Alþýðublaðið - 30.10.1942, Blaðsíða 6

Hrlngið i
4900
| og geristjáskrifendur að
I Alþýðablaðino.
\
s
* _ _ _ _______
HaUgrfi
ur
Pétursson.
Frh. af 4. síðu.
ir fram á, að Hallgrímur hefir
beinlinis stutt sig við rit, sem
hét „Eintal sálarinnar,“ og var
eftir Martin Moller, þýzkan
prest og rithöfund. En Moller
þessi var einn þeirra, sem ruddu
braut hreyfingu, er var hlýrri
og 'persónulegri en sú sem við-
ast ríkti innan kirkjunnar. Þessi
stefna teygaði lífsþrótt sinn af
gamalli lind, þar sem var hin
kaþólska ,,mystik“ á miðöld-
ununm. Áherslan var nú aftur
lögð á dulræmt samband við
frelsarann, innileik trúartil-
finningarinnar og íhugun hjart
ans um helgidóma trúarinnar.
Hvort Hallgrímur hefir jnokk-
urntíma komist í kynni við
þessar hreyfingar utan lands,
er ekki gott að segja, enda
þurfti þess ekki við, þar sem
Guðbrandur biskup hafði þýtt
nokkur rit Mollers á íslenzku.
í bók sinni um Passíusálmana
sýnir Dr. Árni Möller fam á
bókmenntalegt samband þeirra
og „Eintals sálarinar", en þar
skortir mjög á ítarlega greinar-
gerð fyxir því, hvar í passíusálm
unum verður mest vart við
mystik einkenni. Orðalag
eða samlíkingar úr bókum eftir
dulhneigða menn sannar, þar
minna en tilfinningin sjálf. En
nú hygg ég, að það megi ein-
mitt sérstaklega í seinni hluta
passíusálmanna finna, að uppi-
staðan í trúarlífi Hallgríms hafi
veiið íötehi-mystik, sem þó er
einkennilega
^ealfetiskri" eða raunhæfri
innsýn í eðli hlutanna. Lesið
til dæmfs sálminn um Jesú síðu-
sár, þar sem þetta vers er:
„í þínum d^uða, ó Jesú,
er mín lífgjöf og huggun trú,
dásemdarkraftur dauða þíns
dreifist nú inn til hjarta míns.
Upp á- það synd og illskan þver
út af deyi í brjósti mér.“
Eða versið: I gegnum Jesú
helgast hjarta o. s. frv.
En nú er það alkunnugt, að
dulsæishneigðin hefir stundum
lent út á þær villigötur að verða
væmin og óraunhæf íhugun
andlegra sanninda, en fjarlæg
hinu ytra borði lífsins. Það er
íreistandi að láta hugðnæmar
stemningar komahí stað áþreif-
anleglrar breytni.j En það er
sennilega eitt af dásamlegustu
einkennum pajssíuisálmanna, að
fiá Kristur, sem þar er tilbeðinn
og tignaður er ekki aðeins hin
fiögulega persóna, ekki heldur
hinn dulræni Kristur æðra
heims, heldur sá Kristur sem er
hvortveggja þetta. en aúk þess
sá sem lifir og starfar og þjáist
í hinu raunverulega lífi mann-
kynnsins. Og af því að Jesú
Kristur er í gær og í dag hinn
sami og um aldir, gerist píslar-
för hans ekki á einum sérstök-
um stað né stundu, heldur sam-
tímis í fortíð og nútíð og sam-
hliða í fjarlægð og nálægð.
Þetta skilur Hallgrímur, og
þess vegna gerir hann jafn á-
þreifanlegt fyrir sjónum lesand-
ans það, sem gerðist við kross-
inn á Golgata og það, sem fram
fer í íslenzku þjóðlífi. Ljóð hans
verða því hvort tveggja í senn,
innileg trúarljóð og framsetning
véraldlegrar vizku og lífseynslu,
þó þannig, að hvorugt verður frá
öðru skilið. Og þar kem eg áftur
að því, sem ég drap á áðan, að
presturinn í Saurbæ er andlega
skyldur hinu heiðna skáldi, 'sem
orti Hávamál. Ef til vill má
segja, að það stafi af því, að
Hallgrímur var lærður maður
um norræn efni og hafði yndi af
fornum ljóðum. En má ekki al-
veg eins álykta hinn veginn og
gera ráð fyrir því, að áhugi hans
á fornum ljóðum hafi spottið af
því, að hann átti sömu innsýn í
eðli mannlifsins og jaín skarpa
vitsmuni og höfundur Háva-
mála.
