Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 17.05.1936, Síða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
SJÓSÓKN. (Frh. af 2. síðu.)
freistancli l’yrir pann gula. Þetta
nefindu menn „að bræða ’ann“,
milda brimvaldinn.
ENGUM þótti viðlit að hreyfia
skip sín í þetta sinn, nema
Jóni Brandssyni. Kallar hann
menn sína saman og setur skipið
að flæðarmáli. Á hverju skipi voru
svonefindir „bitamenn", vanalega
þeir, sem álitið var, að bezt vit
hefðu á öllu; voru þeir eins kion-
ar ráðunautar formanns. I þetta
sinn voru bitamenn hjá Jóni: Þór-
oddur í Olfsstaðahjáleigu °) og
Jón í Káragerði.7) Spyr nú Jón
þá, hvernig þeim lítist á hainn.
Segir pá Jón í Káragerði:
„Ég sé að komast má út, hvern-
ig sem gengur að lenda.“
Kallar Jón inú lagið og er skip-
inu ýtt knálega út; tókst það vel.
Er nú róið út fyrir brimgarðinn
svo sem 15 mínútna róður og
þar rent færum. Er ekki að því
að spyrja, að fískur var á hverju
járni. Dýpi vax þarna 10—15
faðmar. Var þorskurinn sprett-
harður og kipti fast í. Ég var
hálfdrættingur og sat í miðskut,
milli formanns og bitamanna.
Brátt fór ég að fá sjósótt og
kastaði upp ofan á hendur mér,
i» ég var að draga. Einhver há-
setinn sagði þá við mig, að ég
skyldi dýfa sjóvettlingnum í sjó-
inn, sjúga úr totunni og kingja
á móti uppsölunni. „Með illu skal
ilt út drífa," hugsað ég, o g
neyndist mér ráðið allvel.
AÐ mun hafia tekið 3—4 tima
að hlaða skipið, því að ekki
var annað gerf en renna og draga,
en fiskurinn afar-vænn. Allar hin-
ar skipshafnirnar stóðu í sand-
inum, og má nærri geta, hvort
menn hefðu ekki reynt að komast
út, ef fært hefði þótt. Þegar Jóni
formanni þótti nóg komið í skip-
Ið, sagði hann, að nú skyldu allir
„hanka upp“. Var því hlýtt taf-
arliaust. Síóan var róið inn að
brimboðunum og lagst þar til að
bíða eftir lagi gegnum „hliðið".
Svo var brimið mikið, að braut
yfir milli „eyranna" í ólögunum.
Eftir afstaðið eitt ólagið kallar
Jón, að nú skuli taka landróður.
Óðar er skipið komið í „hliðið“,
þvi að beðið var lags örskamt
6) Þóroddur Sigurðsson varkvasnt-
ur Jóhönnu Jónsdóttur. Munu eiga
afkomendur á lífi.
7) Jón Einarsson var kvssntur
Ástríði Pétursdóttur. Ein dóttir
þeirra, Guðríður, giftist Sigurði
hreppstjóra Sigurfinnssyni I Vest-
mannaeyjum, hinum merkasta
manni. t-Iann hefir skrifað lýsingu
á útræði frá Söndunum: Ýtingar og
lendingar o. fl., er hirtist í Andvara
1915, undir gerfinafninu Sæfinnur á
Öldu.
utan við. Þegar við erum komnir
þar, kemur ólag, og er strax aug-
Ijóst, að skipið mundi lenda í
brotinu, enda vaxð sú raunin á.
Þegar eggþuninur öldufialdurinn
gein aftain við skutinn, kallar
Þóroddur bitamaður til Jóns:
„Það er of seint að snúa við
nú, bara halda áfram í drottins
naflni, heilla maður.“
Jón stóð við stýrið, þungur á
brún, etn athugull, og kallar til
háseta sinrna, að hver skuli gæta
sinnar árar, halda þeim hátt upp
úr sjó, svo þær „ristu ekki í“,
því að slíkt gat snúið skipinu,
ier brotsjórinn flutti skipið áfram
með geysihraða,. Annað gat einn-
ig orðið )>ess valdandi að skip-
inu,isnéri, það var, ief stýrið misti
sjó, eða „skæri undan“ eins og
kallað var. Hvorugt af þessu varð
þó í þetta sinm. Það braut rétt
undir miðju skipinu, og sjórinn
fossaoi inn af hástokkum á bæði
borð. Á eftir þessu broti kom
annar sjór, en hann braut aðeins
báðum rnegin við skipið, en ekki
undir því. Hefir það eflaust orð-
ið okkur til lífs í þetta sinn.
