Alþýðublaðið - 07.11.1942, Blaðsíða 5

Xdatífí3urdagur 1. nóvember 1942
ALI>YDÍIBtAf>ÍÐ
5
Frásðgn af Midwayomistunni:
Þegar ég sSsaiit tnndnrskeytinn
I
--*■
i
EFTiltFAR.AN.DI írásögn
eiíir Sidney James scgir
frá George Gay, 25 ára göml-
tim flugmamú á timdurskeyta
flugvél. Hann var sá eini,
sem efíir lifði af fimmtán
Elugmönnum ojr fimmtán loft-
skeytomönnum, scm voru í
áttimdu flugsveit tundur-
skeytjaflugvéla Bandarfikja-
flotans, sem réðist á japanska
flotas, sem réðst á japanska
ar búsifjar.
Ð kvöldi hins 3. júní síð-
astliðins gengu flugmenn
áttimdu flugsveitar í röð inn í
undirbúningssal flugvélamóð-
urskips síns. Þá um morguninn
höfðu njósnaflugvélar séð jap-
önsk herskip nálgast Midway.
Fljúgandi virki gerðu þegar
árás og kveiktu í tveimur skip-
m Skipstjöri flugvéiamóður-
skipsins, Joh'n Waldron, rétti
flugmönnum áttundu flugsveit-
ar áætlun um árásina, og lauk'
henni á þessa leið:
„Við höfum haft skamman
tíma til undirbúnings og átt við
mjög rnikla erfiðleika að stríða,
ap við höfum vissulega gert
allt, sem í okkar valdi stóð.“
„Von mín er sú, að við náum
afem beztri aðstöðu, en ef svo
verður ekki og ef illa fer, ætl-
ast ég til þess, að sérhver okkar
neyti ýtrustu orku til þess að
eyðileggja óvinina. Þó að aðeins
verði ein flugvél eftir til þess
að gera úrslitaárásina, ætlast ég
til þess að sú árás verði gerð.“
Morguninn eftir voru ílug-
mennirnir nýseztir til hvíldar
eftir morgunverð, þegar hátal-
arinn gall við: ,-,Allir flugmenn-
imir eiga að koma inn í undir-
búningssalinn." Þegar þangað
kcm, fengu þeir tilkynninguna:
„Japanskar sprengjuflugvélar
récust í morgun á Midway.“
Rétt á eftir barst önnur t.il-
kynning svohljóðandi: „Flota-
deild óviaanna sést í árásar-
færi.“
Svo korn skipun’ í hámlarann:
„Flugmenn, farið í flugvélam-
ar.“
Flugvélamar voru þegar
komnar fram á flugþiljurnar.
Undír kviðnum á sérhverri
tundurskeytaflugvél var tund-
urskeyti með hvítu nefi.
Það var tólf mínútna bið
meðan merkismaðurinn beindi
flugvélurium af stað, fyrst
njósnaflugvélum, þá orrustu-
flugvélum, síðan steypiflugvél-
rnn og loks tundurskeytaflug-
vélum. Skipstjórinn fór á und-
an og firnmtán flugvélar þutu
af stað í fylkingu.
Er þeir höfðu flogið í klukku-
tíma, heyrðu þeir rödd foringja
síns í heymartækinu:
„Það er óvinaflugvél á eftir
okkur.“
Foringja flugdeildarirmar var
það ljóst, að þessi óvinaflugvél
myndi senda japönsku flota-
c.éildinni skeyti þess efnis, að
hún mætti búast við ái'ás úr
loíti.
Svo leið annar Idukkutími,
en þá .sáust reykjarstrókar úti
við sjóndeildarhringinn. Flug-
foringinn lækkaði flugið og
flaug nú í hæfilegri hæð til
þess að skjóta tundurskeyti,
rétt fyrir ofan öldutoppana.
Þegar skipin komu í Ijós úti
við sjónáeildarhringinn virtist
svo sem allur japanski flotinn
væri þar á ierð.
Flugmennirnir sáu, að flug-
vélamóðui'skipið Sorjrn og eitt
beitiskip voru að brenna. Það
voru skipin, sem ráðizt hafði
verið á daginn áður. Auk þess
tcldu þeir þrjú flugvélamóður-
skip, sex beitiskip og tíu tund-
urspilla. Sjiípin voru á leið frá
Midway. Eins og flugforinginn
hafði búizt við, vom flugvéla-
rnóðurskipin hlaðin flugvélum,
sem höfðu verið búnar að vopn-
um og eldsneyti.
Flugfóringinn ávarpaði nú
menn sina í hlustunartækin og
tilkynnti þeim styrkleika og
stöðu óvinanna.
Nú hófst skothríðin úr Ioft-
varnabyssum skipanna og um
þrjátíu orrustuflugvélar óvin-
anna sveimuðu hátt á lofti og
voru að búa sig undir að steypa
sér niður yfir flugsveitina.
En flugsveitarforinginn gaf
þeim engan gaum. Hann gaf
piltum sínum merki um að elta
sig og hóf árásina.
