Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 10.05.1936, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÖUBLAÐl*
F. GLADKOW:
HEIMKOHAN
(Kafli sá, sem hér birtíst er úr
hinni héimsfrægu bók rússneska
skáldsins Fjodor Gladkow „Sement“
og lýsir heimkomu aðaisöguhetjunn-
ar, Gleb, úr borgarastyrjöldinni).
GLJEB gat engrar hvíldar not-
iö heima. Þettia yfirgeína
hneysi fanst honum ókunnugt, ó-
viðfieldið og kalt. Gluggamir voru
svo rykugir, að jafnviel suðandi
flugumar virtust ekki una f>ar.
Gólfið var óhreint, og fatadrusl-
umar lágu þar í hrúgu á víð og
dneif. Veggirnir bnengdu að hon-
um, svo að honum fanst haun
varla geta snúið sér við. Tvö
sknef — veggurinn — Veggir til
bieggja hianda. Um kvöldið virtist
honum stofan enn þá þrengri,
loftið inni var svo þungt og
mollulegt. Ógeðslegastur fanst
honum músagangurinn og skúmið,
sem var tun alla stofuna — Da-
scha, konan hans, var iekki heima.
Gljieb hvíldi sig úti í vierksmiðj-
unni, sem nú var óstarfrækt, eða
i grjótnámumni, sem var þakin
iilgnesi og flækjukjarri. Hiann ým-
ist ráfaði um eða sat kyrr og
lét hugann neika.
Um kvöldið kom hann heim, en
sá Döschu hvergi. Nú beið hún
ekki eftir honum við dyrnar, þeg-
ar hiann kom heim úr verksmiðj-
unni, eins og hún gerði fyrir þrem
árum síðan. Þá var bjart og við-
(kunnaníegt í litlu stofunni. Fyrir
glugganum blöktu þykk ýlugga-
tjöld úr netludúk. í gluggakist-
unni glitruðu blómbikararnir og
teygðu sig á móti birtunni. Málað
gólfið glanzaði leins og spegill í
nafmiagnsljósinu, hvíta rúmið og
silfurliti borðdúkurinn glitroði
eins og vetrarmjöll. Tesuðuv- bn
— Glamur af borðbúnaði. . . :>á
virtist honum Dascha ver•. í
hverju horni, syngja, andv pa,
hlæja og tiala, frá því snem :a á
morgnana. Og hún lék aieð
Njúrku litlu, dóttur þeirra, c'n og
brúðu. Hún hnyklaði augnabr rn-
ar við og við, og éhnisgjættí rnir
báru vott um, að hún þrátt fyrir
blítt viðmót gæti verið einþykk,
ef þvi væri að skifta.
En þietta var löngu li'ðið. For-
tíðin birtist honum eins og draum-
ur, sem löngu var dreymdur.
Hann fann til sársauka, er'hann
hugsaði til þiess, að það væri alt
liðið. Hann tók það sárt, að sjá
hieimilið yfirgefið og fult af
myglu.
Þar sem mýs tístai er ógerning-
ur að njóta nokkurrar hvíldar.
Þar sem hlýr og aðlaðandi arin er
kulnaður vefður loftið þrungið af
myglu.
Dascha kom heim um nxiðnætti.
Hún gekk óhrædd að næturiagi
um dimmustu skot verksmiðj-
unnar.
Ljósið logaði dauft og óvið-
kunnanliega á illa hirtum lampa.
Lampaglasið var alsett fingraför-
um, og rósirnar á lampahlífinni
voru ieins og frostrósir, sem ós-
neykur hefir fallið á.
Gljeb lá í rúminu og horfði
syfjuðum augum á Döschu.
Niei, þiað er ekki Dascha, ekki sú
sama og áður. . . . Sú Dascha er
dáin. Það er alt öninur . . . með
sólbnent, hörkulegt andlit og ein-
þykknislega drætti við munninn.
Rauða skýlan sem hún hafði um
höfuðið, gerði hana enn þá stór-
skornari.
Hún afklæddi sig þegjandi fyrir
framan borðið. . . . Hár hennar
var klipt. . . . Hún nartaði í
brauðskorpu, síðustu leifarnar af
brauðskiamti sínum, án þess að
líta á hiann. Hann virti hana fyrir
sér. Hörkuliegt andlit henniar var
harðneskjulegt, eins og húin biti
samian vörunum. Ónáðaði hann
hana, eða vildi hún ekki vekja
hann . . . eðia fann hún ekki þá
bneytingu, sem heimkoma hans
hlaut að hafa? Hún var honum
framandi og ókunn.
Hann ákvað að spyrja hana.
— Mig langar til að biðja þig
að skýra nokkur atriði fyrir mér.
iEg var í hernum og hefi séð þar
sitt af hverju; ég hefi verið heim-
ilislaus og laldrei mátt um frjálst
höfuð strjúka. . . . Nú er ég kom-
inn heim . . . en þú sést ekki . . .
Ég bíð svefnvana eins og flæk-
ingshundur. . . í þrjú ár höfum
við ekki sést.
Henni brá ekki hið miinsta við
að heyra rödd hans. Engin breyt-
ing sást á henni, og þegar hún
svaraði, leit hún ekki á hann.
á, þrjú ár, Gljeb.
á. en þú gleðst ekkert við
ao sjá mig. Hvers vegnia? Manstu
ekki eftir nóttinmi, þegar við
skildum. Ég var lamaður og ekki
búinn að ná mér. Manstu ekki
og bami hér uppi á loftinu? Þú
grézt sáran, þegar við skildum.
Hvers vegna ertu svonai afundin?
— Já, Gljeb, ég er afundin. Ég
á hér akki lengur heima. Ég er
bneytt.
-- Það er einmitt það, sem ég
átti við.
