Alþýðublaðið - 19.12.1942, Qupperneq 5

Alþýðublaðið - 19.12.1942, Qupperneq 5
Xiaagardagur 19. desember 1942 ALÞVÐUBLAÐIÐ r « Fangi hjá lapðnum. AÐ MORGNI þess 20. des- 'emíber 1941 komu sex Ja- panir í borgarabúningi inn í iierbergi mitt d gistihúsinu Metropole. í Shanghai. Þetta kom miér alls ekki á óvart, þal eð skrifstofum The China Week- iy Review og The China Press hafði þegar verið lokað af Jap- önum. 'Eftir að lögreglumennimir höfðu -rannsakað herbergið og látið mikið af skjölum mínum í tösku hjá sér, sögðu þeir mér að koma með sér til höfuðstöðv- anna til yfirheyrslu. Kalt var í veðri, og hefði ég vitað, hvað íbeið miín, hefði ég efcki farið í þunnum sokkum og þunnum frakika. 'Lfögregluþjóaiamir drógu mig með sér að stórri byggingu, sem Japanirnir hefðu gert að fang- elsi. Mér var vísað iinn í felefa, þar sem ég átti að dvelja næstu tvo mánuðina, og gerði mig að ör- kumla marnii til æviloka. IJm 40 manns voru þar í þrongum klefa og sátu í röðum á gólfinu. Flestir vom þeir Kínverjar, en meðal þeirra var þó RudOlph Mayer, bróðir kvik- myndaframleiðandans alkunna. Mayer bað fáeina Kínverja að rýma til, og ég fékk sæti í homi þar sem ég gat hallað mér upp að vegg. Það var miklu betna en að þurfa að sitja á miðju góifi ám nokkurs stuðnings við bakdð. Mayer sagði mér, að áður hefði setið á þessum stag Kóreubúi nokkur, sem hefði dáið úr blóð- eitrun nóttina áður. Brátt var ég sóttur og leiddur upp stiga, þar sem embættis- maður nokkur spurði mig í þaula, ednkum yiðvíkjandi þeim 25 árum, sem ég hafði búið í Kína. Þetta var aðeins fyrsta yfirheyrslan, en þær urðu fleiri — oft tvisvar eða þrisvar í 'vxku og stundum seint á nóttu. Hvað eftir annað reyndu Japan- imir að bendla mig við ame- ríksiku eða brezku upplýsinga- þjónustuna. Mér var sagt, að skjöl hefðu fundizt, sem sýndu, að ég hefði tekið við 85 000 dollurum frá flotamálafulltrúa okkar, sem auðvitað var fjar- stæða og uppspuni. Rannsóknardómiaramir voru oft gróf gesrðir og yfMætisfullir í framikomu, en aldrei var ég þó barinn. En samanborið við dvölin í klefanum voru yfir- heyrslurnar bamaleikur. í um tólf klefum var þjappað saman 500 konum og körlum. Ailan sólarhringinn sátum við á hörðu gólfinu. Okkur var hræðilega kalt í sokkunum ein- ’trni saman, því að samkvæmt japönskum sið höfðu skórnir Verið teknir af obkur og voru igeymdir frammi í gangi. Okkur var skipað að sitja í skipulegum röðum og draga undir okkur fætuma itil þess að hægt væri að ikoma fleirum fyrir. Stund- um voru svo margir í klefanum, að sumir urðu að standa. Ef einhver okkar óhlýðnaðist Ný-sviðin dllkasvio tshúsið Herðnbreið Sfmi 2S7S Eftirfarandi grein, sem þýdd er úr tímarit- inu Readers Digest, er eftir ameríkskan blaðamann, J. B. Powell, sem var fangi hjá Japönimx um skeið og fékk kal í fæturna, svo að taka varð framan af fótunum á honum. í greininni er lýst dvölinni í fangelsinu og að- búðinni, sem fangamir urðu að sæta. reglugerðinni, var öllum refsað á þamn hátt, að okkur var skipað að sátja höfuðlútir á fótum okk- ar tímunum saman. Japanir eru þessu vanir frá harnæsku, en öðrum er það kvalræði. Sumir í mínum klefa voru þannig 'eftir þessar fótasetur, að iþeir gátu ekki gengið dögum saman. Við 'urðum að snúa andlitinu í áttina til Tokioborgar. Okkur var harðbannað að tala samain. En það er ekki hægt að vama Rmverjum máls, og verð- imir stóðu þá oft að þvi, að tala saman. Þagar !