Alþýðublaðið - 13.12.1942, Blaðsíða 2

Swmuáagwr, ,JJ* á<»emT>er 194?:
Y \ LÞÝÐUFLOKKSFÉ s
LAG REYKJÁVÍKURS
^heldur fund annað kvöld í)
S Iðnó, og hefst hann klukkan;
•8,30 stundvíslega.
S, Aðalumræðuefni fundarinsS
V verður stjómmálaöngþveitið,;
» J
•ogmun verða skýrt nákvæm-S
ýlega frá því, sem gerzt hefir í)
Sstjórnmálunum undanfarnar •
)vikur. S
S Ýms önnur mál verða tifS
Sumræðu. ^
S Félagar eru hvattir til aðs
^mæta á fundinum, og nauð-S
Ssynlegt er, að menn mætis
Sstundvíslega. S
S S

Tekið skal algeflega
AipA. . efni í
Frumvarp ^lpýðuflslcksBfifiaBina
um petta efei komlð fram.
—...-.-»------
ALÞÝÐUFLOKKSMENNIRNIR Finnur Jónsson og
Stefán Jóhann Stefánsson bera fram í neðri deild frum-
varp til laga um noíkun byggingarefnis. Stefnir frumvarp
þetta að því, að meðan erfiðleikar eru,á innflutningi á bygg-
ingarefni til landsins, verði það, sem í næst, notað á sem
hagkvæmastan hátt til brýnustu nauðsynjabygginga fyrir
einsíakiinga og hið opinbera. Jafnframt sé tekið fyrir það,
að byggingarefni sé sóáð í lúxusbyggingar.
Samkvæmt frumvUrpinu skulu starfandi húsaleigimefndir í
kaupstöðum hafa með böridum úrskurð um úthlutun byggingar-
efnis.
Það mun vera al
skoðun, að slík lagasetning sé mjög
Til Strandarkirkju,
Áiieit frá Guðjóni, kr. 10.00
riauðsynleg, og þó að fyrr hefði verið. Er því þess að vænta, að
alþingi sjái nauðsyn
Landsbankinn stofn
M-erkIl©§ nýjung
skipfum okkar fslendlngá. .. •
LANIÍSBANKI ÍSLANDS hefir ákveðið að koma á fót
kaupþingi, þar sem verzlað er með verðbréf og gengi
þeirra skráð. Hefst starfsemi þess alveg á næstunni — í
greinargerð ura þetta mál, sem Landsbankinn sendi blöð-
unum í gær, segir m. a.:
Verðbréfaveltan hefir aukizt
mjög mikið hér á landi síðustu
árin og þýðing verðbréfa fyrir
viðskiptalífið í heild að sama
skapi farið vaxandi. Má áætla,
að árið 1931 hafi eiginleg vaxta
bréf í umferð numið að nafn-
verði samtals um 30 millj. kr.,
á móts við 67 millj. kr. í árslok
1941, samkvæmt skýrslu Lands
bankans. Þessi mikla aukning
hefir, hvort tveggja v í senn,
skapað möguleika fýrir því, að
stofnað sé til reglulegra kaup-
þingsviðskifta, og áukið þörf-
ina á því, að þessum málum sé
komið á traustan grundvöll. Þó
að verðbréfaviðskiptin hafi á
síðustu árum að mörgu leyti
færzt í betra horf en áður var,
hefir legið í augum uþpi, að
þörf væri endurbóta á þessu
sviði. Landsbankinn telur, að
nú sé kominn tími til að hefj-
ast handa um framkvæmdir í
því efni.
Höfuðmarkmið Landsbank-
ans með þessari riýinyndun á
Sbáldsðgnr Jóns
I — ' '
N ÝTT útgáfufyrirtæki, Helga
fell, hefir hafizt handa urn
útgáfu á verkum Jáns Thorodd-
sen.
Éru skáldsögur hans nú komn
ar út í tveimur bindum, Piltur
og stúlka og Maður og kona.
Steingrímur Þorsteinsson mag-
ister hefir séð um útgáfuna, en
aðaMtgerð hans við meistara-
próf f jallaði lun Jón Thorodd-
sen og verlc hans.
sviði verðbréfaviðskiptá hér á
landi, er annars vegar að auka
öryggi þeirra, sem ávaxta spari-
fé sitt í verðbréfum, hins vegar
að búa í haginri fyrir viðskipta-
lífið í heild, að svo miklu leyti
sem það er háð því, hvernig
þessum málum er fyrir komið.
Kaupþingsviðskiptin fara fram
í fastákveðnum formum undir
handarjaðri opinbers aðila, og
þeir, sem taka þátt í þeim, eru
sérfræðingar í öllu viðkomandi
þessari starfsemi, og sérstak-
lega til hennar valdir. Allt á
þetta að stuðla að því, að verð-
myndunin, þ. e. gengisskrán-
ingin, verði eins ábyggileg og
tök eru á. Hin opinbera gengis-
skráning kemur í veg fyrir, að
hægt sé að notfæra sér ókunn-
ugleik manna um raunverulegt
verðgildi verðbréfa. Ennfremur
leiðir það af kaupþingsviðskipt-
unum, að verðbréfagengi verð-
ur stöðugra en ella mundi
verða, og er það mikilvægt at-
riði frá þjóðhagslegu sjónar-
miði.