Það má að sjálfsögðu gefa
mörg og allóHk svör við þeirri
spumingu, 'hvers vegna Hall-.
gímssálmar hafi náð svo sterk-
um tökum á hugum þjóðarinn-
ar, og þar getur ekkert jafnast á
við þá. En mér hafir komið til
hugar, að það mætti svara því
m. a. þannig: Hallgrímur skilux
þrent jafnvel, kenningar Lúth-
ers um synd og náð, dulsæi ka-
þólskunnar og norrænan lífs-
vísdóm.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh.' af 4. síðu.
angur, að það opinberast fullkom-
lega, hvort lýðræðisstefnan eða
byltingarstefnan er meira ráðandi
í Sósíalistaflokknum".
Hvernig lízt ykkur á þetta
sýnishorn af vinstri samvinn-
unni? Þessir herrar eru með
öðrum orðum að berjast og bít-
ast út af því, hvorir þeirra eigi
meiru að ráða í væntanlegri
ríkisstjórn, hvor hljóti hærri
ráðherraembætti. Samvinna al-
þýðustéttanna, málefnin sjálf,
úrlausnir vandamálanna, —
skipta minna máli. Þeir standa
hvor framan í öðrum með
steytta hnefa og hrópa: „Éjg
vil háfa forystuna! Ég vil vera
forsætisráðherra!" Ætlast þeir
til að þetta verði upphaf
„vinstri samvinnunnar?“
m ik j iiHIMiii m 1Mb
.. , - __ . . _ _ _
Samtok gegn tialdinn við
stúdentaráðskosningar.
Samningur þriggja sfúdentafélaga.
------------
VI£) stúdentaráðakosning-
ar í Háskólanum, sem
fram fara á morgun, verður
uppstillingu hagað þannig,
að þrjú stjómmálafélög stúd-
enta sameinast um einn lista
gegn íhaldsmönnum, sem
hafa haft meirihluta í ráðinu.
Hér fer á eftir samkomulag
það, sem félögin þrjú gerðu með
sér um uppstiHinguna:
,Þ>ar eð fundir haldnir í eftir-
töldum félögum stúdenta:
Félagi frjálslyndra stúdenta,
Félagi róttækra stúdenta og
Alþýðuflokksfélagi háskóla-
stúdenta
hafa samþykkt að nefnd félög
leggi fram sameiginlegan fram-
boðslista við stúdentakosningar
þær, er í hönd fara, og kosið
þriggja manna nefnd, hvert fyr-
ir sig, til að finna grundvöll fyr-
ir samkomulagi áðurgreindra
félaga, og ákveða sætaskipun
þeirra á framboðslistanum, tel-
ur nefnd sú, er hér um ræðir,
sér skylt að gefa út svofellda
Yjirlýsingu:
■ Áðurgreind félög geta hvorki
varið það fyrir sjálfum sér né
þjóðinni, að stuðla óbeint að
því, með því að standa sundruð,
að Háskólinn, æðsta menning-
arstofnun þessa lands, sé gerður
að einu öruggasta vígi aftur-
haldsins, sem þjóðin sjálf er að
brjóta á bak aftur. Þau geta
ekki varið það fyrir þjóðinni,
að þau með sundrung sinni láti,
það viðgangast, að íhaldi|S
hreiðri um sig í Háskólanum,
eins og það hefir gert í öllum
beztu stofnunum og stöðum
þessa þjóðfélags, þegar þjóðin
er nú alls staðar annars staðar
að reka það á flótta.
