Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.03.1936, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
tíknr maðir.
Ettír Bela Illes.
GAMALL MAÐUR í græn-
leitum, slitnum vetrar-
frakka, og með snjáðan flóka-
hatt á höfði, var tekinn fastur
1 brauðsölubúð, hann hafði
gert tilraun til að stela þar
brauði. Hann var byrjandi í
faginu, það var auðséð á því,
hvað honum tókst þetta klaufa-
^ega. Þegar hann var að kaupa
tvö vínarbrauð reyndi hann að
lauma stórri jólaköku undir
frakkann sinn. Þegar hann var
tekinn varð hann alveg agndofa
°g bar örlög sín án þess að
toæla orð frá munni. Hann
starði fram fyrir sig vatns-
bláum augum og aðeins á blóð-
feusum skjálfandi vörum hans
^hátti sjá að hann var í geðs-
bræringu. Þessi ellihrumi vesal-
lngur var svo brjóstumkennan-
*egur að lögregluþjónninn hefði
bklega slept honum, ef brauð-
sölukonan hefði ekki kvatt hann
svo ákveðið til að gera skyldu
sína.
»Það ætti að hengja svona
Þorpara. Þó að hann sé kominn
a grafarbakkann, þá stelur hann
bér rétt við nefið á mér.“
Hun var svo reið, að undir-
bakan og hin geysistóru brjóst
bennar skulfu.
Hpp á síðkastið hafði þjófn-
aður farið ískyggilega mikið í
v°xt, og það kostaði lögregluna
n®stum því eins mikið erfiði að
Verja þjóðfélagið gegn þjófun-
böi, eins og öll barátta hennar
Vlð pólitíska ofstopamenn. Þess
Vegna var ekki farið piikið bet-
'Ut' með þjófana en verkamenn,
^íátt fyrir kreppu og þótt
spara megi 100—300% á því að
a«a allar myndirnar á sömu
Wðtu og láta síðan af hendi
^sekkaða prufulappa — þrátt
^I1E' það býð ég aðeins 1. fl.
aýtízku Atelier Ijósmyndavmnu
miða plötuf jöldann við þarf-
**■ bvers eins.
Liósmyndastofa,
^igurðar Guðmusidssoiiar,
Lækjargötu 2.
Simi 1980.
Heima 4980.
sem handteknir höfðu verið af
pólitískum ástæðum, hvort sem
það nú voru venjulegir smáþjóf-
ar eða hættulegir innbrotsþjóf-
ar. En hann var ekki til þess
að berja hann, þessi gamli
brauðaþjófur. Strax við fyrsta
löðrunginn hné hann grátandi
niður í skítugt gólfið í lögreglu-
varðstofunni. Feita, bólugrafna
andlitið á varðmanninum af-
myndaðist í skældu brosi.
„Dragðu þig á fætur gamli
minn. Þú þarft ekkert að óttast,
ég ríf þig ekki í mig. Þetta eru
annars meiri bölvaðir aumingj-
arnir, sem kastað er inn til
manns. Hvað heitir þú?“
„Gabriel Endrei," sagði sá
gamli og lá kyr á gólfinu.
„Áttu nokkursstaðar heima?“
„Já.“
„Já! Hvar í fjandanum áttu
heima?“
Endrei sagði honum heimilis-
fang sitt.
„Og hvað ertu svo?“
,,Húseigandi.“
„Nei, þá skaltu nú ljúga ein-
hverju sem er trúlegra," hróp-
aði varðmaðurinn og brosið
sem hafði átt að vera vingjam-
legt hvarf af andliti hans. „Þú
skalt segja sannleikann ef þú
vilt ekki komast í nánari kynni
við hnefa minn, —- segja sann-
leikann, eins og þú stæðir
frammi fyrir guði almáttugum.
Hvaða atvinnu stundar þú?“
„Ég er húseigandi“ endurtók
karlinn skjálfandi, og eftir ann-
an löðrunginn hélt hann snökt-
andi áfram: „Ég á þriggja hæða
hornhús við Andrassy-götuna
og fjögra hæða leigubyggingu
í Elisabethring“.
Varðmaðurinn skýrði frá
þessu á stöðinni. Á næsta hálf-
tíma var gengið úr skugga um
að þetta var rétt. Brauðþjófur-
inn átti tvö stórhýsi. Um kvöld-
ið var farið með þennan ein-
kennilega húseiganda til lækn-
isskoðunar á einkasjúkrahús
fyrir taugaveiklaða.
ILMANDI BAÐ, stimamjúkur
rakari, matur, sem Endrei
hafði gleymt, hvernig var á
bragðið; egg, svínslæri, vín-
þrúgur og kakaó og að lokum
mjúkt og vel uppbúið rúm. —
Endrei borðaði mikið, svo svaf
hann lengi og vært; og hann
var varla vaknaður aftur, þegar
hann bað um meiri mat.
Mettur og ánægður rölti hann
út í garðinn og settist undir
kirsuberjatré, sem stóð þar í
fullum blóma. Tímunum saman
sat hann þar, án þess að hreyfa
sig eða mæla orð frá munni.
Hann fór inn í sjúkrahúsið til
að borða og sofa, annars sat
hann undir kirsuberjatrénu, í
frakka og með hatt á höfði.
