Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 16.02.1936, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Tom Mooney og Warren K
TM MOONEY er fæddur í
Chikago árið 1881. Foreldr-
ar hans voru írskir. Warren K.
Billmgs er fæddur árið 1894.
Báðir hafa frá æskualdri tekið
þátt í verkalýðshreyfingunni.
Mooney skipulagði járnbraut-
arverkamenn, flutningaverka-
menn, rafvirkja og þá, sem
unnu við aflstöðvar.
í rafmagnsverkfallinu árið
1913 og í jámbrautarverkfall-
inu 1916 í San Francisko stóð
Mooney mjög framarlega. 1
verkfallinu 1913 voru höfðuð 3
mál á Mooney. Hann var ákærð-
ur fyrir að hafa ætlað að
sprengja aflstöðina í San Franc-
isko í loft upp. En í réttarhöld-
unum kom í ljós, að Mooney
hafði varað verkamennina við
því að beita ofbeldi. Af einu
málinu var harrn algerlega sýkn-
aður, í hinum var honum slept
vegna þess, að „ekki fengust
nægar sannanir", eins og það
var kallað.
Bæði Mooney og Billings
voru í verkalýðssambandi Ame-
ríku og voru mjög róttækir
verklýðssinnar.
TUTTUGASTA og annan júlí
1916 stofnuðu hemaðar-
sinnar í San Francisko til kröfu-
göngu í þeim tilgangi að fá
Ameríkumenn út í stríðið. Með-
an stóð á þessari kröfugöngu
var kastað sprengju inn í hóp
hemaðarsinna. Þessi sprengja
varð 10 mönnum að bana og
særði 28 af kröfugöngumönnun-
um. Vegna þessarar árásar var
hafin áköf barátta gegn verk-
Aiíslenzbí félag.
Sjóvátryggingar,
Bnmatryggingar,
Rekstursstöðvnn-
artryggingar,
Húsaleigutrygg-
iagar.
Lífstryggingar.
TOM MOONEY.
lýðshreyfingunni og socialism-
anum, því að samkvæmt skiln-
ingi borgaranna,hlautverkalýð-
urinn að stanada á bak við þessa
árás. Það var heitið 15,000
dollara verðlaunum hverjum
þeim, sem gæti gefið fullnægj-
andi upplýsingar um árásar-
mennina.
Nú er það venja í Ameríku
í slítoum tilfellum sem þessum,
að verkamenn em handteknir
hópum saraan. Meðal þeirra em
svo valdir úr þeir, sem þykja
hættulegastir auðvaldinu. í
þetta sinn var það Tom Mooney,
sem fekk að bera sökina á árás-
inni, um það vom blöðin og
lögreglan sammála.
Tom Mooney var í Monte Rio,
borg sem er nokkrar mílur frá
San Francisko, þegar hann las
þetta í blöðunum. Hann símaði
þá þegar lögreglustjóranum í
San Francisko, að hann kæmi og
stæði fyrir sínu máli.
Um leið og Mooney var hand-
tekinn var kona hans, Rena,
handtekin. Auk þeirra Warren
K. Billings, ísrael Weinberg og
Edward D. Nolan. Auk þess var
látið greipar sópa á ritstjóm-
arskrifstofum verkalýðsblað-
anna. Aðalákæran var gegn
Mooney, og var hann ákærður
um að hafa varpað sprengjunni.
Billings átti að hafa aðstoðað
hann við þetta verk.
Eins og venja er þar vestra
í slíkum réttarhöldum vom
vitnin keypt ljúgvitni.
Þeir sem vildu vitna með hin-
um ákærðu, fengu ekki að bera
vitni, og sumir þeirra meir að
segja, vom handteknir. Yfir-
völdin lögðu áherzlu á það, að
fá hina ákærðu dæmda. Hinir
ákærðu höfðu sterkar sannan-
ir fyrir sakleysi sínu, einkum
Mooney. Að visu var hann í
borginni, þegar árásin var fram-
in, en hann var 1% enska mílu
frá árásarsvæðinu.
Þennan umrædda dag sat
hann ásamt fleirum upp á þaki
Eilersbyggingarinnar. Af tilvilj-
un var tekin af þeim mynd þar.
Á myndinni er Mooney auð-
þekkjanlegur; á myndinni sést
auk þess klukka á turni hinum
megin götunnar. Vísarnir sýna
tvær minútur yfir tvö. Árásín
var framin sex mínútum yfir 2,
og þá var Mooney í 1% enskra.
mílna fjarlægð. í réttarhöldun-
um voru sýknuð Rena Mooney,
ísrael Weinberg og Edward D.