Þau geta heldur ekki í menn-
ingaflegu tilliti varið það, að
íhaldið, sem er höfuð-andstæð-
ingur allrar frjálsrar menntun-
ar og menningar, höfuðand-
stæðingur þess, að öllum stétt-
um þjóðfélagsins sé veittur
frjáls og jafn aðgangur að skól-
um landsins, sé látið ráða lög-
um og lofum í Háskólanum, án
þess að gert sé hið ýtrasta til
að sporna við því. Þau geta ekki
varið það fyrir -minningu hirrna
mestu og beztu menntunar-4
menningar- og frelsisunnandl
manna, sem þessi þjóð hefir átt,
að íhaldið, höfuðandstæðingur
alls þessa, sé látið drottna í
einni helgustu og hjartfólgn-
ustu stofnun landsins, Háskól-
anum. Þess vegna hafa þau á-
kveðið að leggja fram sameig-
inlegan framboðslista við Stúd-
entaráðskosningar þær, er í
hönd fara í fyrsta skipti síðan
þessi félög voru stofnuð.
Þess vegna hafa þau ákveðið
að láta streituna, sem skapazt
hefir mHli þeirra af mismun-
andi innbyrðis skoðunum, að
mestu niður faUa, en hefja í
þess stað samvinnu um áhuga-
mál stúdenta.
Þess vegna hafa þau ákveðið
að hefja sameiginlegt átak um
að hrinda áf stúdentum ósóm-
anum, sem leiðir af stjóm
Vökuíhaldsins á rrfHefnum
stúdenta í Háskólanum.
Þess vegna skora þau á aUa
stúdenta, sem menntun, menn-
ingu, frelsi og jafnrétti unna,
að létta þeim þetta átak með
því að kjósa framboðslista:
Félags frjálslyndra stúdenta,
Félags róttækra stúdenta og
Alþýðuflokksfélags háskóla-
stúden.ta
við Stúdentaráðskosningar þær,
er í hönd fara.
Enn fremur hefir nefndin
orðið sammála um eftirfarandi
Samkomulag:
1. Félag frjálslyndra stúd-
enta, Félag róttækra stúdenta
og Alþýðuflokksfélag háskóla-
stúdenta skuldbinda sig til að
vinna saman að öllum þeim
málum, er varða hagsmuni
stúdenta álmennt. Þau skuld-
binda sig enn fremur, til að taka
fullt tillit hvert til annars í
þeim málum, er fram kunna að
koma, t. d. við kosningu í
nefndir, trúnaðarstöður o. a. þ.
h. Þau skuldbinda sig enn frem-
ur til að vihna saman að öðrum
málum, sena fram kunna að
koma, ef þau koma ekki í bága
við sérhagsmuni, stefnu eða
starfsemi einhvers eða ein-
hverra nefndra félaga. Verði
svo, eru þau ekki skuldbundin
til að vinna saman um af-
greiðslu þeirra mála samkv.
þessu samkomulagi, enda skulu
öll slík mál borin undir stjórn
viðkomandi félags, verði því
við komið.
2. Ofangreind félög ákveða að
leggja fram sameiginlegan
framboðslista við Stúdentaráðs-
kosningar þær, er í hönd fara,
er sé þannig skipaður sætum
milli félaganna:
Félag frjálslyndra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Félag frjálslyndra stúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdentá
Félag frjálslyndra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdenta
Félag frjálslyndra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdenta
Féjlag frjálslyndra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdenta
Félag frjálslyndra stúdenta
Félag róttækra stúdenta
Alþýðufl.félag háskólastúdenta
3. Samkomulag þetta skal
gilda við Stúdentaráðskosning-
ar þær, er í hönd fara, starfsemi
þessara félaga í Stúdentaráði,
sem og starfsemi þessara félaga
á almennum stúdentafundum,
sem haldnir kunna að verða á
yfirstandandi kennsluári, skv.
efni og anda þess.
4. Þrátt fyrir þennan mál-
efnasamning halda félögin á-
fram að starfa að sínum sér-
stöku áhugamálum, hvert fyrir
sig, eins og þau hafa hingað til |
gert.