Kaupþingsdagar eiga að jafn-
aði að vera tveir á viku, það er
þriðjudagar og föstudagar, og
hefjast viðskiptin kl. 2 e. h. Er
verðbréfamagnið ekki nægilega
mikið til þess, að tiltækilegt sé
að halda kaupþing daglega, eins
og gert er á kauphöllum ér-
lendis. í líkingu við það, sem
tíðkast á flestum erlendum
kauphöllum, mega aðeins þeir,
sem fá til þess sérstakt leyfi
framkvæmdarstjómar bankans,
stunda viðskipti á kaupþing-
ingu. Nefriast þeir kaupþings-
félagar. Einstaklingar fá því að-
eins slíkt leyfi, að þeir fullnægi
vissum persónulegum skilyrð-
dómi framkvæmdarstjómar-
um. Þar á meðal skulu þeir. að
Frh. á 7. sBu.
£ njúLs og samþykki frumvarpið.
Efni frumvarpsins fer hér á
eftir:
„Meðan örðugieikar eru á
innflutningi byggingarefnis til
landsins, má aðeins nota það,
sena til er í landinu eða inn
verður flutt af timbri sem haft
er til húsbygginga, steinlími, og
steypustyrktar j árni svo sem
hér segir:
1. Til íbúðarhúsabygginga er
miðast við meðalþarfir
hverrar fjölskyldu, til sjáv-
ar og sveita, eftir stærð
hennar.
2. Bygginga í þarfir fram-
leiðslunnar, sem nauðsyn-
legar teljast.
3. Opinberra framkvæmda og
bygginga, svo sem brúar-
gerða, hafnargarða, vita-
bygginga, sjúkrahúsa, skóla
húsa, sundlauga o. þ. h.
Undanþegið þessu ákvæði
er timbur það, sem notað er
til nýbygginga skipa eða til
viðhalds þeirra.
Hverskonar bygging óhófs-
íbúða er bönnuð, unz fullnægt
hefir verið eftirspurn eftir bygg
ingarefni.
íbúðarhús sem eru í bygg-
ingu þegar lög þessi öðlast gildi
og eru að íbúðarstærð svo sem
segir í 1. gr., svo og byggingar
verkamannabústaða samkv. lög
um um verkamannabústaði og
byggingar í sveitum, sem styrk-
ur er veittur til úr Byggingar-
og landnámssjóði, skulu að
öðru jöfnu ganga fyrir með
byggingarefni.
Starfandi húsaleigunefndir í
kaupstöðum skulu hafa með
höndum um úthlutun bygging-
arefnis, og má ekkert bygging-
arefni afhenda án samþykkis
húsaleigunefndar, annað en
það, sem nauðsynlegt er til við-
halds húsa þeirra, sem fyrir
eru. Sýslunefndir skulu, þar
sem svo hagar til, kjósa 3
manna nefnd til þessara sömu
starfa. Úrskurðum nefnda þess-
ara má skjóta til viðkomandi
bæjar- eða sýslunefnda. Laun
nefndanna greiðist af viðkom-
andi bæjar- eða sýslusjóði. Þar
sem svo hagar til, að sveita-
búar sækja verzlun í kaupstað.
skal húsaleigunefnd taka hæfi-
legt tillit til þarfa sveitarinnar
til húsabygginga.
Ríkisstjórnin felur gjaldeyr-
is- og innflutningsnefnd að út-
hluta byggingarefni milli hinna
einstöku sveitarfélaga, að und-
angenginni rannsókn á þörf
hvers sveitarfélags.
Öll keðjuverzlun með bygg-
ingarefni er stanglega bönnuð,
sVo og sala á leyfum fyrir bygg-
ingarefni.
sóun á byggingar-
Ríkisstjórninni er heimilt að
setja nánari fyrirmæli um fram
kvæmd laga þessara með reglu-
gerð.
Brot gegn lögum þessum eða
reglugerð, sem sett kann að
verða samkvagmt þeim, varða
sektum allt að 50 þús. krónum.
Sömu refsingu varðar að brjóta
skilyrði, sem nefndirnar, er
starfa samkv. lögum þessum,
kunna að hafa sett um notkun
byggingarefnis. Mál vegna
brota skulu sæta meðferð al-
mennra lögreglumála“.
í greinargerðinni segir:
„Þar eð miklir örðugleikar
eru á innflutningi byggingar-
efnis til landsins, og það svo að
til vandræða horfir með hús-
næði víða um land, telja flutn-
ingsmenn brýna nauðsyn til, að
hið opinbera hafi áúkna íhlut-
un um notkun þess, uni fram
það, sem nú gerist. í frv. er gert
ráð fyrir, að byggingarefni það,
sem fæst, sé fyrst og fremst not-
að til byggingar íbúðarhúsa- til
sjávrr og sveita, og stærð hverr
ar íbúðar miðuð við þarfir með-
alfjölskyldu, þá sé það notað til
bygginga í þágu framleiðslunn-
ar, og loks til opinberra bygg-
inga, sem nauðsynlegar teljast,
■* Frh. á 7. síðu.
