Alþýðublaðið - 30.12.1942, Blaðsíða 5

iSMmdagttr 36. desk 1842,

í skipalestinni miklu til Norður-Afríku.
\
i
1
S
\
S
v
s
s
s
s
s
S
s
s
•s
s
\
s
s
:S
'S
s
s
Á myndinni sjást sjóliðsforing'ar við störf sín um borð í einum hinna hrezku tundurspilla, sem fylgdu hinni miklu skipa-
lest Bandamanna til Norður-AEríku þegar innrásin var gerð.

EG hefi setið við borð inni
í skrifstofu siglingamála-
xáðuneytisins og talað við
menn, sem átt hafa drjúgan
þátt í að skipuleggja förina til
Norður-Afríku og auk þess sáu
um flutningana á tækjum þeim,
sem komu Rommel út úr
Egyptalandi. Þeir hafa unnið
foaki brotnu að þessu starfi frá
því í júlí í sumar; stundum
sextán klukkutíma á dag. Einn
þeirra fór f rá Washington á
íaugardagsmorgni og kom til
Lundúna morguninn eftir. Þar
tók hann þegar til starfa, án
þess að unna' sér nokkurrar
ihvíldar.
Ég spurði: — Hvernig fóruð
þið að því að finna öll skipin,
sem þurfti til þess arna, hund-
ruðum saman, allt frá stórum
íínuskipum niður í tvö þúsund
tonna dalla. Þeir sögðu, að und-
irbúningurinn hefði tekið
marga mánuði. Það hefði þurft
að safna skipunum saman á
ýmsar hafnir og breyta sumum
þeirra.
Ég spurði í hverju þessar
breytingar hefðu verið fólgnar.
Þeir svöruðu, að það hefði
|)urft að breyta þeim þannig, að
|rau gætu flutt menn ekki síður
en vörur. Einnig varð að vopna
þau, setja í þau fallbyssur.
Vöruflutningaskipum varð að
breyta þannig, að þau gætu
flutt vélahersveitir, sem þurftu
að fylgjast með tækjum sínum.
Þá þurfti og sérstök tankskip
til þess að flytja drykkjarvatn.
Loks þurfti olíuflutningaskip
og skip til að flytja sprengiefni.
Stundum leit svo út sem skipin
væru þarna í aðgerðaleysi og
vakti það gagnrýni þeirra, sem
ekki vissu, hvað var í undirbún-
ingi.
Eg spurði: — Hvérsu margir
voru þeir, sem vissu, hvað var
á seyði? Hvernig fóruð þið að
því að halda þessu svona vel
leyndu. Þeir hlógu allir og
sögðu: — Við gáfum vissar upp-
lýsingar, sem gefnar voru í
trúnaði, en meginið af þessum
upplýsingum var falskt, svo að
raunveruiega vissi enginn ó-
viðkomandi maður sannleikann.
Við bjuggum skipin til miklu
lengri ferðar, svo að fólkið í
fiafnarborgunum, þat sem
skipin lágu, áleit að ætti að
fara til hinna fjarlægari Aust-
Skipalestin mikla á leið~
inni til Norður-Afríku.
Eftirfarandi grein,
sem þýdd er úr blaðinu
The Listener, og er eftir J. L.
Hodson, skýrir frá hinum
mikla undirbúningi, sem
þurfti undir herferð Banda-
manna til Norður-Afríku.
uríanda. Flotaforingi í vissri
höfn lét í ljós óánægju sína yfir
því, að allt gengi á tréfótum
hjá okkur, því að sum skipin
virtust vera þarna í algeru að-
gerðarleysi.
Eg veit ekki, hvort ég hefi
gert það nægilega ljóst, hvílíka
tilbreytni þurfti í skipakostin-
um: Stór línuskip og stór og
smá birgðaflutningaskip. Stór
kolaskip fylltu sig af kolum
handa gufuskipum og járn-
brautarlestum. Þá voru skip,
sem þurftu að geta flutt ýmis
konar hernaðartæki. Þá varð
að miða tímann út nákvæm-
lega, svo að skip með misjafn-
an hraða kæmu samtímis á staö
inn. Þar mátti engu skeika. Eg
lét í Ijós, að það hefði hlotið
að vera erfitt starf að koma
vopnunum um borð. Þeir
sögðu, að svo hefði verið, en
þó hefði verið erfiðara að velja
skipin í hverri höfn. Herfor-
ingjarnir höfðu Valið skipin og
káveðið, hvað hvert þéirra ætti
að flytja. Skriðdrekar í eitt, —
byssur í annað, vistir í það 3ja.