það kom fyrir, voru sökudólgamir barðir. Alla nóttina gátum við heyrt hljóðin í píslarvottunum í hin- um klefunjuni. Kínverji nokkur, sem var staðinn að því að smygla inn vindlingum, var barinn svo, að hann gat ekki staðið á fætur í viku. Seinna fékk hann einhverja veiki og dó d klefanum, sem ég var í. Annar Kínverji, sem hafði haft á sér peminga, var barinm svo, að engxn llögun var á andliti hans. Eg taldi 85 högg. Eg var aldrei barinn. En einu simni var ég sleginn haríkalega í andlitið. Vetur eru harðir í Shanghai og engin upphitxm var í fang- elsinu. Um kl. 9 á kvöldin komu veðimir inni með fáeinar á- breiður, sem barizt var um. Frá tveimur upp í sex menn urðu að koma sér saman xrm hverja á- breiðu. Á morgnana voru á- breiðurmar teknar aftur. Og ef verulega kalt var í veðri, feng- um við alls engar ábreiður. Það, sem verst var að þola, var þó óiþrifnaðurinn. Við gát- um aldrei þvegið okkur, nema við þau sjaidgæfu tækifæri, þegar farið var með okkur út. Um óþrifnaðirm er ekki hægt að ræða. í klefa okkar voru allt að 40 merrn, og nauðþurftir okkar urðum við að gera að öllum á- sjáandi í feinu horninu. Þefur- inn var óþolandi-. Og eitt var það, sem við „út:lendmgarmir“ gátum aldrei vanið okkur við: Það voru alltaf konur í 'klefan- ml. Þegar þœr þurf-tu út í 'homið, urðum við að slá skj aldborg um þær og s’núa bakinu að. Sumir mannanna í mínum klefa voru með kynsjúkdóma. Japanimir frömidu á þeim ihinar nauðsynlegustu læknisaðgerðir að okkur öllum ásjáandi, ikon- um jafnt sem 'körlum. Það var viðbjóðslegt að horfa á. Oft var farið með feínversku konurnar í mínum kléfa til yf- irheyrslu. Þegar þær komu aft- ur voru þær venjulega mjög þjáðar og blóðið lagaði úr þeim. Þá lágu þær tímunum saman þegjandi á gólfinu. Mér til mikillar undrunar voru margir fanganna Japanir, — hermenn, sem settir höfðu verið í gæzlu vegna drykkjuskapar, eða mlenn, sem höfðu haft á hendi störf fyrir útlendinga og ekki gátu igefið neinar upplýs- ingar. Ekki var farið betur með þá en ofckur hina. Ég sá varð- mann einu sinni berja japansk- ian fanga meðvitundarlausan. Exnn af klefafélögum mínum j var braafcur uppgjafa herfor- ingi. Hann þjáðist af hitaveiki og bað til guðs á hvenri nóttu. Ég gleymi aldrei þessum mianni. Japanimir virtust ekki sérlega hnaeddir við .hitaveiki. Aspirin var hið algenga læfcnislyf iþeirra Einu sinni stakk ég mig á nagla og fingurinn stofckbólgn- aði. Eftir að ég hafði þrábeðið um læknisaðgerð í hálfan mán- uð var farið með mig í lækn- ingastofuna. Án nokkurra með- ala greip herlæknirinn skæri og klippti ofan aí kýlinu. Við igátumj ekkert gert annað en að sitja eða krjúpa og snúa andlitunum í áttina til Tokio. Við reyndum að hvíslast á, iþegar við þóttumst sannfærðir um, að varðmennirnir væru í hæfilegrd fjarlægð. Stundum hóf eirihver fanganna orðaleik, en oftast urðum við að hætta slíku skyndilega. Við fengurn ekki einu sinni að lesa. Stöku sinnum, þegar igott var veður, var okkur leyft að fara út í garðinn snöggvast. Úti í þessum garði voru búrin, þar sem Japanimir geymdu hina æfðu sporhunda sína. Oft nám- um við staðar og létum vel að hundunum, tókum í löppina á þeim og hristum hana. Það virt- ist svo, sem hundunum geðjaðist betur að okkur en hinum jap- önsku húsbændum þeirra. Ég hefi sagt, að við höfum ekfcert haft að gera. Þetta er ekki ialveg satt. Oll vorum við önnum fcafin við að tína lýsnar úr fötunum