Um leið og óvinaflugvélarnar
gerðu árásina, var þeim svarað
með vélbyssuhríð, en hærra
gnæfðu þó skothvellirnir úr
fallbyssum orrustuflugvéla ó-
vinanna.
Þegar flugsveitin var í tæpra
átta mílna fjarlægð hofst skot-
hríðin frá skipunum.
Efíir ofurlitla stund féll
fyrsta flugvélin í sjóinn. Flug-
sveitarforinginn heyrðist spyrja
loftskeytamann sinn, hvort
þetta hefði verið óvinaflugvél.
Nei, það var ekki. Þetta var
fyrsta flugvélin úr áttundu
flugsveit, sem féll í sjóinn
Næst varð flugvél flugsveit-
arforingjans íyrir skoti, sem
lenti í benzíngeymi flugvélar-
innar vinstra megin. Það kvikn-
aði í flúgvélinni, og skömmu
seinna stakkst hún niður í öld-
urnar.
Skothríðin frá japönsku ski.p-
unúm varð nú enn hættulegri.
Ein af annarri féllu flúgvélar
áttundu flugsveitar í sjóinn.
Gay, sem hefir sagt frá' þess-
um atburði, sá eina flugvél

eldspýtur
:> ' /
Kosta 12 anra
stokknrlnn.

vinstra megin við síg og aðra
rétt fyrir framan sig. Rétt á
eftir hrapaði flugvélin, sem á
undan honum var, og þegar
hann leit til vinstri var sú flug-
vél líka horfin.
Þá var aðeins flugvél Gays
ein eftir. Hann itnundi nú ekki
lengur síðustu skipun flugsveit-
arforingjans, en hins vegar
hafði hann séð foringja sinn
deyja og hann var ákveðinn í.
því að hefna hans, áður en
hann færi sömu leiðina sjálfur.
Þá heyrði hann rcdd loft-
skeytamanns síns Huntingtons:
— Þeir hafa hitt mig, sagði
hann.
— Ertu mikið særður spurði
hann.
Ekkert svar.
Gay leit við og sá, að Hun-
tington var dauður. Um leið og ;
hann snéri sér við, fann hann
eins og hnífstungu í handlegg-
inn, Hann vissi, hvað hafði j
skeð.
Gay sveig'ði flugvélina til
hliðar, til þess að sleppa undan
flugvélum óvinanna og stefndi
á flugvélamóðurskipið, sem
flugsveitarforinginn hafði bent
honum á. Skipið snarbeygði á
stjórnborða til þess að forðast
tundurskeytið.
Gay beygði til hægri til þess
að komast í færi við bóg skips-
ins. En þegar hann þrýsti á
hnappinn til þess að skjóta
skeytinu, komst hann að raun
um að rafmagnið var bilað.
Annar handleggur hans var
máttlaus eftir kúluna, sem
hann hafði fengið og hann varð
að halda stýrinu milli hnjánna
meðan hann losaði um skeytið
með varatæki.
Nú var hann aðeins um 800
metra frá skipinu og rétt fyrir
ofan bylgjutoppana. Honum
tókst að sveigja fyrir stefni
skipsins í aðeins um tíu feta
fjarlægð.
Hann sá Japanina hnipra sig
sarnan á þilfarinu, til þess að
hlíía sér fyrir hinum yfirvof-
andi árekstri. Hann sveimaði
yfir skipinu, en þegar hann
reyndi að snúa víð, steyptu
fjórar orrustuflugvélar sér yfir
hann og sprengikúla hitti flug-
vélina, sem þegar tók að síga.
Uta leið og flugvélin steypt-
ist í hafið heyrði Gay gríðar-
lega sprengingu, sem bar vitni
um, að skeyti hans hafði hæft.
Þegar hann kom upp, sá hann
fljóta við hlið sér svarta
gúmmísessu og gúmmíbátinn.
Hann var hræddur um, að jap-
önsku flugvélarnar myndu
skjóta á sig úr vélbyssum og
hélt því gúmmísessunni yfir
höfði sér, til þess að reyna að
i'ela sig. Það munaði minnstu,
að tundurspillir sigldi á hann,
en eftir tíu mínútur komu
sprengjuflugvélar írá ílugvéla-
móðurskipi hans á vettvang.
Meðan þær voru að varpa
sprengjum sínum komu fleiri á
vettvang. Japanski flotinn var
allur í uppnámi. Flestar flug-
vélarnar voru á flugvélaþiljun-
um, þar sem þær höfðu verið
að taka tldsneyti og höfðu ekkí
verið viðbúnar til flugs. í meir
en tvo klukkutíma stóð árásin
vfir, og sprehgjuflúgvélarnar
sendu hverja sprengjuna af
ánnarri yfir skjpin.
End.' þótt allar flugvélarnar *
hefðu verið eyðiiagðar og allir
i'lugmcnnirhir fairust að einum |
undanteknum hafði áttunda )
flugsveit gert skvldu sína. i
Hefði skipstjórinn ekki flog-
ið á undan sprengjuflugvélun-
um og komið japanska flotan-
úm á óvart, hefðu allar flug-
vélar hans sennilega haft tíma
til þess að komast upp í loftið
og snúa orrustunni á annan veg.
