Alþýðublaðið - 11.12.1942, Side 5
Okkur vantar
Ungling til að bera Alpýdublaðib
Ul luinpenda á Melunum.
Alpýðubladið. — Simi 4900*
aldar hafs
fræðingar
Föatndagur 11. desember 1942.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
JAFNVEL veðurfarið er
vopn í þessari styrjöld —
að sínu leyti ekki síður en flug
vélamar og skriðdrekarnir. En
sannleikurinn er sá, að þetta
raútínia hemaðartæki er ekki
hægt að nota til fullnustu, án
vísindalegra veðurspádóma.
Veðurfræðingar vorra tíma
geta sagt fyrir um veður, hvern
ig það verði á tilteknum tíma,
þó ekki mjög langt fram í tím-
ann, hvar sem er á vígstöðv-
inum. Það mun rigna á Mada-
gaskar næstkomandi þriðjud.
■Það verður stormbylur á Burma
á fimmtudaginn kemur. Það
verður heiðskírt í Murmansk á
laugardaginn kemur. Ameríska
setuliðið á íslandi getur búizt
við þoku og dumbungi í viku-
lokin. Slíkar veðurfregnir í
sambandi við áætlanir foringja
ráðsins á hverjum stað, geta
haft geysimikla þýðingu við-
víkjandi hernaðaraðgerðunum.
Bandamenn eru um þessar
mundir að koma sér upp ein-
hverri beztu og nákvæmustu
veðurmiðstöð í heimi.
Þjóðverjar hafa um alllangt
skeið verið að nota þetta hern-
aðartæki veðursins. Með aðstoð
þess tókst þeim að koma or-
ustuskipinu Scharnhorst og
Gneisenau gegnúm Ermarsund,
gegnum gin ljónsins, ef svo má
segja, þrátt fyrir aðgerðir loft-
flota Breta. Þetta afrek kom
heiminum á óvart, en í raun og
veru var ekkert undarlegt við
það, að það var ekki nándar
nærri eins mikið afrek og í
fljótu bragði kann að virðast.
Það hafði verið áformað og
undirbúið vikum saman, jafn-
vel mánuðum saman, svo að
það gæti heppnast nákvæmlega
á þann hátt, sem það heppnað-
ist.
Að athugaðri þeirri veður-
spádómatækni, sem notuð var,
er hægt að vita með fullkom-
inni vissu, hvernig allt fór
fram. Yfirmaður sjóhernaðar-
aðgerða Þjóðverja, Ráder sjó-
liðsforingi, blátt áfram pantaði
— frá veðurstofu nazista —
Kanpnm tnsknr
hæsta verði.
, Baldursqötu 30.'
Trúlofnnarhringar,
tœklfærisgjafir,
í góðu úrvali.
Sent gegn póstkröfu.
Guðm. Andrésson
gullsmiður.
Laugavegi 50. — Sími 3769.
Hann unir sér á ströndinni.
Þessi litli snáði, sem myndin er af, er- aðeins 15 mánaða gamall og er eitt þeirra lánsömu
barna, sem óhindrað getur fengið að leika sér og njóta lífsins án þess að ógnir styrjaldar-
innar grípi þar inn í. Á myndinni er hann að leika sér á hinni sendnu strönd Long Islands.
Ueðrið og styriölðin.
IEFTIRFARANDI grein,
sem er eftir W. Childs og
þýdd úr tímaritinu Readers
Digest, er skýrt frá því, hvern
ig Hitler notar veðurspár í
sambandi við áætlanir sínar.
Nú orðið eru bandamenn farn
ir að nota samskonar aðferð-
ir við áætlanir sínar.
— Eg þarf skýjað loft, dimm
viðri og slæmt skyggni, sem
stendur vissan tíma, og enn-
fremur ísingu á flugvélar óvin-
anna. Ennfremur verður þetta
veðurlag að færast í sömu átt
og skipin, meðan þau eru að
fara gegnum sundið. Látið mig
vita, þegar þetta veður er fyr-
ir hendi.
Gera má ráð fyrir, með nokk-
urnveginn fullri vissu, að sam-
kvæmt þessari skipun, hafi
veðurfræðingarnir hagað sér,
haft vakandi auga á því um
M.s. Capitaoa og b.v. Dorfinnnr
íil sðla.
