Alþýðublaðið - 25.11.1942, Blaðsíða 6

MiðvikudaguT 25. nóv. 1942.
_______________ftLPYÐUBLAÐif? _
Fraimhafld aff 5. siHii.
Stjórnmálaharáttan og ASpýðuflokkurinn.
íim orðið lítið ágengt í þessu efni, og iþví ihefir farið
sem farið hefir. Allar skynsamlegar skorður gegn
dýrtíðinni hafa verið vanræktar af stærstu stjórn-
málaflokkum landsins, og nú er dýrtíðin eins og al-
menningur veit orðin gífurlega mikil, eða vísitalan
komin upp í 260 stig. Það er vissulega ekki sök Al-
þýðuflokksins.
Eins og áður hefir Alþýðuflokkurinn lagt mikið
kapp á að koma á endurbótum í félagsmálalöggjöf
'landsins. Hann hefir átt þátt í því, að breytt var
lögunum um verkamannabústaði, svo að unnt hefir
verið að reisa verkamannabústaði í flestum kaup-
stöðum landsins í stærri stíl en nokkru sinni fyrr,
enda þörfin meiri nú en áður. Framkvæmdir þess-
ara mála hafa að mestu leyti hvílt á Alþýðuflokkn-
um og trúnaðarmönnum hans í kaupstöðum lands-
íns og hefir þar mikið áunnizt.
Einnig hefir flokkurinn lagt kapp á að fá fram-
gengt endurbótum á alþýðutryggingunum og að
koma á löggjöf um orlof vinnandi fólks.
Ekki hefir þó enn tekizt að koma á þeim endur-
bótum, sem þörf er á hvað alþýðutryggingarnar
snertir, en um það atriði á nú milliþinganefnd að
fjalla. En fyrir atbeina Alþýðuflokksins undirbjó
milliþinganefnd frumvarp til laga um orlof vinnandi
fólks. Hefir það mál verið flutt af flokknum á tveim-
ur undanförnum þingum, en dagað uppi í bæði skipt-
in. Mim flokkurinn hér eftir sem hingað til halda
uppi sókn í þessum málum, unz sigur vinnst, sem
ög í öðrum umbótum, er snerta félagsmálalöggjöf
landsins. Væntir flokkurinn, að árangur þeirrar
baráttu komi smátt og smátt í ljós, svo sem verið
hefir á undanförnum árum.
Innri starfsemi flokksins.
Á kjörtímabili því, sem nú er að enda, hefir mið-
stjórn flokksins og þingmenn hans, eftir því sem til
þeirra hefir náðzt, haldið alls 68 fundi, og hafa þeir
fjallað um málefni flokksins, eins og þau hafa borið
að höndum á hverjum tíma. Flokksstjórnin um land
állt hefir og tvisvar verið kvödd saman á fund á
•kjörtímabilinu og rætt þar mörg mál og gert álykt-
anir í þeim.
Miðstjórn flokksins var það vel ljóst, að brýn þörf
var á auknum og endurbættum blaðakosti fyrir
flokkinn. Eftir ýtarlegan undirbúning var ráðizt í
það hinn 25. febrúar að stækka Alþýðublaðið um
helming, og voru fengin fjárframlög til þess hjá ein-
staklingum eftir því sem unnt var.
Það hefir komið í ljós, að þetta var heilladrjúgt
spor, og hefir útbreiðsla blaðsins stóraukizt frá því,
sem áður var, og má fyllilega vænta þess að áfram-
hald verði á því í framtíðinni. En tilfinnanlega
skortir flokkinn ennþá útgáfu almenns landsmála-
blaðs, þar sem Stór dagblöð, gefin út í Reykjavík*, ná
aldrei sömu útbreiðslu og áhrifum úti um land og
>blöð, sem gefin eru út með slíkt fyrir augum. Hefir
útgáfa slíks landsmálablaðs verið undirbúin, og þeir
.menn, sem að því hafa unnið, munu leggja niður-
stöður sínar fyrir flokksþingið, er væntanlega mun
gera ályktun í því efni.
Þá hefir miðstjóminni og verið það Ijóst, að nauð-
syn bæri til þess, að fá fastan framkvæmdastjóra
fyrir flokkinn og hefir það mál einnig verið undir-
búið, þótt enn hafi ekki komið til framkvæmda í því
efni, en það verður eitt af viðfangsefnum þessa þings
að ráða því máli til lykta.