Sjálfsagt hefir legið mjög nærri,
að skipi'ð sykki þarna, því að
mikið var í því af fiski. Ausið
var með tveim stórum trogum,
og þokaðist skipið hægt inn á
„leguna“, meiria í sjó en á. Var
nú þrifið til seilanna og allur
fiskui’inn seilaður. Var það fljót-
gert, enda engin handaskol. Skip-
inu var nú lent tómu, og gekk
það vel, því að margar voru
hjálparhendurnar í landi. Voru nú
seilar dregnar á lamd '0g bjarg-
að undain sjó.
TtÆ'EÐAN á þessu stóð hafði
slegið á brirnið. Réru nú
öll skipin og Jón Brandsson í
aniniað sinn þenna dag. Ekki leizt
mér á að fara út aftur. Var ég
leftir í landi til að hjálpa manni
þeim, er átti að færa fiskinn frá
sjó, hæira upp. Atburðir dagsins
voru líkastir draumi, ier ég var
að vakna frá. Seint var komið
heim þetta kvöld. M:an ég vel,
hve þreyttur ég var þegar ég
lagöist til svefns. Brimhljóðið
suðaði fyrir eyrunum, en inn í
það hlandaðist köll og ýms há-
reysti frá deginum. Og þótt ég
lokaði augunum, sá ég jafnskýrt
alla viöburði dagsins. Þegar ég
dottaði, hrökk ég upp viö að
þorskurinn var að kippa í færið
mitt. Ef til vill hefir skipsfélög-
um mínum ekki fundist injög til
um skakkiaföll liðins dags, en mér
þótti sem ég hefði komist í lífs-
háska. Og mér fianst ég vera tölu-
vert eldíri og neyndari og m'eiri
maður en ég var um morguminn
þegar ég reið til skips.
¥ estmannaeyjaf ör.
EGAR menin réru frá Land-
eyjasandi og tvísýnt þótti
um landtöku þar aftur, bjugg-
ust þeir eins við að fara til Eyja,,
ef sjór versnaði. Var það kallað
„að leggja frá“.
Það var eitt sinn, sem oftar,
að Jón Bnandsson brauzt einn
út. Otsynningur var á og töluvert
brim, sem jókst, er á daginn leið,
svo að ólendandi varð við sand-
inn. Fiskur var tregur þenna dag,
svo að Jón vildi ekki „sitja“ leng-
ur, en segir við miemn sína, að
þeir skuli „hanka upp“, ,,og skul-
um við nú rnota leiðið og sigla til
Eyja“. Ég held að öllum hafí þótt
þessi ráðstöfun góð; alt af var
gaman að koma til Eyja. Jón átti
sjóbúð þar, sem París hét. Mörg
hús í Viestmaninaeyjum höfðu val-
in nofin í þá daga, svo sem Lond-
on, Battavía, Godthaab, Frydendal,
Nöjsomhed, Vananger. Nú var
siglt góðan byr og skreið vel.
Var sungið og spjallað, því að
menn voru glaðir, þó að Bakkus
væri ekki með í þessari för. Þeg-
ar við nálguðumst Eyjar, kom
upp stórhveli fyrir stafni. Þótti
mér nóg um, enda bætti það ekki
úr, að einn hásetinn segir:
„Við hljótum að lenda Ixeint í
gininu á þessum.“
Að Iíkindum hefir hvalurinn
verið ennþá hræddari við okkur
ien ég við hann, því að hann stakk
sér og kom ekki upp aftur í
nánd við skipið. Var nú s’glt beint
gegnum Faxasund, beygt við fyrir
Yztaklett, feld segl eða „slétt lát-
ið nær“ eins og það var nefnt,
róið inn „leiðina" og lent innan
við Nausthiamar, sett upp skip og
skorðað, síðan gengið heim í Rax-
ís, kveiktur eldur á arni, hitað á
katlinum og búist um eftir föng-
um. Fór vel um okkur, mátti hver
lifa og láta sem vildi.
