrði ódauðlegur eins og
Handel og Hasse. Hann lék
lag fyrir mig á harpsicord, lítill
skemmtilegur hnokki með leiftr-
andi augu. Fáeinum árum
seinna lék ég sjálf sama lagið
á fallegt, nýtt hljóðfæri, sem sé
paanó. Ég sá hann aldrei fram-
ar, en ég grét, þegar hann dó.
Ég var þrjátíu og átta ára
gömul, þegar Haydn Jcom til
London, þar sem hann öðlaðist
fyrst fullkomna viðurkenningu.
Engin viðkvæmni var í sam
bandi við kynni okkar, áð
minnsta kosti ekki frá minni
hlið, en mér geðjaðist vel að
honum, og gaman var að heyra-
symfcníumar hans, þegax þær
voru leiknar í fyrsta sinn.
Það sem mér geðjaðist bezt
á tíma'bili minu var það, að ég
sá aldrei neitt Ijótt eða and-
styggilegt. Reyndar sá ég oft
Ijóta menn, én húsgögn þeirra
tíma voru úr völdu efni og borð
búnaður xir siifri og kín.versku
postuUni og gólfábreiður frá
Tyrldandi og Persalandi. Húsin,
sem ég bjó í og heimsótti voru
í fögrum stíl.
Vintir minn, Horace Walpole,
var oft gramur við mig, en það
var hann, sem krafðist þess, að
ég lóti mála rnynd af mér. Ég
J hafði gaman af að sitja fyrir
framan myndina eftir Rommey,
en myndina af mér eftir Sir
Josua Reynolds var aldrei lokið
við af því að mér leiddist mál-
arinn.
Ég hafði unun af dansi. Ég
eyddi mörgunx dögum og kvöld-
um á dansleikjujn og grímu-
dansleikjum, í heimsóknir, búð-
arferðir. Ég fór í leikhúsin og
s kemnrtigarð-a n a. Ég var eyðslu
söm, klæddi rnig vel og
skemmti mér vel. Við borðuðum
mikið um miðjan daginn, en á
rnorgnanna drakk ég aðeins
einn bolla af súkkulaði og um
hádegið drakk ég glas af víni
og borðaði kex rneð. Það var
því efeki furða, þótt eg væri
svöng. þegar aðahnatmáistím-
inn kom, enda borðuðum við
ekki miðdegismatinn fyrr en
klukkan sex og þótti það fínt.
Þetta var aðalmáltíð dagsins,
en kvöldverður var borðaður
klukfean níu til tíu á kvöldin
og vár þá borðaður kaldur
rnatur alla jafna.
Við höfðum heilan her þjóna
og borguðtitm þeim vel, Mér
leiddist hiu(n enskí siður, að
þjónarnir stæðu í* röð í fordyr-
inu og réttu firam höndina eftir
þjóirfé. Fátækir menn höfðu
ekki efni á því að láta bjóða sér
til kvöldverðar, þvi að sumir
þjónanna voru svo stoltir, að
þeir kváðust ekki taka við öðru
en gullpeningum. Þá hefði ég
ekki getað boðið heim fátæk-
um vinum mínum, svo sem
Sheridan,'sem oft var í fjár-
þröng.
Ég var töluvert nýjungagjörn
Eg var hin fyrsta, sem fékk
mér pianó og eiirnig ein hin
fyrsta, sem fékk vatnsalerni í
hús mitt. Ég var á bandi Amer-
íkumanna í sjálfstæðisbaráttu
þeirra.
Ég hugsaði talsvert um hug
sjónir frönsku byltingarmann-
anna og hafi>i samúð með þeim.
Ég vaor sjálfstæð í hugsunum
og síður en svo afturhaldssöm.
En þó hugsaði ég ekki sér-
lega mikið um þjóðfélagsmál
og það gerðu ekki heldur þeir,
sem ég umgekkst. Ég hugsaði
'títið um fátæktina sem þjóð-
félagsfyrirbrigði og var ég þó
síðtur en svo grimm í skapi. Ég
gaf fátækum, ef þeir börðu að
dyrum hjá mér ,en mér datt
aldxei í hug, að fátæktin og
untíirokunin í hekninum væri
þjóðfélagsskipuninni að kenna.
Ég hugsaði yfirleitt aldrei um
aunað en það, sem ég annað
hvort sá eða 'heyrði sjálf, og ég
hataði ekfei hið fyrirlitlega órétt
læti, sem irifcti í heiminum á
niinni öld.
