Alþýðublaðið - 25.11.1942, Blaðsíða 4

AO»YÐUBLAÐIÐ
|Uf>i|ðttbU5ið
Óigefandi: AlþýSuflokkarínn.
Kltstjóri: Stefán Fjetursson.
Kitstjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjómar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 30 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Slðnstn forvðð.
SÍÐAN stríðsgróðinn og af
völdum hans, dýrtíðin
fór að flæða yfir landið fyrir
rúmum tveimur árum, hefir
það verið viðurkennt í orði af
öllum flokkum, að hér gæti
ekkert verið fram undan annað
en hrun — hrun atvinnuveg-
anna og þar af leiðandi at-
vinnuleysi og neyð, ef ekki
yrðu í, tíma gerðar ráðstafanir
til þess að stöðva dýrtíðarflóð-
ið. En af þeim flokkum, sem
hafa ráðið stjórnarstefnunni,
Framsóknarflokknum og Sjálf-
stæðisflokknum hefir þetta
aldrei verið viðurkennt nema í
orði. I verki hafa þeir ekki að-
eins haldið verndarhendi yfir
stríðsgróðanum og stríðsgróða-
brallinu — aðalorsök dýrtíðar-
innar —- heldur beinlínis keppst
við að auka dýrtíðina — með
því að skrúfa upp verðlagið á
aðalnauðsynjum almennings á
innlendum markaði. Vitanlega
hefir kauphækkun hlotið að
fara í kjölfar verðhækkunar-
innar. Og nú er svo komið, að
það hrun, sem allir þóttust sjá
fyrir, ef ekkert yrði að gert,
virðist aðeins örskammt fram
undan. Vísitala framfærslu-
kostnaðarins hækkar um tugi
stiga á hverjum mánuði. Verzl
unarjöfnuðurinn við útlönd er
orðinn óhagstæður. Ríkissjóð-
ur verður fyrirsjáanlega að
greiða tugi milljóna í verðupp-
bætur á útfluttar landbúnaðar-
afurðir. Frystihúsin. eru að
hætta störfum. Útgerð vélbáta,
sem selja í flutningaskip fyrir
(fast verð, í voða. Atvinna fólks-
ins í hættu. Og landið raun-
verulega stjómlaust.
*
Á slíkum tímum var seytj-
ánda þing Alþýðuflokksins,
það, sem nú er nýafstaðið, —
haldið. Það vissi, að Alþýðu-
flokkurinn hafði þegar fyrir 2
árum, þegar dýrtíðin var að
byrja að flæða yfir landið, bent
á raunhæfar ráðstafanir til
þess, að stöðva dýrtíðarflóðið.
Það vissi, að hann hefir stöðugt
hamrað á nauðsyn þess síðan,
að slíkar ráðstafanir væru
i gerðar, enda þótt hann fengi
aldrei neina áheyrn hjá dýrtíð
arflokkunum. Það vissi, að Al-
þýðuflokkurinn lagði ‘ síðast
fyrir alþingiskosningarnar í
haust fram rökstuddar tillögur
um fullkomlega raunhæfar ráð-
stafanir til þess að afstýra
hruninu, en fékk litla áheyrn
hjá kjósendum. fyrir þær. Það
var sér því vel þess meðvitandi
að Alþýðuflokkurinn hefði gert
cllt, sem í ha-ie valdi stóð,
hingað til, til þess að stöðva
dý'tíðarflóðið, enda þótt svo
hr pallega sé nú komið, sem
raun ber vitm um — fyrir á-
I vrgðarleysi hinna flokkanna.
Engu að síður taldi þing Al-
ðufíokksins það skyldu sína,
a< aðvara hina flokkana og
alía þjóðina enn, áður en það
er um seinan — að leiða henni
enn fyrir sjónir, hvað gera
þarf, ef hægt á að vera að af-
stýra hruninu og hrllærinu,
sem nú nálgast mc-ð ægilegum,
óhugnanlegum hrað?
Það er þeíta, sem þing Al-
Krafa Alþýðusambandsþingsins:
AuMð orjrggl Syrir sjémenm-
ina og efling sjárnrtitvegsins.
A LÞÝÐUSAMBANDSÞINGIÐ gerði athyglisverðar á-
lyktanir um öryggismál sjómanna svo og um eflingu
sjávarútvegsins. Ályktanir þingsins í þessum málum fara
hér á eftir:
17. þing Alþýðusambands ís-
lands ályktar, að skora á stjórn
arvöld landsins, skipaeftirlit
ríkisins og stéttarfélög sjó-
manna, að beita sér fyrir eftir-
farandi:
1. Að framfylgja til hins ýtr-
asta reglum um útbúnað
skipa, sem eru í förum á ó-
friðar- eða hættusvæðum.