okkar. Og um þetta fór fram samkeppni milli okkar. Venjulega vann Rudolph Mayer — hann fann oftast 60—100 lýs. Við útlendingarnir gátum ekki borðað köld hrísgrjónin, svo að við seldum þau Kínverjxmum fyrir lúsalausa nærskyrtu, en iþeir eru sérfræðingar í þvá að drepa lýs. Skömmiu eftir að ég kom í fangelsið fór ég að finna til í fótunum, einkum hælunum. Kvalimar jukust svo, að innan skamms gat ég ekki sett á mig skóna, þegar farið var með mig út. Hins vegar sá ekkert á mér, svo að Japanir aðeins hlógu að mér. iÞann 26. febrúar var ég flutt- ur, ásamt fleiri föngum, til fang- elsis í Kiangwan. Þar var hár okkar kBppt og við vorum rak- aðir — það var eini raksturinn, sem ,ég féfck í tvo mánuði. En í fangelsinu í Kiangwan voru engin rúm, og þar eð engin upphitun var og húsið var ný- byggt og rakt, þjóðist ég mjög af kuldahrolli. Hátt uppi á veggnum var gluggi með grind- um fyrir, en ekki gat ég litið út um hann. Auðvitað var þefill fata í horni klefans, eins og í öðrum klefum. Þegar ég hafði verið eina viku í Kiangwan gat ég að eins koxnizt til fötxmnar með iþví að velta mór eftir gólfinu. Að þrem vikum liðnum komu japanskir herlæknar og skoð- uðu á mér fætuma, sem voru orðnir purpurarauðir. Seint í miarzmánuði var ég fluttur á sjúkrabörum til aðal- sjúkrahússins í Shanghai. Fæt- ur mínir voru hókstaflega farn- ir að rotna. Það varð að taka hluta af fótunum af mér. Japanimir komu oft inn til þess að Ijósmynda mig. Ég bað þá að taka myndir af fótunum á mér, en því harðneituðu þeir. Fyrir atbeina blaðamanna í Ameríku var ég leystur út í júnímánuði, ásamt fleiri Ame- ríkumönnum, i staðinn fyrir jiapanska fanga, sem verið höfðu í fangelsi í Ameríku. ÍLæknir minn sagði mér, að hefði ég verið tíu dögum lengur í japönsku fangelsi, myndi ég ekki vera til frásaignar um dvödina þar, rykið, kuldann, saggann og óhreinindin. Jólagjafir sem gamaB er aðgefa, gaman að Diggja, og gagnlegar að elga FYRIR KVENFÓLK: KARLMENN: FYRIR Hanzkar enskir og ísl. Sokkar margar gerðir og verð Treflar feikna lirval, bæði enskir og handofnir og prjónaðir ísl. Rykfrakkar frá 90 til 274 kr. Prjónavesti ensk og ísl. Náttföt Nærföt HÁLSKLÚTAR og TREFLAR góð og ódýr mjög smekklegt úrval STORMBLÚSSUR og JAKKAR Telpukápur, Drengjafrakkar Nokkrir loðfeldir, með tækifærisverði og vildarkjörum Prjónavörur allsk. svo sem: Jakkar, Treyjur, Peysur, Vesti, Náttjakkar, Barnaföt, Bangsabuxur, Sokkar, Hosur, Sundbolir, Skýlur o. m. fl. Eitthvað fallegt og gott fyrir alla fjölskylduna. Komið tímanlega og helzt fyrrihluta dags. Það hjálpar okkur og þér fáið betri afgreiðslu. Undirföt og nærföt Silki, satín, ísgarn SOKKAR: Sérlega fallegir, amerískir Kjólar. Kápur Regnfrakkar, Rykfrakkar Samkvæmistöskur Veski Hanzkar, fallegir og Vandaðir, bæðÚ fóðraðir og ófóðraðir, einnig loðnir á bakið VESTA Laugavegi 40. Sími 4197. Opið til U. 12 i miinætti langard. 19. desember. tii kl. 6 siðdegis minndaginn 21. desember. j S til U. 6 siðdegis iriðiudaginn 22. desember. \ til kl. 12 á miðnætti á Þorláksmessu 22. des. | til kl. 4 siðdegis á Aðfangadag 24. des. | \ Félag vefnaðarvorukauptnanna. $ Féiag matvörukaupmanna, * Félag búsáhaldakaupmanna, $ Féiag íslenzkra skókaupmanna, \ Félag kjðtverzlana. s fjölbreytt ðrval af: KARLMANNA- j sKtoA. skóm INNI- V erksmið juútsalan Gefjnn — Iðnnn Aðalstræti > s s s s s s s s s s s s

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.