Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.03.1936, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
um og Ungverjalandi var skift
á milli sigurvegaranna,“ and-
varpaði dr. Zala.
„Já, og hvað er með það?“
tók Endrei fram í fyrir honum.
„Öfriðurinn? Skiftingin? Það er
auðvelt að kasta allri sökinni á
ófriðinn og byltinguna, en síðan
1919 hafa ekki verið borgaðir
vextir af stríðslánunum. Vitið
þér hvað það þýðir? Ríkið hefir
fengið peninga að láni hjá borg-
urunum og ríkið skuldar borg-
urunum þessa peninga. Ríkið,
sem á að vernda eignir borgar-
anna og sem á að hegna þeim,
sem ekki standa í skilum, það
borgar ekki sínar skuldir. Frá
uiér stal ríkið fjögur hundruð
þúsund krónum. Fyrir það fé
feklt ég að eins nokkra verð-
lausa bréfsnepla. Vitið þér, hr.
lasknir, hvað þetta þýðir? Ríkið
hefir ekki einasta rænt pening-
um okkar, heldur einnig trausti
°kkar og öryggi. Á hvað er nú
bsegt að treysta þegar ríkið
hemur fram sem ræningi? Það
er engu hægt að treysta framar
engu og engum.“
Eftir stundarþögn hélt
Endrei áfram:
„Það er satt, að maðurinn er
sterkasta dýr jarðarinnar. Hann
þolir alt. Ég lifði líka þetta reið-
^ arslag af og byrjaði að vinna
j a ný. Eg vann eins og þegar ég
var á tvítugsaldri — vann bet-
Ur, meira, hyggilegar og misk-
unnarlausar og ég lifði næstum
Því eins og beiningamaður. Ég
lærði af þessari reynslu. Ung-
Verska ríkið hafði svikið mig
°S rænt. Gott og vel. Þó að ekki
v®ri hægt að treysta því, þá
b!aut að vera hægt að treysta
emhverju öðru. Einhversstaðar
1 öllum heiminum hlaut einhver
að vera, sem treysta mátti. Vit-
þér, hr. læknir, hvað dollar- ‘ý
iun var á árunum eftir ófriðinn?
Kalfibætir.
Það er vandi
að gera kaffi
vinum til
hæfis, svo að
hinn r é 11 i
kaffikeimur
haldi sér.
Þetta hefir
G. S. kaffi-
bætir tekist.
Munið að
biðja næst
um G. S.
kaffibæti.
Hann svíkur
engan.
Reynið sjálf.
Reynslan er
ólýgnusi.
Hann var alt, von, traust, ör-
yggi og líf. Hversu mörgum
mönnum hefir hann gefið aftur
lífsgleðina og trúna á lífið.
Hann var í sannleika hjálpar-
hella mannkynsins. Mestum
hluta eigna minna breytti ég í
dollara, í Sviss, Lichtenstein og
Ameríku. Mín vegna mátti Ung-
verjaland gera hvað sem það
vildi, mér gat það ekki gert tjón
framar. Ég þurfti ekki að hafa
áhyggjur út af því, þó að Tékk-
ar eða Rúmenar ógnuðu Buda-
Pest. Ég var öruggur. Ég var
ríkur. Já, ég var ríkur, læknir.
Guð er dauður, læknir, alveg
áreiðanlega steindauður að ei-
lífu. í fyrstu trúði ég ekki mín-
um eigin augum, svo hélt ég
að blöðin lygju, að þau væru
bara að hræða mig og gabba
mig til að gera einhverja
heimsku. Dollarinn að falla!
Það var heimskuleg fyndni. Ég
varð ekki einU sinni reiður, hló
bara að þeim, sem trúðu því að-
þetta væri alvara. En það voru
þeir, sem höfðu á réttu að
standa. Dollarinn féll. Dollar-
' inn-----—
Rússneski zarinn var drepinn,
þýzki keisarinn rekinn í útlegð
og Ungverjaland sundurlimað.
— Maðurinn er sterkt dýr og
þolir mikið. En að dollarinn
bregðist, eina og síðasta vonin,
nei, það getur hann ekki þolað.
Dögum sarnan borðaði ég
ekkert. Ég hungraði. Og svo
gerði ég það sama og ungverska
ríkið og amerísku bankarnir
höfðu gert; ég stal. Er ég brjál-
acíur? Ég veit að enginn mun
gefa mér aftur það, sem bank-
arnir í New-York hafa stolið af
mér, og þó að ég fengi það alt
aftur þá hefði það enga þýð-
ingu. Gæti það gefið mér traust
mitt aftur þó að ég fyndi eina
miljón króna á götunni? Nei, og
aftur nei. Síðan hef ég hungrað.