Háskólamim, 17. október 1942.
V%6t«dagur M. oktáher JM,
F. h. Fél. frjálslyndra stódenia.
Bergur Sigurbjörnsson,
Þorvarður K. Þorsteinssott,
Einar Ágústsson.
F. h. Félags róttækra stúdente .
Sigurhjörtur Pétursson,
Ólafur S. Bjirnsson,
Skúli Thoroddsen.
F. h. Alþýðufl.fél. háskóiastúa.
Gnnar Vagnsson,
Helgi Þórarinsson,
Kxistinn Guxmarsson.
Loftárásirnar.
■ Frh. af 5. síðu.)
í baráttu sinni gegn kafbátun-
um. Þó hafa ameríksku flug-
vélarnar komið þar rösklega
til hjálþar.
En það, sem mesta þýðingu
hefir um þessar mundir er
það, að Bretar eru nú að
mynda nýjar vígstöðvar í lofti,
þar sem Þjóðverjar, sem byrj-
uðu með miklum loftsóknum,
eiga nú örðugt um flugvéla-
framleiðslu.
' Og að síðustu þetta: Forystu-
menn brezka flugflotans eru
sannfærðir um það, að þeir
geti komizt langt, áður en þetta
ár er liðið, í því að sprengja í
loft upp iðnaðarmiðstöðvar
Þjóðverja. Þeir líta að vísu ekki
svo á, að hægt sé að vinna
fullnaðarsigur með loftárásum,
en hins vegar sé hægt að veikja
Þjóðverja mjög með þeim, áð-
ur en sóknin hefst á landi.
HANNES Á HORNÍNU
(Frh. af 5. síðu.)
marga, hina hámenntuðu tónlis*-
armenn vora, gagnrýni mín á tón-
list útvarpsins. Slíkt fæ ég ekki
skilið. Útvarpið er fyrst og fremst
fyrir alþýðu íslands, og hún hefir
fullan rétt á því að tónlistin sé
við hennar hæfi. Meistaramir
Mozárt, Schubert, Beethoven og
fleiri, sömdu fleira en háklassisk
,verk. Enda hygg ég að vinsældir
þeirra hjá alþýðunni, séu vegna
hinnar fögru léttu klassíkur.“
‘ÞAÐ EKU EINMITT hin léttu
og fallegu alþýðulög, sem fólk vill
heyra en elcki löng og torskilm
tónverk. Hvort þykir þér íallegra
að heyra Útvarpshljómsveitina
spila létt alþýðulög, Hánntes minn,
eða Útvarpstríóið með sinn þreýt-
andi einíeik á celló, píanó óg
fiðlu? Um dansmúsík útvarpsins er
það að segja að hún er hin herfi-
legasta. Mætti ekki útvarpa frá
skemmtihúsunum danzmúsík á
laugardagskvöldum? Slíkt yrði á-
byggilega vinsælt. Að sjálfsögðu
er ekki hægt að krefjast þess að
hin torskilda klassik hverfi algjör-
lega, vegna þeirra sem hafa gam-
an af henni“.
„PÁLL ÍSÓLFSSON benti oss
hlustendum á, einkar vinsamlega,
að einfalt ráð væri til, ef mönnum
þætti leiðinlegt að hlusta á þjóð-
kórinn, og það væri að loka fyrir
útvarpið. Ja, þetta er nú gott nokk!
Hann verður að hafa það hugfast,
að útvarpið er jafnvel eina ánægj-
an í skammdegismyrkrinu hjá
sumum landsmönhum og einkum
upp til sveita. Hinsvegar finnst
mér þáttur hans fremur skemmti-
legur, en' þó held ég að það væri
betra að hafa sönginn margradd-
aðan. Og Páll er sjálfur maðui'
skemmtilegur og fyndinn í útvarp-
inu. En hann má ekki bregðast illa
við, þó að honum berist óánægju
raddir“.
Kaupum hreinar lérefta-
tuskur hæsta verði.
A lþýðuprentsmiðjan h.f:
i