, Þegax najsti dagur yann ypru
' skíþ áf japanska flotanum,
Flugæfingar.
Mynditi er frá flugskóla einuan í Texas í Bandar íikj un um
og sjást sex fluigvélair á æfingarfkiigi í heiðskíru veðri. ’
sem enn bá voru ofansjávar, á
flótta og skildu ei'tir sig langa
olíurák.
Gay flaut enn þá á gún.imí-
báti sínum, særður á fæti,
handlegg og hendi.
Skömmu seinna kom njósnar
flugvél á vettvang til þess að
njósna um olíurákirnar. Hún
flaug mjög lágt. Flugmaðurimx
kom auga á Gay, veifaði til
hans og flaug svo búrtu. Gay
lét það ekki á sig fá, því að
hann vissi, að ilugmaðurinn var
að gegna skyldustörfum-
Um kvöldið kom flugmaður-
inn aftur, sótti hann og fór með
hami á"sjúkrahús í Midway.
Það va:iiar fisksölubúð í Laagarnesshverfiuu. — Rauða
krossmerkið á Landsspítalanum. — Anna skrifar um
iiflu Gunnu og litla Jón cg „Rorgari11, um siðfágun,
presta, jarðarfarir og frelsi.
HflSMúöíR við Laiagarnesveg
skrifr.r mér á þessa leig: „tít-
hveríi bæjirins verða útondan í
mörgu. Ee jþa® sem versí fer með
okkur húsmæSurnar nú hé; í Laug
amesliverfinu er aff það er ómögu-
legt að fá fisk.
ÉG VEIT að það er yfirleitt mjög
erfitt að fá fisk í Reykjavík, en
hér í þessu út.hverfi er það ómögu-
legt: Hér er engin fiskbúð og hing-
að kemur fiskvagn einu sínni í
viku cða svd. Ég treysti bví að úr
þessu verði bætt. Það ástand, sem
nú ríkir í, þessum efnvsrn er alveg
óþolandi.-
„ANNA“ skrifar mér: „Sigrún
er indæl. Mér datt í hug eftir lest-
'ur pistils hennar, litla Gunna og
litli Jón. Þau sitja oft i bíó, rétt hjá
mér, og hun er mjög ánægð með
hami sem áreiðanlega er lieiðarleg-
ur og allt svoieiðis. Hún er með
60 krónu „préhianent” í hárinu og
ilmvatnið er ekki ódýrt nú á dög-
um, en ekki nógu sterkt til þess að
dylja að á það heimili vsntar sópu
og vatn, og er slíkt óskiljanlegt".
„'ÞAU ERU ÁNÆGD, en okkur.
sem sitjum í kríng þýkir mannaþef
urinn óþsegilegur. Þau hósta baiði
út í loftið, án þess að taka fyrir
munninn, og við öndum að okkur
sýklur.um, sem þau skila þannig a£
sér. En þessi skortur á yórí fágun
er hvorugu til ama, því þetta er
svo gott fólk og áhægt. Drenglund-
; á.ðif úgætismecn finnast meðal
allfa þjóða, jafnvel, Rússa og Þjóð-
ýerja og fágunin er ætíð prýði, holl
og nauðsynleg. En smáborgaraleg
meðalmennska saknar hennar
ekki“.
1(H. V.“ SKRIFAR: „Vildir þú
ekld benda réttum aðilum a, aö
mér finnst engin vanþörf á, að
endurnýjun á Rauðakrossmerkinu,
á þaki Landsspítalans fari fram hið
fyrsta. Merki. þetta á að veita þeim
sjúku dásítið öryggi í þeim grimdar
lega hildarleik sem nú er háður.
Trassaskapur á hverskonar öryggis
ráðstöfunum ætti hvergi að við-
gangast".
„BORGARI“ SKRIFAR: Ég
þakka þér i’yrir að þú lofar okkur
að stíga í scólínn við og við. Það
er hægt að banna manni að tala,
stinga ritum okkar uhdir stól, eða
geyma þau, þangað íil að málið er
úrelt. Það er hægt að banna okhur
að hugsa, en við hugsum samt, og
þegar fjöldin hefir hugsað lengi,
sömu hugsanirnar, sem bannfserð-
ar eru í ræðu og riti þá kemui' að
því, sem Þ. E. sagði: Þá nötrar vor
margglita mannfélagshöll, sem
mæðir ó kúgarans armi, sem rifin
og fúin og rammskekkt er öll, og
rambar 'á helvítis barmi“,
„ÉG VAR VIÐ JA IFÖR
aldraðrar konu um dagínn. . *«st-
ur gekk til kirkju og vindur stóð
í pilsið. Hann settist í kór gengt
aðstandenduni og geyspaði, án þess
að taka fyrir munninn. Ræðan var
ekkert eftir beiðni, aðeip^ bæn.
Trh. i 6, síÖvl
i