Eins og skipsbrotsmaður hékk
ég við síðustu björgunarvonina.
Ég kom til yðar, læknir, til þess
að safna kröftum á ný, og þér
sviftið mig lífinu, þér sviftið
mig síðustu björgunarvoninni,
Hafið þér séð þennan reikning,
hr. læknir.
„Já, ég hef séð hann og ég
verð að játa að eftir að hafa
nú hlustað á yður, er ég enn
f jær því að skilja yður, en áður.
Hvað er það, sem þér óttist ? Þér
eruð einhleypur og eigið tvö
stórhýsi skuldlaust og auk þess
aðrar eignir. Hvað getur það
gert yður til þó að dollarinn
falli? Hvers vegna þurfið þér
að eiga meira en þér eigið nú?
Til hvers ætlið þér að nota alla
þessa peninga?
Endrei settist upp í rúminu.
I . I
I
I
w
I
f
w
v
W
W
v
V
W
W
V
w
V
V
V
V
w
W
w
V
w
V
w
w
w
w
w
w
w
w
w
w
V
V
w
I
I
*
w
w
FIÐ
Til Fiskifélags íslands
20. febr. 1936, á 25 ára afmælisfagnaði félagsins.
V
V
í
$
W
w
w
w
w
w
w
w
w
V
w
w
w
w
w
V
w
w
w
w
w
w
Hafið er jarðarsalt með sólskinsbragði,
sætur þess niður, beiskt þess erfiljóð.
Draumfagurt þeim, er heim að landi lagði,
ljúfmálast þeim, sem fjöruborðið tróð.
Hafið er jötunmynd af mannsins sál —
marglynt ög hlífðarlaust sem von og tál.
Hafið er stórt og faðmar allar álfur,
augað er stærra og dýpra, en nokkur sær,
andinn er stærstur, starir á sig sjálfur,
stikar samt geiminn allan, nær og fjær.
Hafið er ógn og yndi, sitt á hvað,
eilífðarmynd, er hvergi á samastað.
Hafið er voldugt orgel undirheima,
andlangur söngur, kveður margt í ró,
svæfir það flest, sem þarf í gröf að gleyma,
grætur það alt, sem lifði of skammt og dó,
stynur við okkar æskudraumagröf. —
Eru þau dýpri, manns, eða jarðar höf?
Hafið er eins og skáld, sem skapar undur,
skeytir þá engu í svip um guð né menn,
styrkist á víxl og veikist, rífur sundur,
vaggar í svefn og rís og deyr í senn.
Hafið ég kveð og kýs með sama skapi
og konu, er ég man, þótt stjörnur hrapi.
— Hafið var ungum yndi og„vökudraumur.
En, ó! þitt svefnþom stakk hann föður minn.
Síðan er það, að langur trygðartaumur
teygir mig út 1 draumafaðminn þinn;
þar hef ég borið sorg, en sungið af mér
söknuð svo margs, sem þungur dauðinn gaf mér.
Signrður Sigurðsson
frá Amarholti.
v
W
Hann hló og það leit út fyrir að
hann ætlaði að segja eitthvað
merkilegt. Hann opnaðii munn-
inn en lokaði honum aftur, án
þess að segja nokkuð og band-
aði lækninum frá sér með hend-
inni eins og hann vildi segja: —
Hvað þýðir að tala við mann,
sem ekki veit til hvers á að nota
peninga ?
Eftir þetta samtal neitaði
Endrei að borða. Hann gerði
blátt áfram hungurverkfall. Er
því hafði farið fram í þrjá daga
var farið að dæla ofan í hann
mat og enn tveimur dögum síð-
ar var hann fluttur á sjúkra-
hús fangahússins því að dr. Zala
var í vandræðum með hann. Þar
hélt hann áfram að svelta sig og
það reyndist ómögulegt að fá
hann ofan af því. Skinhoraður
og náfölur lá hann þar í mjóa
jámrúminu. Hægra megin við
hann lá verkamaður, sem lög-
reglan hafði kjálkabrotið, þeg-
ar hún handtók hann. Á vinstri
hlið honum lá gamall bóndi, sem
hafði særst, þegar hann var að
reyna að hindra það, að bú
hans yrði selt á nauðungarupp-
boði. Báðir nágrannar hans
stundu og gamli bóndinn grét
öðm hvora, en Endrei var þög-
ull, hann beit saman vörimum
og þjáðist, án þess að kvarta
með einu orði.
Á tíunda degi misti hann með-
vitundina, en þó liðu enn fimm
dagar þar til dauðinn vann bug
á þessu sterka dýri.
Bela Illes.