Alþýðublaðið - 31.12.1934, Blaðsíða 3

MÁNUBAGINN 31. DES. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
ÚTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJORI:
F. R. V ALDEMARSSON
Rjtstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIMAR :
4900—4906.
4000: Afgreiðsia, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fróttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4P06: Afgreiðsla.
Sjálístæði íslands.
T SLENDINGAR hafa háð (næst-
um 100 ára sjálfetæðisbar-
áttu. Árangur hennar befir verið
mjög glæsilegur, því ekki verð-
ur annað sagt, en a'Ö fullur sigur
ynnist 1918, þó að sambandinu við
Dani verði ekki að fullu slitiið
fyrir 1943. En það ár er það
ísliendingum í sjálfsvald sett, að
endurbeimta sitt foma sjálfstæðá
að fullu. Enda þótt Danir hafi
ekki reynst okkur ver ein aðrar
yfirdrottnunarþjóðir myndu hafa
gert, þá talar sagan skýrt og ó-
tvírætt máli sjálfstæðisins, hún
kenjnir oss, að það er hreinin og
beinn .gLæpur, ef Islendingur ef-
ast um, að við eigum að endur-
heimta sjálfstæði þjóðarinnar áð
fullu 1943, alráðnir í því að giáta
því aldrei framar.
Skipulagður undirróður
gegn sjálfstæði íslands?
Það hf'ýtur því að vekja heil-
aga gflemju hvers einlægs ís-
Jendingis, þegar ensk istórblöð tala
um að innlima fsfand í bnezka
hehnsveldið.
Tvær slíkar gneinar hafa nú
þiegar birzt í jenisfcum bföðiuim, hin
fyrri í „The Sootsman" og hin
síöari í „Time and Tide“.
Það vekur sérstaka athygii, að
gnsimarniair eru samhfjióða í öiluim
meginatriðuJm-.
Báðar eru sagðiar skrifaöar af
mönnum, sem hafa veráð á ferð
á Islandi og þar nákmxnugir.
Báðir þykjast þesisir menn hafa
onðið þess varir, að Isfendingar
vilji sameiuast Bnetaveldi.
Báðir tala þeir um þáð, að
Eniglaud verði að taka þetta rriál
til athugunar, og gieífa í skyn eðia
segja berum orðum, að fnemux
nruni standa á Bnetanum en fs-
lendingnum með sameiningu eftir
1943.
Báðir tafa þeir um ,að fslaind
standi inú þegar rmdir vernd
bnezka flotans, og að það hafi
mikil viðs'kifti vilð England og
skuldi því mikið.
Fná hálfu hinna lenstou blaða
vierður málið ekki skýxt á annan
veg en þann, að þau séu að vekja
athygli bnezkra yfirvaldá á þvi,
að vent sé að gera eitthvað til
þiesls að innlima fsland í bnezka
hieimsveldið. Fyrri greinin bendiir
í þvi sambandi á hennaðiarlega
þýðimgu Isilands, og siennilegt er,
að leitthvað svipað vaki einniíg
fyrtir höfumdi síðari gneinariunjair.
Það getur út af fyrir sig enga
undnun vakxð', þó bnezk blöð
hneyfi óskum urn að auka vaid
Bnetans, en það er iáheyrð ó-
svífni, er þau gerast svo djörf að
tala um það sem sjálfsagðan hlut,
að Isiiand vilji af fúsum og frjáls-
um vilja leggja sitt dýhkieypta
sjálfstæði fyrir fætur enska
Ijóinsins.
Efu landráðamenn innan
S j áif stæðisf lokksins ?
En afvanlfögast af öllu er það
þó, ©f til eru þeir landráðiamieinn
Ll.lKL 'ÓMAR ALÞÝÐUBLAÐSINS.
Piltur og stúlka
Það namniast verið álita-
mál, að M öjóðkunna skáldsaga
eftiT Jón T) oroddsen, PiLtur og
stúlka, sé : ð ýmsu leyti nrjög
illa fallin ti1 sýniinigar á leiksviiði,
í leikritsfoi ai, til þiess er atburðia-
rásin of\' .k og sundurlaus, og
framar C1 a öðxu of stígaindalaus.