Nolan, en Mooney og Billings
áttu að dæmast.
TOM MOONEY var dæmdur
til dauða og átti að hengj-
ast, en Billings var dæmdur í
ævilangt fangelsi.
Hvað átti nú til bragðs að
taka?
Flestir verkamennimir vom
sljóir og sinnulausir og flestir
þeirra áhtu, að hinir sakfelldu
væm sekir um þennan glæp.
Sem betur fór vom þó fá-
einir, sem sáu í gegnum þenn-
an blekkingavef og hófu til-
raunir til þess að frelsa hina
dæmdu. Þessi hreyfing greip
fljótt um sig. Hvað eftir annað
var að því komið, að Tom
Mooney væri hengdur, en alt af
var því frestað, án þess nokkr-
ar ástæður væm tilgreindar.
En ein af ástæðunum var sú,
að verkamennimir og bændum-
ir á Rússlandi höfðu nú komið
á byltingu sinni.
Frú Mooney var rússnesk að
ætt og stóð alt af í sambandi
við rússneska byltingasinna.
Það ber því við dag nokkum,
að þáverandi forseti Bandaríkj-
anna, Wilson, fekk svohljóðandi
skeyti:
„Þann dag, sem Tom Mooney
verður hengdur í San Quentin-
fangelsinu, verður sendiherra
Bandaríkjanna hengdur í Petro-
grad“.
Þetta varð til þess að Wilson
breytti dauðadóminum í ævi-
langt fangelsi. Rétt áður hafði
framkvæmd dauðadómsins ver-
ið frestað, vegna þess að eitt
aðalvitnið var komið í fangelsi
fyrir að hafa borið ljúgvitni.
MEÐAN Wilson var forseti
var skipuð nefnd manna,
til þess að rannsaka mál Moon-
eys. Þetta var gert til þess að
draga úr þeirri andúðarbylgju,
sem flóði yfir allan heiminn út
af þessu máli.
Rannsóknin var falin á hend-
ur John B. Densmore. Hann tók
málið frá upphafi föstum tök-
um, til þess að komast að ein-
hverri niðurstöðu í málinu.
Hann gat komið hljóðrita in» a
skrifstofu hins opinbera ákæi-'
anda í San Francisko, CharleS
M. Fickerts.
Densmore hafði aðstoðar-
mann þar á skrifstofunni, svo
að hljóðritinn var þar inni í 2
mánuði, án þess hann findist-
Hljóðritaði hann niður öll sam-
töl, er fóru fram á skrifstofu
Fiekerts. Kom þar ýmislegt í
ljós, sem ekki var beinlinis þægt'
legt fyrir hinn opinbera ákœr'
anda.
Meðal annars hafði hoBUn'1
láðst að rannsaka árásarsvæð-
ið, hann hafði viðhaft ólögleg'
ar aðferðir við vitnaleiðsluna og
neitað að yfirheyra vitni verj-
andans. Auk þess hafði ha»n
notað sem vitni alþekta glæpa"
meim.
I skýrslu sinni kemst DeuS'
more að eftirfarandi niðurstöð-
um:
1. Það er sannað, að vitníð5
Frank G. Oxman hefir borið
ljúgvitni.
2. Að ákærandinn hefir keypt-
ljúgvitni.
3. Fickert hefir reynt að bera
glæpi á vitni verjandans til þe6S
að eyðileggja vitnisburðinn.
Þetta er aðeins örstuttur. kafÖ
úr hinni löngu skýrshi, sem
lögð var fram í þinginu 1919'
án nokkurs árangurs.
Frh. á 6. siðu-
Alþýðubrauðgerðlö,
Laugavegi 61. Sími 1606-
Seljum okkar viðuxkendu
brauð og kökur með sanua
lága verðinu:
Rúgbrauð á 40 aura.
Normalbrauð á 40 aura-
Franskbrauð heil á 40 siul
hálf á 20 au.
Súrbrauð heil á 30 aura.
— hálf á 15 aura.
Vínarbrauð á 10 aura.
Kökur alls konar, rjómií og
ís. Sendum um allan bæ-
Pantið í síma 1606.
Brauðgerðarhús:
Reykjavík, Hafnar-
firði, Keflavík.