2. Að auka við og breyta
nefndum reglum eftir því,
sem reynsla manna hér-
lendis leiðir í ljós til meira
öryggis. 1 því efni skal á
bent: a) Að skipaeftirlit
ríkisins hafi stöðugt eftirlit
með því að fyrirmælum
reglugerðarinnar sé fram-
fylgt til hins ýtrasta, og að
ekkert skip láti úr höfn, til
útlanda, nema vottorð skipa
skoðunarinnar sé fyrir
hendi um að öll björgunar-
tæki séu í lagi. b) Að með
reglugerð sé ákveðið að
skip, sem eru í förum til
Bretlands, sigli í samfesti
báðar leiðir, enda séu þung
viðurlög sett, ef útaf er
brugðið. c) Að þar, sem
hætta stafar af segulmögn-
uðum duflum, þá séu skip-
in afsegulmögnuð, 'með þeim
aðferðum, er tíðkast á
hverjum tíma. d) Að björg-
unarflekar séu á renni-
brautum á öllum skipum,
sem stunda millilandasigl-
ingar, auk þess séu þau hú-
in léttum korkflekum. e)
Að hinir nýjustu búningar
(gúmmísamfella) verði sett
ir í öll skip fyrir hvern
mann. f) Að ljósaperur séu
settar á bjarghringi og hver
maður sé einnig útbúinn til
þess gerðum ljósaútbúnaði,
eins og nú tíðkast á skipum
bandamanna í styrjöldinni.
3. Að öll íslenzk skip, sem
siglá á milli landa séu utbú-
in með þeim vopnum, sem
nauðsynleg eru talin til
varnar árása flugvéla og
kafbáta, og æfðar skyttur
séu á skipunum í þessum
ferðum.
4. Að ákvæðum laga frá fyrra
þingi 1942 um hleðslumerki
á öll fiskiskip er sigla til út-
landa og minni vöruflutn-
ingaskip í innanlands sigl-
ingúm, verði nú þegar
komið í framkvæmd.
5. Að reglur verði settar, sem
komi í veg fyrir ofhleðslu
fiskiskipa á þorskveiðum og
síldveiðum.
6. Að við endurbyggingu skipa
og breytingar á þeim, séu
örugglega gengið frá stöð-
ugleika skipanna (Stabili-
tet), og sé hinum hæfustu
og fróðustu mönnum á sviði
skipa bygginga falin fram-
kvæmd í þeim efnum.
7. Að vitum verði fjölgað og
eldri vitum breytt samkv.
nútíma kröfum. Radiovitar
og miðunarstöðvar reistar
samkvæmt tillögum sér-
fróðra manna og áhuga-
manna um þessi mál.
8. Að skipaskoðun rikisins
verði veitt nægilegt fjár-
magn til þess að standa
straum af nægilegum' starfs
kröftum, svo eftirlitið verði
fullnægjandi, enda verði í
þau störf valdir dugandi
menn, óháðir skipaeigend-
um. Og fari val þeirra fram
samkvæmt tilnefningu Al-
þýðusambands íslands.
9. Að skipaskoðunarstjórinn
verði það vel launaður, að
hann þurfti ekki að hafa
með höndum aukastörf í
þjónustu útgerðarmanna.
10. Að settur verði nægjanleg-
ur skipakostar að minnsta
kosti extt skip fyrir hvern
landsfjórðung í það að eyða
tundurduflum við strendur
landsins og á fiskimiðum,
og hafi skip þessi jafnframt
það hlutverk, að hjálpa
nauðstöddum bátum og
verði til þess búin nauð-
synlegum tækjum.
11. Allir þiljaðir fiskibátar
verði útbúnir léttum kork-
björgunarflekum, og allir
opnir vélbátar útbúnir ör-
uggum flothylkjum.
12. Ráðstafanir verði gerðar til
þess að gera fiskiflotanum
aðvart, þegar fárviðri er í
aðsigi.
13. Að hrint verði í framkvæmd
byggingu fleiri björgunar-
skipa við strendur landsins,
en nú eru, enda séu slík
skip í þjónustu ríkisins til
annarra starfa, er samrýmst
geta björgunarstarfinu.
14. Að slysavarnastarfsemin í
íandinu verði styrkt mjög
verulega úr ríkissjóði.
15. Að teknar verði upp og
hrint í framkvæmd öllum
þýðuflokksins gerði með sam-
þykkt þeirrar ályktunar, sem
birt er á öðrum stað í blaðinu
í dag. Þar er enn einu sinni bent
á hina yfirvofandi hættu og
ráðin til þess að firra þjóðina
henni.
Alhýðuílokksþingið gerði sér
það fuUkomlega Ijóst, að það
duga engin vettlingatök lengur.