Margs 1» rar fýsingar á mönnum,
beimilis) ttum, vinnubrögðum o.
m. fl. < iu svo fyrirferðarmiklair,,
að þær skyggja oft afveg á sjálfa
viðbur: i sögunnar. Þó mundi vera
hœgt £ ð gera efni þessarar sögu
að uppistöðlu í leikriti, sem næci
að fullnægja þeim kröfum,, sem
feiksviðáð heimtar af slíkum rit-
verkum. En til þess að geta gert
þetta þarf hvorki meiira né minraa
en að semja söguna nærri því
upp að nýju. Veita efni og inni-
haldi frásagnarstilsins inn í far-
veg hiranar dramatisku listar, svo
að piersónurnar Losi sig út úr um-
gerð frásagnarinnar og standi á
Iieiksviðiiinu íklæddar holdi og
blóðd, augliti til augliítiis við á-
borfandann. Enginn skyfdi því
ætla, að til þess að snúa sögu í
Jieikrit sé það, nægilegt, að draga
fram á leiksviðið atvik hennar í
niokkurn vegin réttri röð, sam-
hengisiítið eða samhengislaust,
mieð þvi vinst tæpast annað e.i
atvikaröð, sem Jitið pnininir á íei
riit. Með þessum vinnubrögðum
hiýtur því aöalatriöið að mis-
heppnast að meira eðia nrinna
ieyti — eða að öllu líeyti. Með
tilflitti til þiessarar sýnij'ngar á Piflti
og stúlku hefir þetta misheppn-
ast ,að mjög iniklu lieyti, svo ekki
sé ienin merra sagt. Þessar 7 sýn-
inigar úr sögunni, siem fara fram
hér á leiksviðinu, sýna hver um'
sig örlítið brot af efni sögunmatj,
og eru þar að auki sett svo los-
aralega saman, og gefá svo ó-
greinilega til kynna aðalþráð, og
efni Piilts og stúlku, að þeir, siem
iekki eru áður kuninugir sögunni,
hljóta að vera nærri því jafnnær
því, hvað sagan eiginlega fjallar
um, þó að þieir hffi séð þessar
sýningar ,sem ffestar eru lang-
dœgnar og fremur Jeiðiinlegp.
En eiins' og til. að bæta þetta
raokkuð upp, og til. að fá áhorf-
endurna til- að hlæja, eru sumar
piersónur söguxmar gerðar að
herfifegustu skrípum, sem sízt aí
öllu mirana á manœskjur mieð
fulliu viti. Það stendur t. d. víst
Siverigiii í Pjlti pg stúfku, að Krist-
ján verzlunarþjómn eigi iað veria
jafn fuilkomið fífl eins og Alfreð
Andréssion er látinn sýn,a hanln á
feiksviðájnu. Hæfifeikar þessa
á Islandi, sem tala umi það við
briezka fierðiamenn, að ísliand vilji
sairneiraast briezka heimsveidiinu,
en það fuflyröa báðir greinar-
höfundar.
Það ler með. skelfingu, að miejnin
nieyðast til aði trúa því, að til
séu þieir fáráðlingar, sienr saga
þjóðarininar hefir ekki kent að
meta sjálfstæði vort, og þaði er
sanmarJeg örlaga-kaldhæðni, þág-
ar þ,ar við bætist, að þiesisara
marma verður ekki .feitað anmaris
staðiar. en ininan þiess flokks, siem
kallar sig Sjálfstæðisflloikk, enda
hafa blöð hains tekið á þessu
máli með slíkri léttúð og heiimisku,
að slíkt er fullkomið endiamii.
Skylda felenzkra blaða er siú,
að mótmæla kröftuglega ölfurn
ummælum, sem falla i þá áft,
að draga í efa að fsilendiugar
séu þesis alráðnir, aö verinda sjálf-
J stæði sitt með öllunr þeiim ráð-
um, siemi við verður komio.