— £g hefi gleymt heimili okkar,
Gljeb, og mig iðrar þess ekki. Ég
var svo heimsk.
— Hvar verður heimili okkar.
Verður það þetta rottubæli?
Dascha leit athugul á hann með
hálflokuðum augum. Hún leysti
af sér xauðu skýluna og studdi
höndunum á borðið, sem nú var
dúklaust og svart af óhreinind-
um.
— Gljeb, þú vilt ef til vill helzt
að gluggakistumar væru alsettar
blómum og rúmið bólstrað mieð
dúnsvæflum? Nei, Gljeb, á vet-
uma bý ég í óupphituöu her-
bergi. Við erum í vandræðum
með eldsneyti eins og þú hlýtur
að hafa hieyrt. Ég borða miðdegis-
verð í ahnenningseldhúsinu. Þú
sérð að ég er frjáls Sovjetborg-
ari.
Hún leit nú til hans öðru vísi en
áður, þegar hún var eiginkona
hans. Þarna stóð hún, eftirsóknar-
verð, ákveðin og sjálfsþóttafull.
Gljieb settist upp í rúminu. Það
var óróaglampi í augiun hans,
sem daglega höfðu verið vitni
að blóðsúthellingum og dauða.
Þiennan kvenskratta . . . vierður
að taka öðrum tökum, guð veit
hverjum.
— Hvar er Njúrka? Þú hefir
ef til vill kastað henni fyrir svín-
in eins og blómunum?
— En hvað þú ert mikill glópur.
Hún snéri sér undan, gekk frá
borðinu og lét eins og hún hefði
gleymt honum.
i dimmunni fyrir utan, niðri í
dalvierpinu vældi stiakur uglu-
ungi, klip — klip. Undir gólfinu
léku sér hungraðar rottur að mold
og tréspónum.
— Nú fer ég að .skilja hvernig
í öllu liggur. Njúrka er á biarna-
hieimilinu. . . . Á morgun fer ég
og sæki hana.
— Því er ég ekkert mótfallinn,
Gljeb. Þú ert faðir hennar. En
af því ég hiefi mikið að gera, verð-
ur þú að annast hania og gefa
henni að borða. Hvernig lízt þér
á það?
— En þú? . . . Þykir þér ekkert
vænt um 'hana framar?
— Gljeb; þú verður að láta mig
fá eitthvað af rúmfötunum; ég
hefi ekkert til að leggja undir
höfuðið.
— Ágætt; fyrst svo er, þá get-
um við farið iað ræða málið. Ég
gief mér orðið.
Hvað ertu eiginlega að fara,
eftir, þegar þú hjúkraðir mér eins Gljieb? Hér verða engar umræður,
og svo ier það ekki viðeigandi
að gefa sér orðið sjálfur. Þegiöu.
Gljeb sté fram úr rúminu og
gekk fram að dyrunum. Honum
fanst stofan þreingja að sér. Það
imarraði og brakaði í gólfinu und-
ir fótum hans.
Hann virti Döschu fyrir sér.
Hún hristi sængurfötin rösklegai
og ákveðið og tók þau í flang sér
án þess að líta á Gljeb og bjó
upp óvistlega flatsæng í einu
horninu. Þegar hún fór úr kjóln-
um, brosti hún til hans, eða svo
virtist Gljeb.
Hann varð að komast að raun
um hvort hún elskaði hann eins
og áður, eins og eiginkona, eða
var ástin horfin með benni sjálfri
inn í fortíðina?
Hún var honum ráðgáta. Voru
þietta dutlungar eða fjandsam-
legur ótti? . . . Gáta? . . . Myndí
hún kalla á hann eins og makai
sinn, eða ætlaði hún að slíta síð-
asta þáttinn, sem tengdi þau
saman?
Konan hafði yfirgefið heimih
sitt. Hinn hlýi ilmur kvenlíkam-
ans var horfinn með matarum-
stanginu og heimilislífinu. Hverj-
um hafði hún yljiað, hverjum hafði
hún veitt yndi sitt og ástúð þessi
þrjú ár? Hieilbrigð og hraust konai
getur ekki lifað eins og nimna,
þegar hún umgengst karlm'enn
daglega við vinnu sína. Hún hafðt
ekki geymt ást sína og kvenlegar
þrár honum tií handa. Húin hafði
gefiö það hvorttveggjia þeim, sem
tilviljunin hafði borið í faðm
bennar. Þetta var ef til vill á-
stæðan fyrir kulda hennar og ÞV1
geigvæna djúpi, sem nú var stað-
fest milli þeirra. Hann andvarpaði
sáran og augu hans skutu eld-
ingum af dýrslegri heift.
— Já, félagi, einu sinni var
það þannig. . . . Við skildum
grátandi. Nú, þegar við finnumst
aftur, höfum við ekkert að segja
h'vert öðru. í þrjú ár hugsaði ég-
Konan miin . . . Diascha . ■ • bíðuf
mín . . . sú samia og áður. Og
svo kem ég heim í þetta bölvað
hreysi. Það er eins og hjónaband
oikkar hiafi að eins verið draumur.
Með friðlum hefir þú lifað, en
ekki hugsað uvm mig. Er otkkx
svo?
Dascha snéri sér við og leit
undrandi á hiainn, og aftur tindr-
tiðu köld tár í augum hennar.
— Þú hefir án efa reynst mér
ótrúr, Gljeb; þér er bezt að játa
það hreinskilnislega. Þú getur
ekki talið þær á fingrum þér-
Ég vieit ekki einu sinini hvort þú
ert heilbrigður; ég gæti eins vel
trúað að þú værir sýktur. Þér
er bezt að viðurkienna sannl'úik'
ann.
Bros hennar hvarf ekki, en ein&
og endurspeglaðist frá veggnum