Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 12.01.1936, Blaðsíða 6

«
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Landflótta leikstjóri.
IAMERÍKU hefir gosið upp
kvittur um pað, að Max Rein-
hardt, hinn heimsfrægi, land-
flótta Leilkhúsmaður, eigi að öðl-
ast am.erísk borgararéttindi. Það
er jafnframt sagt, að lrnnn hafi
borið fram pessa ósík, pegar
hann gerði filmsamning til fimm
ára við Warner Brothers.
í vitund flestra leikhúsmanna
stiendur Max Reinhardt fremstur
ailra ieikhúsmanna Þýzkaiands.
En í raun og veru er petta ekki
rétt. Rieinhardt hefir ekkert sam-
band við Þýzkaland annað en
pað, að hann talar pýzku full-
komlega, og að um íangt skeið
var hann aðalmaðurinn í leik-
húsiieimi Berlínarborgar. — Rein-
hardt er Austurríkismaður, Tékkó-
slóvaki eða Lettlendingur; . . .
hann weit pað ekki sjálfur, en
Þjóðverji hefir hann aldrei verið,
og hann hefir ekki heldur kært
sig um að vera pað.
En hver er pá Max Reinhardt?
Hann er Gyðingur. Faðir hans
var skóaii, en varð gjaldprotia.
Seinna varð hann forsöngvari
safnaðar eins í Pressburg, sem
fyiir stríðið heyröi undir Austur-
ríki, en kom undir Tékkóslóvakíu
eftir friðarsamningana. Samt sem
áður fékk sonUrinn eltki borgara-
réttindi í Prag, og í Austunfiki
faefir hann, af formlegum ástæð-
fcim, ekki getað feng'.ð borgararéít-
indi, pví að fæðingarvottorð hans
og kirkjubækur pær, er hann
var skráður í, eyðilögðust í
beimsstyrjöldinni. Max Reinhardt
gietur pví í raun og veru ails ekld
sannað, að hann sé til.
Eftir stríðið fór hann til Berlín-
ar, og var honum par vel tekið.
Sosialdemokratiska stjórnin sá
piegar, hve mikill fengur var í
Kaffibætir.
Það er vandi
að gera kaffi-
vinum til
hæfis, svo að
hinn r é 11 i
kaffikeimur
haldi sér.
Hann svíkur
engan.
Eeynið sjálf.
Munið að
biðja næst
um G. S.
kaffibæti.
Beynslan er
ólýgnust.
Þetta hefir
G. S. kaffi-
bætir tekíst.
Reiuíiardt fyrir pýzka leikment.
Stjómin vildi pví alt fyrir hann
gera, sem með sanngirni var hægt
að krefjast. Hann var útnefndur
heiðursprófessor, honum var boð-
inn bústaður í Bellevue-höllinni í
Tiergarten, og pegar Reinhardt
flýði Berlín, var hann eigandi og
stjórnandi eigi færri en átta leik-
húsa. En pýzkur ríkísborgari varð
Reánliardt áldrei, en pað var
vegna ei'nkamáia hans. Reinhardt
vildi nefnilega skilja við kon:u
sina, Leikkonuna Else Heims, sem
hann hafði átt með tvo drengi,
sem nú ern uppkomnir; síðan
ætlaði hamn að ganga að eiga
Helene Thiemig. í pessu skilnað-
armáií bar Eise Heirns pað fram,
að Reinhardt gæti ekíd Iagt petta
mál fyrir pýzika dómstóla, par eð
hann væri föðurlandslaus. Þýzku
yfirvöidin drógu taum hennar í
pessu máli, og síðan hefir Rein-
hardt stöðugt leitað framandi
pjóðemis.
Um tíma ieit svo út, sem hann
fengi boigararétt í Lettlandi. Lett-
nesku yfirvöldin buðu honum
lettoeskan borgararétt gegn pví.
að hann dveldi í Riga að minsta
íkosti í eitt ár, og hann félst á
pað. Reinhardt lieypti hús par í
borginm og bjó á senur ýmsar
ópterur par og fékk að Pví Lokn'u;
torgarabréf og vegabréf. En erv-
iðleikum hans var ekki par með
lokið. Hjónaskilnaðarmálið, sem
valdið hafði honum miMllar á-
hyggju, var ekki par mieð úr sög-
unni, j>ví að pýzku dómstólamir
neituðu að hlýla ákvörðun lett-
nesku stjórnarinnar og leyfðu
Else Heims að kasta eign sinni á
aliar eigur hans, bæði íbúð og
leiikhús í Berlín. Þetta var um
paö bil sem Hitler kornst til valda
í Þýzkalandi. Frá peirri stundu
var Reinhardt algerlega eignalaus
maður. Hann slapp með naumind-
um út úr Þýzkalandi nokkmrn
klukkutímum áður en S.-A.-menn
brutust ínn í skrifstofur hans
í Grosses Schauspíelhaus, til pess
að taka hann fastan og flytja í
fangabúðir.