Það dugar ekkert minna, en
að hið opinbera taki raunveru-
lega allan innflutning og út-
flutning landsins I sínar hend-
ur. Þyí að aðeins á þann hátt
verður þáð tryggt að hægt sé
að taka stijðsgróðann úr um-
ferð og hafa homil á verðlag-
inu. En þa'. hárf að sjáKsögðu
að gera margt fleira til þess að
ná úr umfero þeim stríðsgróða,
sem þegar Lafir safnast á ein-
stakar he dur og dag frá degi
amagnar verðbólguna.' Það
varðuji.1 feaitd. geart nema með
miskunnarlausum sköttum á
éignaai i nlngt i einstákra manna
eíðan í stríðsbyrjun.
Þetta og margt annað, verð-
ur að gera, að dómi Alþýðu-
flokksþingsins, og gera tafar-
laust, ef unnt á að vera að af-
stýra h 'uninu. Hér er aðeins
tæpt á því alira þýðingar-
•mesta. En hinar einstöku til-
lÖgur flokksþingsins geta menn
lesið í samþ. þess. Þær munu
í dag verða lagðar íyrir fulltrúa
allr,a hinna flokkanna í nefnd
þeirri, sem lei.gi hefir setið á
röksfcólum , til : athuga mögu-
'leika á stjórnarmyndun í land-
rnu, en ekkeF miðað áfraan, í
þ' í efni hingað til. Það er að
isjálfsögðu ekki heldur hægt að
vænta neins árangurs í því,
frekar en í baráttunni gegn dýr
t’'ðinni og hinu yfirvofandi
hruni, nema eitthvei-t samkomu
lag verði um þaö, sem gera á.
I samþykkt Ælþýöufloklisþings-
ins er íekið fram, hvað Alþýðu-
flokkurinn telur að gera verði.
Og það þolir enga bið að hans
dómi. Það em síðustu forvöð
að afstýra hruninu. (
nýjum aðferðum á sviði ör~
yggis- og björgunarmála,
sem viðurkenningu hafa
hlotið meðal erlendra þjóða
og heimfæra má upp á ísl.
atvinnulíf, farartæki og
staðhætti.
17. þing Alþýðusambands ís-
lands ályktar að hiriu mikla
fjármagni, sem skapazt hefir af
rekstri sjávarútvegsins verði
fyrst og fremst varið til endur-
bygginga fiskiflotans og til ann-
arra aðkallandi framkvæmda,
til eflingar sjávarútvegsins.
Fyrir því skorar þingið á al-
þingi:
1. Að veitt verði vaxtalág hag-
kvæm lán til nýbygginga
skipa og annarra nauðsyn-
legra framkvæmda í þágu
útvegsins.
2. Að hæfir menn verði valdir
til að skera úr um það, hvaða
stærð og gerð skipa bezt muni
henta í næstu framtíð.
3. Að öll ný skip, sem byggð
verða í landinu eða flutt
verða inn, fullnægi sem
allra bezt nútíma tækni,
hvað snertir bygging skip-
anna, gerð véla, mannabú-
staði og allan útbúnað.
4. Að efla og endurbæta síldar-
verksmiðjur ríkisins, auka
afköst þeirra og auðvelda
löndunarskilyrði, svo sem
kostur er á, með það fyrir
augum, að verksmiðjurnar
verði þess megnugar að verða
sú lyftistöng fyrir útveg og
atvinnu landsmanna, er bezt
má verða. Þá lítur þingið svo
á, að varðveita beri ríkiseign
Miðvikudagur 25. nóv. 1942.
ir þessar, þannig, að ótvíræð-
ur eignaréttur ríkisins sé á-
vallt tryggður og reksturinn.
í samræmi við það bezta er
þekkist.
5. Að komið verði upp í öllum
stærri veiðistöðvum fiskiúr-
gangsverksmiðjum, þar sem
þær eru ekki fyrir og niður-
suðuverksmiðjum, sérstak-
lega með síld og hrogn til
niðurlagningar og suðu fyrir
augum. Lítur þingið svo á, að
tryggja þurfi útvegsmönnum
aðgang að slíkum verksmiðj-
um, með sameign útvegs-
manna, eða á annan hátt svo
full not fáist af framkvæmd-
um þessum fyrir gjörnýtingu
sjávarafurða.
6. Að innflutningur í þarfir
bátaútvegsins komist sem
mest í hendur útvegsmanna
í formi sameiginlegra inn-
kaupa.
7. Stórfelldar hafnarbætur verði
gerðar þar, sem hagkvæmust
skilyrði eru til útgerðar.