Þegar vindhviða hreyfði grein-
ar trésins, varð hattgarmurinn
þakinn bleikrauðum blöðum. ■
Yfirlæknir sjúkrahússins, hinn
frægi taugasérfræðingur dr.
Eugen Zala, skipaði svo fyrir,
að Endrei skyldi fá að haga
sér eins og hann vildi í þrjá
daga. Að morgni hins fjórða
dags settist dr. Zala á bekkinn
við hlið hans og hóf samræður
við hann.
Hann byrjaði með að sýna
Endrei blaðagrein, sem f jallaði
um sjúkdóm hans sérstaklega.
Höfundur greinarinnar lýsti því
þannig, að Endrei hefði orðið
fyrir mjög þungu áfalli vegna
friðarsamninganna eftir heims-
styrjöldina. Hann lýsti æfiferli
Endrei, alt frá því að hann var
lágt launaður skrifstofumaður
við komverzlun uppi í sveit og
til þess er hann var orðinn hús-
eigandi og miljónari í höfuð-
borginni. Sundurlimun Ung-
verjalands hafði alveg eyðilagt
Endrei, sem elskaði föðurland
sitt framar öllu öðru, sagði
greinarhöfundurinn. Eftir að
hinir ranglátu friðarsamningar
höfðu verið gerðir, varð hann
þunglyndur. Þegar hann hafði
svo fengið aftur nokkuð af
starfskröftum sínum, réðst
hann með miklum áhuga út í
baráttuna fyrir endurreisn Ung
verjalands. Hann lagði alt í söl-
umar til þess að reisa við at-
vinnulífið í sínu elskaða föður-
landi. En pólitískir atburðirj
síðustu viku; óghanir Litla-1
Bandalagsins og kröfugöngurn-5
ar í Rúmeníu, gegn Ungverjum
komu þessum tilfinninganæma
öldungi til þess að gefast upp
á ný og sökkva sér niður í
þunglyndi. „Harmasaga Endreis
er himinhrópandi ákæra gegn
þeim, sem hafa svívirt og sundr-
að hinu þúsund ára gamla ríki
hins heilaga Stefáns", þannig
endaði greinin. Endrei las
nokkrar línur af greininni, svo
fletti hann blaðinu áfram með
æstum og óstyrkum hreyfing-
um. Augu hans gljáðu eins og
í hitaveikissjúklingi, og loks
fann hann það, sem hann leitaði
að. Hann andvarpaði og sleppti
blaðinu. Dr. Zala, lét ekki bera
á því, að hann hefði tekið eftir
því, hvað það var, sem kom
þessu fórnarlambi friðarsamn-
inganna í slíka æsingu. En það
voru kauphallarfréttir um geng-
issveiflur. „Dollarinn feliur
stórkostlega“ var yfirskriftin
yfir fréttunum.
ENDREI var látinn fara sínu
fram enn í nokkra daga.
Hann virtist una sér vel, borðaði
og drakk, sat undir kirsuberja-
trénu, þögull og hreyfingarlaus,
og virtist sofa vel á nóttunni.
Þó sögðu hjúkrunarmennimir
svo frá, að hann hefði stunið
í svefni og einu sinni hafði hann
grátið beizklega, en þó án þess
að vakna. Læknirinn vonaði
samt að næðið og. einveran
mundi koma Endrei til að tala
um áhyggjur sínar, og létta hug
hans. Það má vel vera, að lækn-
irinn hafi haft rétt fyrir sér í
þessu, en það varð ófyrirsjáan-
legur atburður tii þess að trafla
þá ráðagerð. Sjúkrahússtjórnin
sendi vanalega f jölskyldum eða
aðstandendum sjúklinganna
reikning vikulega, en þar eð
Endrei átti hvorki fjölskyldu
eða neinn að, sem annaðist um
hann, var reikningurinn sendur
beint til hans.
Hann skildi ekki í fyrstu,
hvað átt var við með því. Hann
leit sem snöggvast á reikning-
inn, en lét hann svo detta úr
höndum sér. Maðurinn, sem
hafði komið með reikninginn,
tók hann upp aftur.
„Fyrirgefið, viljið þér ekki
gera svo vel og láta borga
reikninginn ?“
„Hvað?“
Endrei skildi alt í einu,
hvemig í öllu lá. Hann leit á
upphæðina á reikningnum og
rak upp öskur:
„Ræningjar! Morðingjar!“
Síðan réðist hann á manninn
og hrópaði í sífellu:
„Ræningjar! Morðingjar!"
Endrei lá í mjallhvítu sjúkra-
rúminu, deyfður með sterkri
morfín-sprautu. Andlit hans var
nábleikt og vaxgular hendurnar
lágu hreyfingarlausar á ábreið-
unni.
„Hafið meðaumkun með mér
læknir, verið miskunsamir. Ég
fer á sveitina“.
„Sei, sei, nei! Svo slæmt er
það ekki“, svaraði dr. Zala yin-
gjarnlega. „Þér eruð ríkur og
hafið enga ástæðu til að kvarta
eða óttast. Þér emð ríkur og
sjálfstæður maður.“
„Hvað erað þér að þvaðra?
Er ég ríkur? Er yfirleitt til
einn einasti ríkur maður í öll-
um heiminum ?“
Dr. Zala rétti sjúklingnum
vatnsglas.
„Nei!“ hrópaði hann og ýtti
(Frh. á 6. síðu.J