TJ* KKI man ég, hve lengi við
vorum teptir „úti“, en vel
man ég heimferðina. Strax og
Ieiði bauðst og brim lægði var bú-
ist til heimfierðar. Oft er erfitt um
það að segja í Vestmannaeyjum,
hvort lendandi sé við sandinn.
Þó hafia menn allgott merki um,
hvort svo muni vera. Skamt fyr-
ir vestan Heimiaiey rís hár klettur
úr sjó, er Grasleysa heitir. Á kletti
þessum að vesíian er sneiðing
nokkuð hátt yfir sjávarmál. Ef
brimið gengur upp í sneiðlngu
þessa, er sjór talinn ófær við
Landeyjasand. Daginn, sem við
lögðum af stiað, var kominn aust-
an strekkingur og leiði því gott.
Nokkuð af vörum viar tekið í
skipið, og sumir hásetarnir fengu
sér á flöskuna. Mótvindur var út
Víkina og mildl kvikia undir Yzta-
kletti, sem vandi er í austainátt.
Róið var norður fyrir Flaxasker iog
þar sett upp segl. Fór vindur vax-
andi og risti skipið lengjur á öld-
unum.
MEÐ okkur var á skipi Guð-
mundur Halldórsso'n8) frá
Skíðbakkahjáleigu í Austur-Land-
eyjum. Guðmundur var einhver
sá allra stærsti maður, er ég hefi
séð, og gildur að sama skapi. Va!r
hann töluvert kendur og lét mik-
ið yfir sér. Var hann í austur-
rúmi. Þóroddur var bita-
maður, sem áður. Var hann nokk-
uð drukkinn, því að góður þótti
honum sopinn sem fleirum. Þór-
oddur var á efra aldri9) og fiar-
inn að láta sig. Á unga aldri
hafði hiann verið snarmenni og þá
ráðið niðurlögum sér stærri
manina. Um snarræði hans á yngri
árum heyrði ég þessa sögu:
Fyrir Brydesverzlun í Vest-
maninaeyjum var fiaktor, er Sö-
rensen hét. Fóru margar sögur
af fólsku hans og níðingshætti
við fátæka og umkomulitla menn.
Var sagt, að hann befði oft sieg-
ið mienin og þá haft búðarlykilinn
í hnefanum. Eitt sinn liafði Sören-
sen ætlað að slá Þórodd, og seild-
ist til hans yfir búðarborðið, en
Þóroddur snaraðist undir höggið,
inn yfir búðarborðið, tók Sören-
sen glímutökum, keyrði niður fall
mikið og lét kné fylgja kviði. Mun
Þóroddur hafa gengið rækilega
frá honum, því að ekki hafði hann
jagt í Þórodd eftir þetta.
EGAR komið var miðja vega
^ milli lands og Eyja, Lenti
þeim saman í orðasennu Guð-
mundi og Þóroddi, urðu báðir
brátt neiðir og flugust á í illu í
austurrúminu. Það var kominn
xnikill sjór i skipið, en aðgangur-
inn ekki greiður að austurrúmi.
Leizt mér ekki á blikuna og datt
í hug, að skipið mundi sökkva.
Þóroddur beið lægra hlut fyrir
Guðmundi. Þótti sumum hrikaLeg-
ar aðfarir, er Guðmundur spenti
sína tröllslegu hönd yfir andlit
Þórodds — var hönd hans fult
svo stór að fliatarmáli sem andlit
Þórodds — og keyrði hann niður
í austurinn. Var nú gengið á milli,
rutt austurrúmið og skipið þur-
ausið. Um leið og Guðmundur
sleþti Þóroddi, greip hann sjó-
vettling sinn, dýfði honum í sjó
og skelti í andlit Þóroddi. Var
útlit og ásigkomulag Þórodds hiö
8) Guðmundur Halldórsson var
kvæntur Elinu Sig'urðardóttur. Eitt
bama hans var Halldór, er bjó í
Álftarhóli og siðar á Búðarhóli í
Landeyjum, heljarmenni að vexti og
burðum.
9) Þóroddur hefir verið tæplega
hálfsextugur, og Guðmundur raimar
ári eldri.