Nokkrum árum áður en bjetta
bar við, hafði Reinhardt fundið
athvarf í Austurrífci, sem hann
ætlaði að hverfa til, ef hann fengi
ekki lengur að starfa í Þýzka-
landi. í Salzburg tók hann að sér
yfirstjórn „Festspielhaus" og
jafnframt var honum fengin yíir-
stjóm „Josephstadt“-Leikhússins í
Vínarborg. í pessum tveim borg-
um dvaldi hann svo til skiftis,
par til skósveinar Dolfuss í Vin
og nazistarnir í Salzburg sáu á-
stæðu til aö brjóta inn rúðúrnar í
bústað hans og varpa hiand-
spnengjum inn x „FestspieMiaus“.
1 sömu mund fékk hann tilboðið
frá Amierífcu.
lJý(öir nú pessi samningur pað,
að Reinhai'dt sé horfinn Evrópu
að fullu og öllu og sé seztur að
í Ameríku pann tíma, sem hann
kann að eiga eftir að starfa?
Sá, sem pekkir baráttu Rein-
hardts, leklti við pað að fá sig
auglýstan. eða við dutlungafulliar
leikstjömur, heldur við pólitísk
straumhvörf og blint kynpátta-
hatur, og j>ekkir um leið löngun
lians til pess, að fá að starfa í
fniði, mun ekki undrast pað, pó
hann setjist að par fyrir vestan.
Samningur Reinhardts við
„Grosssr soeietet“ í Kalifomiu er
aðeins minsti hluti peirra verk-
efna, sem biða hans véstra. Sam-
ikvæmt peim samningi er hann
aðeiins bundinn við að vera 2
hafa farið fram með annari eins
ró og spekt eins og forsetakosn-
Ingarnar í Tékkóslóvakíu um drg-
inn, enda hafði Mazarýk, sem nýt-
ur svo að segja óskiftra vinsælda,
pjóðarinnar, bent á Benes sem
eftirmann sinn, en hann hefir ver-
Þýzkur
Mjóðskrafsbrandari.
Skömmu eftir að Iiitler varð
ríkiskanslari á Þýzkalandi, heim
sótti hann Hindenburg ríkis-
forseta, sem þá var enn á lífi,
á sumarbústað hans, Neudeck.
Á sameiginlegri skemtigöngu
í garði Hindenburgs, vildi það
til, að forseíinn misti vasaldút-
mániuði á álri \ 5 ár í Kalifornisi,
til pess að búa nokkur leikrit á
svið. Hann hóf stari sitt á pví að
búa á leiksvið Leikrit Shakespea-
nes, „Draumur hásumarnætur" og
frumsýningin fór fram á leikhúsi
í Hollywood 17. september síð-
asti. Var sýningum lokið 16. okt-
óber. Enda pótt leikrit petta væri
pýnt í Hollywood, stóð sýningin
pkki í mieinu sambandi við kvik-
myndaframleíðsluna. En pegar
Reinhardt hafði sýnt eigendum
kvikmyndaverkbólanna í Hoily-
wood, hvað hægt væi'i, að íöfra
fram í Hollywood-hlíðunUin.
voru peir ekki iengi að bjóða i
gullfuglinn.
Og fyrsta firmað, sem fékk
hann á fcrókinn, var WarnieE1
Brothers.
En hvor aðilanna skyldi, Jregar
tímar líða, sjá meir eftir pví,
sem hefir gerst. Rcinhardt ■— eða
iö samstarfsmaður Mazaryks uia
margra ára sfeeið. Myndin hér að
ofan er tékin daginn sem Benes
var kosinn. Á myndinni sjást fi®
vinstri Malypetr, forseti neðri
deildarinnar, Benes ríkisforsetí.
Hodza forsætisráðberra og Sou-
kup, forseti efri deildarinnar.
inn sinn. Hitler fiýtti sér a®
taka hann upp, en bað Hinden-
burg að gefa sér vasaklútínn tál
endurminningar um hann. „Ne*.
lofið mér að halda vasaklútn-
um“, svaraði hinn aldurhnigni
forseti. „Hann er það eina, sem
ég fæ að stinga nefinu í
orðið“.
Þjóðverjar.
Forsetakosningar í Tékkóslovakíu
Sjaldrm munu forsetakosningar