Þær fáu raddir felenzkra ihalds-
mainina, sem vifja frantselja sjálf-
sitæði vort, skufu verða kæföar
íj hrópum fjöidans, sem vill
veifnda sjálfstæði, þjóðarinnaí',
hvað siem það kostar.
unga manns virðast nú að miestu
ikafnaðir í þiessum :sí lendurteknu
skrípaiátum í nærri því hvaða
hJutverid, sem honum ier trúað
fyrir, og sem að engu leyti líkist
háttalagi sæmifega siðaðra rrranna.
Fjör og ærsl geta verið skemti-
feg, en ef þau eru yfirdriEm eru
þau óþolandi leiðinleg. Sjálfsagð-
asta kraf.a, sem verður að giera
tLl leikara — hvort sem þeir leika
alvöru- eða skop-hluíverk — er
sú, að leikur þdrra sé smmr.
Enginn getur gefið sér Hæfi-
leikana, en hitt ættu allir að geta,
að með'höndla með alvöru og
samvizkusemi þá lekpersónu, sem
þeim er trúað fyrör að sýna, þ. e.
a. s. ef þeir á aranað borð ætlast
til þiess,, að list þeirra sé tekin
alvarlega. Þetta, sem Alfreð gerrr
í hlutverki Kristjáns er jafnmikrl
fjarstæða og það, senr Brijnjólfur
J óha>:nesaan gerir í hlutverki
Báriðpr — sem hann annárs leik-
ur vel — þegar hanin ber sig til
að smýta Guðmundi syni siraum.
Hvorutveggja er jafn óviðfeidið,
lærri ógeðalegt.
Stjgandinn í þessari leiksýn-
iragu er engíin'n, siem varfa er við
að búast, því samhengið er svo
laust og öill bygging feiksiins svo
veikburða.. SíðUstu tvær sýning-
a;r. ar eru daufastar, og sjlif leiks-
Jjo'kin lyfta sér ekki frá gólfijnu,
siern ieiga þó að vera úrslit þessa
langa lieiks, Íitlausiari leikslok hefi
ég aldrei séð. Má þar auðvitað
nokkuð um kenna óhuggulega
andfausum og fullkomilega
máttvana feik eiskendanna. Hvar
var feikstj órimin ?
Mjöig ilágtegir söngvar eru ofnir
hér og þar 'i:m í lidkinn, og puinta
þeir mokkuð upp á tóna daufu
viðburðarás. Býst ég þó við, að
mörgum, hefðu verið, kærfcominari
gömlu lögin við: Ó fögur er vor
fósturjörð og Búðar í loftið. —
Gömiu lö'gin befðu og fallið betur
inn i þann ramma, sienr feitast
er við að hafda þessari sýningu í.
Hljómsvieit'im, sem Karl Runólfs-
siom stj'órnaði, var ekki nógu ve,l
samæfð.
Nieii, það er ekki beiglum hert
að drainatisera sfcáidsögu svo vel
sé.' Til þess þarf hvorki rne'm
né minna en skáld, og það mikið
s-káild. Skáid, siern hefir full tök
á því erfiða skáldskaparformi,
.lieikritagerði'nini, og sem anieð sinrú
hugmyndagnótt og andans leldi
er þess megnugt, að geta blásið
þieinr lifsraeista í persónur sög-
luininar, og brugðið þeim fitblæ
mannlífsiníS: yfir atvikin, sem
Jieiksviðið útheimtir, ef verkið á
að geta talfet leikrit. En slíkt
skáld ter Emil Tboroddsen nú
ekki. Það er kannske afsakan-
legt, þó að vinsældmn skáldsögu
sé beirat í sJiika eldraun sem þtésssa,
til að rayna að bjarga leikfélagá,
isiem er í vandræðuim, um það má
auðvitað, deila.