Skipulagsmál flokksins hafa því miður ekki ennþá
kómizt á það stig, er vera þarf. Alþýðuflokksfélögin
eru óf fá, of fámenn og starfsemi þeirra ekki eins
öflug og vera ætti. Þarf að gera sérstakar ráðstaf-
anir til þess, að úr þessu verði bætt, og er það líka
eitt af verkefnum þessa þings. Þær afsakanir kann
miðstjórnin að hafa í þessu efni, að örðugt var fyrst
x stað, eftir að skipulagsháttum Alþýðuflokksins var
breýtt, að taka mikil stökk í þessum efiium, en brýn
þörf er á því, að við málefni þessu verði snúizt af
fullri festu og auknu afli.
. Fleirá mun ég þá ekki ræða um innra starf flokks-
ipy,.en ritari hans mun gefa hér skýrslu um tölu
félaga flokksins og meðlima þeirra.
Hvað er framundan?
"'Í-Á . ..... ■
Engu verður um það spáð á þessari stundu, hvern-
ig Ög hvenær þeim hildarleik lýkur, sem nú er háð-
ur um heim allan. En úrslit hans munu hafa vemleg
áhrif á starfsháttu og starfsmöguleika alþýðuhreyf-
iúgarinnar um víðá veröld, og þá einnig hér. Eins og
nú er högum háttað, eru jafnaðarmannaflokkarnir í
öðrum löndum víða hnepptir í viðjar ófrelsisins. ís-
lenzk alþýða. sendir þeim samúðarkveðjur og óskar
og vonar, að þeim takist sern fyrst að brjóta hlekki
einræðis og ofbeldis, og taka að nýju þátt. í gerbreyt-
ingastörfum á lýðræðisgrundvelli. Það er vissulega
véhf'allrar alþýðu manna á íslandi, að þessu stríði
ljúki sem fyrst, og ljúki með sigri lýðræðisins. Þá
hefst nýtt tímabil í sögu alþýðUsamtakanna um heim
allan. Það þjóðskipulag, sem ríkti fyrir stríð, rís ekki
að nýju í sömu mynd. Ný öfl munu ryðja sér til
rúms innan þjóðfélaganna, og sá lærdómur, sem af
stríðinu verður dréginn, mun efalaust verða sá fyrst
og fremst, að bæta hag alþýðunnar um heim allan.
Alþýðuflokkurinn á íslandi þarf vissulega að vera
þess megnugur í styrjaldarlok, að hefja viðreisnar-
baráttuna, efla uppfræðslustarfsemi sína og áróður,
svo að hann verði hlutverki sínu betur vaxinn.
Hvað snertir afstöðuna inn á við, þá má segja,
að meiri óvissa ríkir nú í íslenzkum stjórnmálum en
nokkru sinni'fyrr. Alþingi situr á rökstólum. Stjórn
Sjálfstæðismanna hefir beðizt lausnar, og ennþá
verður ekkert um það sagt,-hverjir mynda hina nýju
stjórn, eða hvort nokkur ný stjórn verður mynduð.
Afstaða Alþýðuflokksins til annarra flokka mótast
að sjálfsögðu af málefnum og steffiumálum flokks-
ins. Hann mun hér eftir sem hingað til leitast við
að leysa .vandamálin til hagsbóta fyrir vinnandi
menn og konur í þessu landi, — og blasa þá einkum
við dýrtíðarmálin, verðlags- og fjárhagsmálin. Hefir
Alþýðuflokkurinn á undanförnum árum markað
stefnu sína í þjóðmálunum yfirleitt, og mun halda
áfram að berjast fyrir málefnum sínum, eftir því
sem frekast er unnt. En það verður hlutverk þessá
þings, að gera um það nánari ályktanir og ákveða á
hvern hátt Alþýðuflokknum ber að haga störfum
sínum.
, / ■ ■
SjálfstædisnBálið.
Eins og alkunnugt er, tóku íslendingar í sínar
hendur öll sín málefni þegar Danmörk var hemumin
í aprílmánuði 1940. Frá þeim tíma hefir æðsta stjórn
íslenzkra mála verið í landinu og utanríkismál okkar
einungis í höndum íslenzkra stjórnarvalda. Það er
vissulega ákveðin ósk áílra landsmanna, að svo verði
framvegis um þau mál öll, enda er nú svo komið, að
sambandslagasáttmálinn, er gerður var við Dan-
mörku árið 1918, getur brátt fallið úr gildi fyrir
fullt og allt samkvæmt þeim ákvæðum, er í honum
sjálfum felast, þótt eigi sé tekið neitt tillit til þess,
hvort íslendingar hafa aðrar ástæður til þess að
rifta samningi þessum eða ekki. En það hefir frá
öndverðu verið afstaða Alþýðuflokksins til íslenzks
stjórnskipulags, að hér skyldi stofna lýðveldi svo
fljótt sem unnt væri. Nú hefir alþingi íslendinga
einum rómi lýst yfir þessari ákvörðun sinni, og má
nú segja, að framkvæmd þessa máls sé í undirbún-
ingi, hvenær sem endanlega verður látið til skarar
skríða. En einmitt í því sambandi er rétt að minnast
þess ríkis, er við höfum staðið í sambandi við að
Undanförnu, — Danmerkur, og þeirra ríkja annarra,
er til Norðurlandanna teljast.