Og við urðum að finna skip
með hinum rétta hraða. Oft
varð að breyta áætlun til þess
að allt yrði sem nákvæmast.
En hleðsla skipanna var
vissulega erfitt starf, sögðu
þeir. Við höfum komizt að því,
að erfitt er að flytja skriðdreka
með skipum. Þeim hættír til
þess að losna í lestinni og
renna af stað. Bezt er að hlaða
þeim hverjum ofan á annan.
Þá var það ekki minna vanda-
mál að velja skip, sem sjálf
gátu lyft úr sér hinum þungu
hernaðartækjum. Það varð að
gera ráð fyrir, að jafnvel þótt
skipin kæmust inn í óvinahafn-
ir, yrði búið að eyðileggja alla
hegra og hafnarmannvirki, —
svo að þau kæmu ekki land-
gönguhernum að gagni. Skipin
urðu því sjálf að vera búin út
með hegra. Við urðum að hætta
á margt. Vélknúin tæki voru
flutt með benzín í sér, svo að
hægt væri að aka þeim af stað
samstundis og þau væru á land
komin. Venjul. er þetta ekki
gert, en það var nauðsynlegt
að þessu sinni. Umbúðir voru
um sáralítið af flutningnum.
Það var enginn tími til þess að
taka hann upp að leiðarlokum.
Miklu var líka hlaðið á þilj-
urnar. Og þó að veður væri
vont á Atlantshafinu, skemmd
ist'enginn farmurinn og ekkert
færðist til. Þegar skipin okkar
sigldu gegnum Gibraltar var
allt óhreyft. Allt var þetta að
þakka hafnarverkamönnunum
og sjómönnunum. Allir þessir
menn unnu baki brotnu. Gam-
all hafnarverkstjóri svaf ekki
heima hjá.sér í átta sólarhringa
og hann fór aldrei úr fötum á
þessum tíma. Hafnarverka-
mennirnir skildu ekkert í því,
hvers vegna skipin voru látin
liggja aðgerðarlaus í höfn. —
Eitt skipið, sem var á leið frá
viðgerð til hafnar, þar sem það
átti’að taka farm, fékk brotsjó
yfir sig og skemmdist. Bátarn-
ir brotnuðu og fleira varð að.
En skipstjórinn fékk grun um,
að eitthvað væri á seyði og
vildi ekki standa utan við. —
Skipshöfn hans gerði við
skemmdirnar sjálf, svo vel
sem kostur var á, og skipið
komst pieð í leiðangurinn.
Norskt skip kom inn, sem
þurfti að birgja sig til nýrrar
siglingar, en það tók venjulega
viku. Skipstjórinn var spurður,
hversu fljótur hann gæti verið
að búa sig út í þetta sinn. 24
klukkutíma, sagði hann — og
þá er ég tilbúinn.
En það var ekki einungis
dugnaðurinn við að ferma
skipin, sem allt var undir kom-
ið. Það varð einnig að ferma
skipin af hyggni. Skriðdrekam-
ir, byssumar og birgðimar
urðu að koma úr skipunum í
réttri röð. Það þurfti því að
viðhafa mikla nákvæmni og
útreikning. Jafnvel fyrir stríð
höfðum við safnað teikningum
af öllum brezkum skipum yfir
1,600 tonn að burðarmagni.
Nú orðið hefir siglingaráðu-
neytið í sinni vörzlu nákvæm-
ar teikningar af öllum skipum
og yfir þeim voru útreikning-
arnir og áætlanirnar gerðar. 10
próflærðir skipstjórar vinna £
herbergi, sem ég sá, og þar
vinna þeir að útreikningum.
Þeir hafa smíðað sér lítil líkön
til flýtis við útreikningana.
Jafnvel hin smávægilegasta
villa getur haft mikil óþæg-
indi í för með sér. Og níutíu
flutningasérfræðingar sigldu
með skipalestinni til þess að
líta eftir flutningunum.