Hlutverkiln eru yfir 20. Fram-
burður ir.argxa leiike.rda var s læm-
ur( siem fyr. Það voru tiíltölutega
fáir af öilium þessuim sæg sem
vel heyrðiist til. Hvað á þetía
annars lengi svo að ganga, að
lieikendur á aðalleiksviði ísilands
kumni ekki að tala svo að heyrist,
í þiessum litla kassa serai Iðnó er.
Það lér ekki furða þó að þetta
fóiik tali hástöfum um utanlandis-
fietðir mieð ílsilenzka lieiklfeit — eíns
og ástandið er hér nú í þessum
máhim. Yrði það ekki skínandi
sómi fyrir þessa þjóð og mikið
tilhlakk, að heyra suma þiessa
feikiendur tala í leikhúsum, sefm,
rúina þúsundir?
Gun f 'mn, ? HaJ dór dó tir leik-
ur Ingae'di f Tim ‘u. Miklum hæfi-
leikum er hún búi'n þiessá kona.
Hér gerir hún mikið úr litlu teins
og svo oft áöur. Ingveldur hennar
er sönn. Svipbrigðin ágæt. Andlit
hennar getur tekið þeim fárán
legustu og óvæntustu breyting-
um, oig alt kemiur þetta svo vel
hieim og saman við innræti per-
sónunnar, sem hún er að sýna.
Hún er áreiðanlega ein sú fremsta
og hezt gefna ieikkona þieissa ,
lands.
Söngsiins vegna mun Kristján
Krintjámsm hafa verið settur í
hiutvierk Indriðpi. Persöna hans og
útlit minti þó meira á Lappfend-
ing en- glæsilegan raorlieinzkan
sveitapilt. Um leik hans 'er ekki
hægt að tala, því haran var eng-
injn.
Ma.gma, Stffurdsðan haföi á
hendi hlutverk hinnar glæsálegu
Shgríöar Bjasrmdóttur. Leikur
heranar var eins og vant er, and-
laus lög daufur og framset.ingia
siæm. Þó að hlutverk Sigríðar
sé þarna elrki viðamikið, er hún
þó ekki svo þunn og sálarlaus
og Magniea sýndi hana. En hún
lieirt vel út í brúBarioúringraum.
Kja.takcriingin þjóðkunna, Gró i
á Lziti — Marta Indrioadót.L
var ellileg um of, eftir útlitjim
gat hún verið sjötug; hún kvað
þó leiga kornimg börn. Erfitt var
að átta sig á því, að nokkur
gæti verið svo einfaldur að trúa
henni fyrir smáræði hvaö þá
meiru, svo mjög bar hún flærðina
utan á sér. Til þess mun höf-
undurinn ekki ætlast. Hún máinti á
Grasa-Guddu með gigtarskekkju.
Konur sem hún nrnniu í þá daga
hafa klæðst vaðmálspilsum yzt
kfæða, en síöur þunnum tau- eða
sirz-pilsum.
Muller lék Gimniar Hansen. Við
liestur söguninar er manni þessi
rnaður ’ ógeðfeldur. í höndunn
Gutiinars verður tíann glæsilegur
og mjúkiátur heimsmaður, sem
verður manni gieðfeldur þrátt fyr-
ir aft. Það ier auðvitaö ekki til-
ætlum söguhöfundarins. Fram-
sietning hans var of dauf, bar
miast á því síðast, þegar Leváin
kaupmaður ruddist inn til haras
óhoðinn.
Þóixi Borg lék Stívm, vinnu-
kiorau á pnastsisetrinu, Jétt og
leðlilega með gó'ðum fr,aim,burði.
Það var garnan að herarai. Vöggu-
víjsa hennar við, smábarnið var
eitt af því fáa, sem vel var farið
með í sýringix þesisarj. Það var
fal legt.
Soffía Guölaugsdóttir lék
mgddöma Ludctj&en. Gaman var
að heraini með köflum. En sam-
lieikur bemnar og Slim var of
öfgafullur. .
Kuiwnátta lieÉkendanina var ekki
igóð, eirakum var, síðari hliuti lefe-
ins áberandi ilJa æfður. Stofan á
prestssetrinu . var óvistfag og
allslaus um of. OtisviðiiÖ sn:æ-
þakta tók sig vel. út. En stórir
skuggar leikendanna á baktjafd-
inu truíluðu mjög áhrifin.