'En mér var meinilla \öð
spilaklúbbana. Þessi sífelldu
fjárhættuspil voru hundleiðin-
leg, en þau voru mjög útbreidd
í London á mínum tíma. Mér
j var einnig illa við einvígi.
Stjúpsonur minn, skemmtileg-
ur piltur, var veginn í einvígi.
Maðuriinn mirn var háttsett-
ur maður og seytján árum eldri
en ég. Ég get ekki kannast við,
að þaS hafi verið að öllu leyti
mór að fcenna, hversu ofekur
kom m «amw.)n.
Brunatrygglngar
Liffryggflniiar
'7;.;
¥ átryggiw gaskrif stof a
Lwkf argHtv 10
Sðngur og dans.
\ ,
Eveiyn Keyes kvikmyndastjama æfir sig í operettu, sem
verið er að kvikmynda í Hollywood. Hún dansar bæði og
syngur í þessari óperettu.
AZl 00 00 M pO 00 00 W n gV;

0 000
Ellilaun og örorkubætur í Reykjavík og utan hennar. —*
Meiri æðri músik, — Bílaeigandi rekur raunir sínar í
bundnu og óbundnu máli.
EINN AF ÞEÍM mönnum, sem
ég heíi hitt á lífsleiðinni, og
sem ég dáízt einna mest að fyrir
margra hlata sakir, Gunnlaugur
Kristmundsson, sem er að græða
upp auðnir landsins, með þrot-
lausu staríi, seadir mér eftirfar-
andi bréf. En Gunnlaugur kippist
alítaí við, þegar honum finnst að
einhver sé órétti beittur. Bréfið
er svohljóðandi: Margt ber kyn-
legt fyrjr augun, bæði nýtt og
gamalt. Nú til öags er mest talað
um dýrtíð og kosningar. Verðlags-
vísitaíar, s.r Í550 o. s. frv. — Nú í
dag í Aíþýðuhlaðinu er sagt frá
hámarki ellilauna og örorkubóta
fyrir 1943. Það er alveg óskiljan-
iegt, hvernig þetta fáránlega
Beykjavikur- réítlæti getur haldist
við, hefðbundið og óáialið. Þau
réttlæiisorð Mjóða svo: „í Keykja-
vík kr. 3925,90. I öðrum kaupstöð-
um kr. 2739,00. í kauptúnum með
yfir 303 íbúa kr. 2340,00. I sveit-
um kr. 1950,00.“
ÖRORKUBÆTDR til sveita-
manna er allt að því 1000 kr.
lægri en beirra, sem búa í Reykja-
vík. Þessí ákvæði virðast svo
hlægilega vitlaus að slíkar bætur
séu burdnar við íbúafjölda þeirra
sjávarþorpa, sem styrkþegar eiga
helma f. Það er semiilega heiður-
inn að heita Reykvíkingur, sem
gerir það að verkum að verða að
hafa hærri laun og styrki en f.ðrir
t. d. í Hafnarfirði, se:n. þó má nú
-telja úthverfi frá Reykjavík og
lífsframfærsla þar meiri, en f
Reykjavík sem svarar fjarlægðar
frá höfuðstaðnum, þ. e. farareyrir,
rem fólk greiðir og flutningsgjald
fýrir lífs-nauðsynjár. Eg skil þó
ekki að lögbundið kaup, t. d. kenn
ara, skuli vera liærra í Reykjavík,
eða örorkubætur, ellistyrkir, eða
annað slíkt. Sennilega er það ekki
meihingin að þeim ,sem eiga heima
utan Reykjavíkur eigi að líða ver,
t. d. hafa lakara húsnæði, minnf
upphítun í bústað sínum, minna
að borða,, eða iélegri aðhlynningu.
Mannúðin á auðvitað að vera sú
ssma og líðan styrkþegans á að
vera lík — en því er þá styrb-
upphæðin ákveðin eftir slíkum á-
kvæðum?"
C-ÖÚR SKRIFAR: „Sjónarmið
hlustendanna eru sjálfsagt eins
mörg og hlustendurnir. Mitt sjón-
armið er: Við eigum okkar við-
taéki og borgum okkar afnotagjald
og viljum þess vegna fá sem mest
fyrir okkar peninga af því sem
okkur iflcar bezt. En svo verðum
viS líka að tak* tillit til annarra
Frh. í 6. •íOu.