Tilboð óskast send til
Mapðsar Aedréssonar Étgerðarmanns
Hétei island.
það veður, sem hann vildi fá.
Hann sagði:
lengri tíma, hvenær þetta veð-
ur gæfist. Forstjóri veðúrstof-
unnar og aðstoðarmenn hans
hafa rannsakað veðurskýrslur
fimm ár aftur í tímann, að
minnsta kosti. Þeir komust að
raun um, að slíkt veður sem
þetta, gafst einungis við vissa
lægð, sem sennilegast var að
yrði yfir þessu svæði í febrú-
armánuði, og að á hverju ári
um miðjan þennan mánuð fór
hinn umbeðni stormur yfir
Ermarsund. Það mátti því
vænta þess, að svo yrði enn.
En hér kom líka annað til
greina. Með því að nota síðustu
veðurfregnir komust þýzku veð-
urfræðingarnir að raun um þ.
9. febrúar, að hálfum þriðja
degi seinna myndi stormur, —
sem var á leið yfir Atlantshaf,
verða kominn að Ermarsundi..
Aðfaranótt hinns 11. febrúar
létu skipin úr höfn í Brest. —
Daginn eftir fóru þau gegnum
sundið. Fréttaskeyti herma, að
þennan dag hafi loft verið svo
þungbúið og ísing svo mikil, að
brezku tundurskeytaflugvélarn
ar og sprengjuflugvélarnar
komust ekki að takmarkinu.
Veðurstofur Bandamanna
þekkja nú þær aðferðir, sem
notaðar eru til þess að spá veðri
langt fram í tímann. En þar til
fyrir fáum árum síðan, voru
veðurspádómar aðeins samdir
eftir síðustu veðurfréttum, og
þá var ekki hægt að spá lengra
en 24 og í hæsta lagi 36 klst.
fram í tímann. Nú orðið er hægt
að spá langt fram í tímann, —
með aðferð, sem byggð er á
hreyfingum loftstraumanna
milli póla og miðbaugs, og með
tilliti til efri loftlaga, sem
hreyfast nokkurnveginn reglu-
lega fi'á ári til árs. Hægt er að
reikna út afbrigði frá þessu
með mikilli nákvæmni.
Þessi tækni er komin á svo
hátt stig, að hernaðarsérfræð-
ingar geta notað hana bæði sem
sóknar og varnarvopn.
Frá upphafi þessarar styrj-
i þýzkir hernaðarsér-
notað þessá tækni.
Heimurinn undraðist „heppni“
þeirra í Póllandi, þegar heið-
skírt var-og þurrviðri þá daga,
sem búizt var við regni og ó-
færum vegum. En veðurfræð-
ingar nazista höfðu reiknað út,
að hægt yrði að framkvæma
árásina í september 1399, án
þess nokkurt regn yrði til far-
artálma eða trafala.
Árás Þjóðverja á Noreg var
framkvæmd í dimmviðri
snemma aprílmánaðar.
Árás Þjóðverja á Grikkland
og Krít var hagað þannig, að
heiðskírt væri lendingardag-
ana. 1 árásum sínum á Breta í
Libyu hefir Rommel hershöfð-
ingi valið þá daga, þegar sand-
fok var, til þess að hylja að-
gerðir sínar og fela sig í, með-
an hann var að koma sér fyrir.
En hvað á þá að segja um
sóknina til Rússlands, sem
hófst þann 22. júní 1941, og á
eftir fyígdi sá harðasti vetur,
sem þar hefir komið í hundrað
ár? Hitler vildi koma sökinni á
þessari kórvillu yfir á veður-
fræðingana. En veðurfræðing-
arnir segja, að hernaðarsérfræð
ingarnir hafi gert sig seka um
villuna. Þeir hafi vanmetið' við-
námsþrótt Rússa og ekki hafi
verið hægt að brjóta þá ger-
samlega. á bak aftur á hinum
heiðskíru dögum, sem stóðu
fram á haust og veðurfræðing-
arnir höfðu spáð að stæðu fram
á haust.