Alþýðuflokkurinn hefir frá upphafi tekið nokkurn
þátt í norrænu samstarfi verkalýðshreyfingarinnar,
og alþýðusamtökin á Norðurlöndum háfa sýnt hinn
bezta skilning í garð íslenzku yerkalýðshreyfingar-
innar og stutt hana með ráðum og dáð, samkvæmt
þeirri meginreglu alþýðusamtakanna yfirleitt, að
hafa sem nánast samstarf.
En éinmitt nú, þegár flest Norðurlöndin búa við
þröngan kost, hlýtur afstaða íslenzku alþýðusam-
takanna alveg sérstaklega( að. vera sú, að óska þess,
að sem fyrst verði á ný náið samstarf milli alþýðu-
flokkanna allra á Norðurlöndum, og þjóðanna yfir-
leitt, sem þessi lönd byggja. En til þess að slíkt sám-
starf geti átt sér stað, þurfa þessi ríki Öll að vera
frj áls og sj álfstæð, og það verður ekki dregið í efa',
að hin Norðurlöndin skilja kröfur og pskir fslend-
inga í þeim efnum. Má því fyllilega vænta þess, að
þegar framkvæmd verður stofnun hins Islenzka lýð-
veldis, þá leiði það til aukins samstarfs og vinprþels
milli allra Norðurlandaþjóðanna. Að því tel ég áð
Alþýðuflokkurinn eigi hiklaust áð vinna.
Þá hefi ég í nokkrum dráttum rakið helztu þætt-
ina í störfum Alþýðuflokksins síðasta kjörtímabil,
og framkvæmdir miðstjórnarinnar á málefnum hans.
Um þessi atriði verðUr vafalaust rætt ýtarlega á
þinginu, og miðstjórnin er fús til að gefa allar þaer
skýringar og upplýsingar, sem óskáð kann að verða
eftir, og þola þann dóm, er þingið leggur á störf
hennar. ’ .
iNokkrar stólknr
helst vanar saumaskap vant
ar okkur um næstu mánaða-
mót. — Nýjar vélar og
fyrsta flokks vinnupláss.
i Klæðaverzl. Andrésar Andréssonar k. f. \
Msnodir
vita,. að ævilöng gæfa
fylgir hriBgunum frá
SIGURÞÓK
Kanpi gnll
Laog hœsto verði.
Sigurpár,
Hafn&raimti
Utanhúspappi
Laugavegi 4. Simi 2131.
Dívanteppi
Dívanteppaefni.
Krðfnr Alþýðasav-
bandskingsins.
Frh. af 4. síðu.
„17. þing Álþýðusambands
íslands, lýsir óánægju sinni yf-
ir því, að stjórn setuliðsins hef
ir gefið út taxta um kaup og
kjör verkamanna, í stað þess
að semja við verkalýðssamtök-
in, sem að lögum era réttir
samningsáðiljar.
Væntir þingið þess fastlega,
að úr þessu verði bætt og felur
væntanlegri sambandsstjórn að
vinna að því eftir megni, við
stjöirn setuliðsins, að hún geri
heildarsamninga við Alþýðu-
sambandið um kaup og kjör í
setúliðsvinnunni f nánu sam-
bandi við verkalýðsfélögin.“
1 Alþýðusambandsþingið
gerði eftirfarandi ályktun:
„17. þing Alþýðusambands
íslands álítur, að sundrung sú,
sem verið hefir í vérkalýðssam
tökunum undanfarinn áratug,
hafi valdið tjóni og varnað því,
að samtökin vernduðu hags-
muni og frelsi verkalýðsins
sem skyldi.
Þingið fagnar því, að flest
þau verkalýðsfélög, er áður
voru klofin, skuli nú hafa sam-
einast aftur, og telur, að í nán-
ustu framtíð verði að útrýma
vanvirðu og skaðsemi sundr-
ungarihnar, að fullu og öllu.
1 fullu trausti þess, að þetta
sé vilji yfirgnaefandi meirihluta
verkalýðsins, ályktar þingið áð
fela hinni nýju sambandsstjóm
að beita sér fy-rir sem skjótr-
astri sameiningu verkalýðsfélág
anna, þar sem þau eru sundruð.“
AUGLÝSIÐ í Alþýðublaðinu.