Reykvísidr feikhúsgestir ættu
að vita, að' skrjáf í ssefgætispok-
um, hfjóðskraf og annar hávaði
má ekki eiga sér stað á mieðaf á-
liorfendanna á meðan ó sýningu
sitendur, í sæmilega siðuð'um
löndum þykir það ósamboðáð sið-
uðu fóiki, að ryðjast í sæti sin
liönigu eftir að feáksýning er byrj-
uð. öllum getur orði'ð það á að
kioma of sei'nt, en þá er hlutað-
jeigandi teikhúsgestur neyddur tJJ
að taka það tilllt til aranara, að
fara ekki í sæti sstt fyr en við
næstu þáttaskifti.
Vitur leikhúsmaður saigði einu
sirani ,að vissasta mierfcið á ffest-
um byrjendum og dilettöntum
væri það, að' liofi'ð findist þci.n
aldnei ofmikið og alt af réttmætV,
þó það væri alvieg út í biáii n
&a;gt. En . aðfilnslur og gagnrýrai
fiiindist þieini ætfð óréttmættð> níð,
hviersu rökstutt sem það værd.
— Svo er annað. Hver veit nú
niema ég verði svo óheppinn
— nú eða heppiinn — að álit
mitt á þ'essari sýraingu Leikféiags-
iins, ilíkÍBt að einhverju leyti staRfc
un einhvers mikils ieikhúsmanns
í þessum mikla leikhúsbæ. Hvað
er við því að gera? Annað en
bieygja sitt fávfea höfuð í auð-
mýkt fyrir þeirxi miklu þekkihgu,
siem iein á að hafa rétt til að tala.
Auðvitað'! Og það gieri ég.
X—Y.
Trúlofun.
Á aðfangadag birtu trúlofun
sfna ungfrú Margrét Ölafsdóttix
og Torfi Þorbjörnssion málari,
Vesturvallagötu 5.
Gleðilegt nýjár!
Þökk fyrir viðskiftin
á iiðna árinu.
TIRiMWai
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
X
xxx»<xxxxxxx>x>c<x>xo<xxx:
Pöntunarfélag Verkamannafél. Hlíf
Hafnarfirði.
Óskar öllum félögum og viðskiftavinum gleðilegs nýárs
og þakkar fyrir viðskiftin á liðna árinu.
GLEtilLEGT NÝJÁR!
Þökk fyrir viðskiftin
Verzl. Valdimars Long,
Hafnarfirði.
|| Kjöthúð Vesturbæjar og Verzl Aldan
Þakka vlðskiftin á liðna árinu og óska öllum gleðilegs [og
farsœls nýs árs.
!?$!
^ Guðmundur Guðmundsson, Hafnarfirði.
Gleðilegt nýtt ár!
Þökk fyrir viðskiftin
á liðnu ári.
Guðmundur Hróöjartsson,
járnsmiður.
x>oooo«x>ooo<
Gleðilegt nýjár!
Þökk fyrir viðskiftin.
Guðrn Guðmundsson, Hól.
Gleðilegt nýjár!
Þökk fyrir viðskiftin á
liðnu ári.
Húsgagnavinnusíofan
Kirkjuvegi 18.
Sigurjön Jóhannssoti
Glcðijegs nýjárs óskum
vér öllum viðskiftavin-
um vorum, og þökkum
f 2 viðskiftin á liðna árinu.
V élsmiðja Hafnarfjarðar.
ó 12
^GLEÐILEGT NÝJAR! ££
£2 í2
0 Þökk fyrir það gamla. 53
rt VeEl“” u
|2 Hnnxiks Auðunssonar, |2
12 Hafnarfirði. u
53 52
: Óska öllum gleðilegs ný~
> árs og pakka fyrir við-
\skiftin á liðnu ári.
I
> Þorsteinn Björnsson
E Skálholti