Eg sagði: — Voruð þið ekki
undrandi á því, að allt skyldi
fara svona nákvæmlega eftir
áætlun og að öll skipin skyldu
koma til Afríku á nákvæmlega
tilteknum tíma? Því að ég ef-
ast um, að nokkur þjóð hafi
lagt út í jafn flókið og erfitt
ferðalag sem þetta? Þeir svör-
uðu:
— Jú, að vísu. Við vorum
hamingjusamir yfir því að
veðrið var þó ekki verra en
raun varð á. í heilan sólarhring
sigldu flest skipin í þoku. En
allir unnu starf sitt af dugnaði
og árvekni. Við erum líka orðn-
ir vanir starfinu. Og við vor-
um sahnfærðir um, að skip-
stjórarnir gætu framkvæmt
hlutverk sitt og myndu þora að
horfast í augu við allar hættur.
Engir erfiðleikar urðu. Skipa-
lestimar lögðu allar af stað á
tiltekinni stundu. Flest skipin
vom brezk, en þau, sem sigldu
frá Ameríku voru amerísk,
norsk, hollenzk, pólsk og belg-
isk.
Eg sagði: — Þið hljótið að
vera ánægðir yfir því, hversu
vel tókst til.
Þeir svöruðu: — Það er nú
reyndar ekki. Við erum ekki
hálfnaðir enn þá. Við þurfum
að senda hermönnunum birgðir
og til þess þarf skipalestir. Eitt
skipið, sem varð fyrir sprengju
við strönd Norður-Afríku, er
nú að hlaða á ný. Skipshöfnin
segir, að gatið eftir sprengjuna
sé ágætis loftgat. Skipið legg-
ur bráðum af stað aftur. . .
Mennirnir í siglingamála-
ráðuneytinu eru alltaf önnum
kafnir. Þeir hafa kortaklefa,
þar sem uppdrættir af öllum
höfum veraldarinnar. Þar sjást
siglingaleiðirnar og á þessum
uppdráttum fylgjast þeir með
skipalestunum á leið þeirra til
Rússlands eða Indlands. Þar
má sjá, hversu mörg skip eru á
Mexikóflóa, og þar sézt, hversu
mörg skip eiga að fara með
birgðir til Alexanders hers-
höfðingja og hermanna hans.
Þegar við vorum að hörfa til
Frh. á 6. síðu.
Hvar eiga bifreiðarnar, sem ekki mega vera á gang-
. stéttunum, að standa? — Um breytinguna á loítvarna-
merkjunum. — Grjótkast í kjallaragluggana við fjöl-
famar götur — og hólbréf um útvarpshljómsveitina.
BRÉFIN hafa hrúgast nokkuð
upp hjá mér síðan fyrir jól
— og nú er víst bezt að fara að
tína úr hrúgunni. — Birti ég hér
á eftir þrjú bréf um bifreiðarnar
á gangstéttunum, útvarpshljóm-
sveitina, hættumerkin og rúðu-
brot inn á Hverfisgötu:
„VELVAKANDI“ skrifar: „Viltu
gera svo vel og skila því til þeirra
er stjórna lögreglunni og gefa út
fyrirmæli um störf hennar, að á-
stæða sé til að endurskoða fyrir-
mælin um það að bílar megi ekki
standa að litlu leyti á gangstéttun-
um. Því það er ómögulegt að fara
eftir þeim fyrirmælum fyrr en bíl-
eigendum hefir verið séð fyrir
bílastæðum víðsvegar í bænum“.
„MARGT AF tillögum umferða-
nefndarinnar voru góðar og ættu
að komast i framkvæmd. En þang-
að til verður að bjargast við sumt
af því, sem verið hefir, — eða
banna starfandi bæjarbúum, sem
bíla verða að nota, að hafa þá. En
það væri sama og að banna mönn-
um að stunda sín störf. Ástæðan
fyrir því að þessi umrædda ráð-
stöfun er óframkvæmanleg er sú,
að verði þessu framfylgt stöðvast
iðuglega umferð um ýmsar götur
bæjarins þar sem hún er mikil en
götur mjóar, og opnir skurðir og
gjótur víða annarsvegar við göt-
urnar“.
„HINS MÆTTI betur gæta að
ekki stæðu bílar beggja vega á
fjölförnum götum og myndi það
greiða fyrir umferðinni frá þv£
, „ Frh. á 6. síðu.