Álitið er, að Japanir noti veð-
urfregnir langt fram í tímann,
og að þær geti bakað þeim
vandræði, sem eiga að verja
Kyrrahafsströndina á komandi
vetri. Vera má, að þeir geti not
að hagstæð veðurskilyrði til ó-
væntra árása. Hins vegar gætu
Bandamenn líka notað slík veð-
urskilyrði sér til hernaðarlegs
framdráttar með því að koma
sér upp bækistöðvum í þeim
hluta Sibiríu, sem teygir sig út
að Japanshafi. Á slíkum við-
fangsefnum eru veðurfræðing-
ar Bandamanna nú að spreyta
sig.
Um tvo menn, sem glíma illa, og fólkið, sem horfir á.
— Alvaran í leiknum og afstaða þeirra, sem þykir gam-
an að kúnstunum.
ÞAÐ ERU ÝMSIR, sem fá margt
„á heilann". Jónas hefir feng
ið listamennina á heilann — og
Halldór Kiljan hefir fengið Jónas
algerlega „á heilann“. Fyrir
nokkru sá ég mjög óviðurkvæm-
leg og ógeðsleg ummæli um einka-
mál rithöfundarins í grein eftir
J. J. — og svo þykist rithöfundur-
inn vera að borga fyrir sig með
illa skrifaðri orðháksgrein í Þjóð-
viljanum fyrir fáum dögum.
ÞAÐ ER EINKENNILEGT, hvað
margir fá J. J. „á' heilann“. Eg
yeit um fleiri en H. K. L., sem
hafa fengið þennan sjúkdóm. í
gamla daga fengu gamlar konur
skrattann „á heilann“ — en það
víst af því að þær óttuðust þenn-
an höfuðpaur undirheima. En mér
finnst alveg óþarfi að öttast J. J.
Hann hefir tapað í listamannadeil-
unni og listamennirnir hafa grætt
á honum. Þeir eiga því að lesa
hann með bros á vör en ekki með
afskræmdu augliti.
JÓNAS HEFIR ákveðnar hug-
myndir um list og af því að hann
er framúrskarandi ráðríkur hefir
hann ráðist á allt og alla, sem ekki
eru í samræmi við þessar hug-
myndir hans. En þama hefir hon-
um skjátlast. Það á ekki og má
ekki steypa alla í sama form. Það
er ef til vill hægt að segja að
margir íslenzkir listamenn séu að
leita að sjálfum sér og meðan á
því stendur nota þeir allskonar
gang. Þetta er skemmtilegur og at-
hyglisverður leikur. Við eigum að
fylgjast með í honum af lifandl
forvitni og áhuga og hugsa sem
svo:\„Hvað verður úr þessu?“
OG SVO GLEÐJUMST við yfir
hverri einustu framför af lífi og
sál, hverri einustu nýjung! En það
er maður, sem grettir sig og
skammast í hvert sinn, sem hann
sér eitthvað sem er öðruvísi en
hann álítur að það eigi að vera
og svo eru aðrir, sem þjóta upp
eins og ritlaunin þegar þeir sjá
gretturnar. Þetta eru meiri bless-
uð börnin!
HALLDÓR KILJAN lýsir því
yfir 1 heyranda hljóði, að hann
þakki Hermanni, Eysteini, Skúla
og Guðbrandi fyrir að hafa brennt
J. J. á báli á föstudaginn var.
Svona er hann! Hann vill láta
brenna bækur og blöð, sem ekki
eru eins og hann vill — og J. J.
vill láta brenna Halldór, Þorvald
Skúlason, Stein Steinarr og fleiri.
H. K. L. lýsir því yfir að mikill sé
pólitíski vanþroskinn með þjóð-
inni og J. J. er á sömu skoðun.
Báðir vilja því skammta fólkinu
skoðanir með brennum og ein-
hæfni í listum, stjórnmálum o. s.
frv.
EG HEF ALDREI viljað láta
brenna neitt af því, sem Kiljan
hefir skrifað. Mér þykir vænt um
allar bækur hans og ég hef fylgst
af mikilli athygli með honum allt
frá 1919, er ég sá hann með ljóst
hár niður á herðar, þegar hann
var að skamma Þórð á Kleppi fyr-
ir einhverja „borðfóta fræði“ —
og það hefir verið gaman að sjá,
ár frá ári, „hvað orðið hefir uppí
á honum“ í öllum loftköstvmum!
Þetta er snillingur! Hann hefur