ðhagstæðiir verzl-
v.'V:;'
£n hagstæðar i firra á
sama tíma nm 67 millj.
ERZLUN AR J ÖFNUÐ*
URINN er orðisiii, það
sem af er árimi, óhagstæður
um 18,5 milljónir króna.
Þar af varð verzlimarjöfnuð-•
urinn óhagstæður í síðasta
mánuði einum um nærri
milljónir króna.
Á árinu hafa verið fluttar inn
vörur fyrir kr. 212 511 020, en
útflutt fyrir kr. 193 951 700. í
fyrra var verzlunarjöfnuðurinn
hagstæður á tímabilinu janúar
til nóvemberloka um rúmlegá
67 milljónir kriona.
Þess skal getið, að vinnu-
launagreiðslur setuliðanna hér
á landi koma ekki með í þessum
útreikningi, en þær eru inntar
af höndum í erlendum gjald-
eyri til bankanna hér, svo að I
raun og veru er hagurinn ekki
eins slæmur og þessi bráða-
birgðaskýrsla hagstofunnar gef-
ur hugmynd um.
Hins vegar er þetta ekki fög-
ur mynd af ástandinu, þegar við
höfum það jafnframt í huga, að
mikið af því, sem inn er flutt,
er hreinasti óþarfi. Auk þess
gerir þetta við hliðina á stjórn-
málaöngþveitinú myndina enn
daprari.
Hætta lánsviðshlfti
vðrnverzlnnnm nm áramét?
Fyrirætlanir í þá átt til um-
ræðu i fél. m atvörukaupm anna.
Samtal við form. þess Guðm. Guðjónss.
ALLMIKIL breyting virðist
vera yfirvofandi í smá-
söluviðskiptum hér í Reykja-
vík.
Umræður standa yfir meðal
matvörukaupmanna um afnám
allra lánsviðskipta. Hefir félag
þeirra rætt þetta mál á sínum
fundi en fullnaðarákvörðun um
málið verður tekin á fundi í
félaginu, sem haldinn verður í
dag.
Alþýðu'blaðið hafði í gær
stutt samrtal við Guðmund Guð-
jónsson fonmianin Félags mat-
vörukaupmanna um iþetta mál.
Hann ságði:
„Við ihöfum mikinn hug á
að koma þessari breytingu á um
ánamótin — og í fullu sam-
komulagi við viðskiptamenn
okkar. Rekstur matvöruverzL
ana kann að hafa verið gróða-
vænlegur í gamla daga, en hann
er það ekki nú, þó að við lif -
um sómiasamlegu lífi á mjatvöru
verzlun. Reynt er að halda
niðri dýrtíðinni með verðlags-
hömlum og við því er ekkert að
segja. Matvörumar eru mestu
nauðsynjar almennings og smá-
sölu álagningarinnar á þessar
nauðsynjar er mjög gætt, meira
en á lúxusinum og prjálinu. Það
er ekkert tillit tekig til kostn_
aðar af lánsviðskiptum við- út-
reikning á smásöluálagningu
okkar. Þar er reiknað með lif-
andi viðskiptum, en þessi kostn
aður er mikill — meiri en
margan 'grunar. Auk þegs Ihreyt-
ist vömverð mjög ört.
Þetta. snýr að okkiítr, sem
þessa atvinnu stundum. En svo
er sú hliðin, seíri.. snýr að al-
menningi. Allir heimilisfeður
telja sqr itvímælalaust hag-
hagkvæmast að greiða vörur við
nuóttöku og kaupá ekki vöru
nemja að geta greitt hana um
leið. Þennan sanmleika þékkja
allir. Ég hygg að við getúm
einmitt nú mætzt í þessu. Nú
hefir ahnenningur meira ráð-
rúm til að hreyta um, ibví að
menn hafa betri fjárráð en áð-
ur. Við viljum gefa fyrirvara
í þessu efrii til áramóta svo að
fólk geti undirbúið þessa breyt-
ingu á viðskiptum sínum.
Við væntuan þess fastlega að
viðskáptavinir skilji þetta. Ég
skil fuillkomilega að þetta er
mikil breyting fyrir þá sem
verzlað ’hafa við sama kaup-
mianninn kanske í áratugi og
alltaf greitt reikning sinn upp
á dag. En það er ekki sprottið
af neinu vantrausti að þessi hug
mynd er uppkomin — og annað
hvort er að stíga skrefið til fulls
eða ekki.
Annars verður þetta rætt til
fullnustu og ákvörðun tekin á
fundi í félagi okkar, sem hald-
inn verður á morgun.“
Til viðbótar við þessi
kaupmanna skal það tekið
fram, að engin lánsváðskipti
hafa. átt sér stað í Kxon, og hef-
ir það gefizt vel fyrir báða aðila.
Góð samivinna í þessu efni millí
matvörukaupmanina og við-
skiptamianna þedrna er því mjöj'
aeskileg.