8. Að haldið verði áfram að
veita styrk til nauðsynlegra
nýbygginga hraðfrystihúsa og
verði gerðar ráðstafanir til
að trvggja að þau hraðfrysti-
hús, sem til eru, verði starf-
rækt sérstaklega þar, sem af-
koma útvegs og verkafólks
byggist á starfsemi þeirra.
17. þing Alþýðusambands ís-
lands felur sambandsstjórn að
hlutast til um, að framvegis
verði gengið ríkt eftir því, að
síldarsaltendur uppfylli það
skilyrði, sem síldarútvegsnefnd
hefir að undanförnu sett fyrir
söltunarleyfum, að á hverri
söltunarstöð sé ráöinn til eftir-
lits með verkun síldarinnar að
minnsta kosti einn maður, sem
viðurkenndur er af Landssam-
bandí síldarverkunarmanna sem
kunnáttumaður í síldarverkun.
Alþýðusambandsþingið
gerði ejtirjarandi ályktun um
valdboð setuliðsins:
Frh. á 6. síðu.
.ÍTIÐ heyrist enn um stjórn
armyndun, enda hafa
störf þingsins ekki þótt benda
til þess, að vænlega horfi um
þau efni, eins og lýst hefir ver-
ið í blaðinu. Ekki virðist stjórn-
arblaðinu, Morgunblaðinu, held
ur gott útlit með nýja stjórn á
næstunni, ef dæma á eftir orð-
um þess í gær:
„Þrjár vikur eru liðnar síðan
þessi 8-menninga nefnd var skip-
uð, en allt situr við það sama og
var í upphafi, að því er séð verð-
ur. ~ Ríkisstjórnin fékk lausn
fyrsta dag þingsins (14. þ. m.).
•Síðan eru liðnir 10 dagar. Ekk-
crt bólar á nýrri ríkiststjórn. Sé
þingmaður spprður hvað líði
stjórnarmynduninni, svarar hann
venjulega engu, aðeins hristir höf-
uðið. Þingið situr aðgerðarlaust,
vegna þ|ss að enginn veit hvaða
stefna verður upp tekin. En meðan
engin stjórn er mynduð, veit eng-
inn um stefhuná.
Við þessu væri í rauninni ekk-
. rt að segja, ef niðurstaðan yrði
sú, að flokkarnir bræddu sig sam-
an að lokum, því að þá myndu
málin fá greiðan gang. En ef hin
yrði 'njðurstaðan, að ekkert sam-
starf tajkist eftir allt þjarkið, en
að lokum yrði hróflað upp veikri
stjórn, með sterkri andstöðu í þing
inu, þá þarf enginn að búast við
farsælli afgreiðslu þingmála“.
*
Listamannaþingið er nú all-
mjög rætt manna á meðal og í
blöðum. Vísir birti forystugreim
um þingið í gær. Þar segir svo
m. a.:
„Vafalaust hafa margir vaknaQ
til skilnings þess, að hingað til
hefir verið of illa að hinum ís-
lenzku listamönnum búið, og
margt af því, sem til umbóta hefir
horft, hefir í meðförunum snúist
á verra veg, þannig að nauðsyn
ber til, að þessum málum verði
skipað á annan hátt, en til þessa
hefir verið. Verður það hlutverk
Alþingis, að ráða bót á því, sem
sætt hefir harðastri gagnrýni, en
það er fyrst og fremst úthlutun op-
inberra styrkja til listamanna, sem
mjög hefir verið handahófsleg og
út í bláinn ger, aðallega að því er
virðist eftir duttlungum en ekki
skynsamlegu mati á verðleikum
þeirra, sem slíka styrki hafa hlot-
ið.
Á listamannaþinginu verða vafa
laust ýmsar ákvarðanir teknar,
sem bera þess ljósan vott hvað
listamennirnir sjálfir vilja, en eft-
ir óskum þeirra ber fyrst og
fremst að fara, að svo miklu leyti,
sém frekast verður við komið. Allt
annað væri óeölilegt og óverjandi.
Það er ekki unnt að Iirefjast þess,
að listamenn hlíti flokksmati al-
veg án hliðsjónar af því hvert gildi
list þeirra hefir ein og út af fyrir
sig. Listir verða ekki og eiga ekki
að . • u í þjónustu pólitískra skoð-
ana, Og öll sú list mun skammæ,
som gengur þar á mála. Tveir
fiokkar h'er á landi .hafa sýnt 6-
þarfa áge ’gni við listamei a, en.
það í-m framsóknarraenn og
kommúriístar. Báöir þessir flokk-
ar hafa lagt á það meginkapp að
helga sér þessa menn í áróðurs-
skyni einu fyrir starfssemi sína og
skoðanir. Hagsmunir listamann-
l arna sjálfra hafa verið látnir
I liggja í léttu rúmi“., ;