Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 17.05.1936, Blaðsíða 7

ALÞVÐUBLAÐIÐ
7
aumkunarliegasta eftir viðureigin-
ina við tröllið; Alt gekk slysa-
laust eftir petta, og höfðum við
góða landtöku. Þegar búið var
að setja, fór Þóxoddur að kasta
fúkyrðum að Guðmundi, en hon-
um var þá runnin reiðin og fór
Undan í flæmingi. En er Þórodd-
ur ól á skætingnum, snýr Guð-
mundur sér að honum iog öskrar
fast við andlit hans:
„Far burt frá mér, andskoti!"
Hefir Þóroddi eflaust þótt köld
þessi kveðja og vildi ekki eiga
mieixa við Guðmund. Riðu menn
nú hieim.
AGINN eftir var veður gott.
Voru allir komnir snemma
til skips. Básetar Jóns Brands-
sonar komu allir, einnig Þórodd-
úr, ien daufur var hann í dálkinn
og óvenju fámáll. Var nú róið, en
fiskur var tregur um daginin. Þór-
\ oddur sat á bitanum undir færi
sínu, eins og vant var, en talaði
ekki orð allan daginn. Ólafur
yngxi í Hólminum10) sat á bita
gegnt Þóroddi. Alt í einu tökum
við eftir þvi, að Þóroddur fer að
ðamast við færið, keipar ótt og
títt, en þó eins og ósjálfrátt. Kall-
3r þá Jón til Ólafs og biður hann
hð gæta að Þóroddi, það sé eitt-
hvað að honum. Um leáð og ólaf-
úr snýr sér að Þóroddi, kastast
hann í fang honum með froðu-
falli, blár sem hel og allur lík-
ami hans sem eintrjáningur. Hann
hafði fengið ægilegan krampa.
Þetta var í fyrsta sinn, er ég sá
Imanjn í slíku ástandi, og þótti mér
meir en nóg um. Þarna fékk Þór-
oddur þrjú krampafl-og með
stuttu millibili. Ekki þótti Jóni
formanni hyggilegt að vera leng-
ur á sjónum með Þórodd svona
veikan. Var því haldið til lands
hið skjótasta. Að líkindum hefir
ölvun Þórodds og viðureignin við
10) Ölafur Ólafsson, merkur bóndi
í Eyvindarholti undir Eyjafjöllum,
Rétfa, mjnka gljiann
fáið þér aðeins með
Mána-bóni.
Guðmund daginn áður verið or-
sök krampans.
Drukkimn
Jóns Brandsfsonar.
KKI man ég hvaða ár Jón í
Hallgeirsey fórst með allri
áhöfn milli lands -og Eyja.* 11) Ég
var þá farinn úr Landeyjunum.
Maður af Suðurlandi, sem var á
sjó á öðru skipi þann dag er Jón
fórst, sagði mér frá því. Skip úr
Landeyjum réru þá frá Vest-
mannaeyjum og sóttu „undir
sand“. Var þetta seiinni hluta dags
(og vont í sjó, en fiskur nógur.
Sáu þeir það til Jóns, að hann
setti upp segl og sigldi „út“. For-
maðuiinn á skipi því, er sögumað-
ur minn var á, mig minnir að
það væri Sigurður Þorbjörns-
son12) frá Kirkjulandshjáleigu,
hafði orð á því, að nú væri rétt-
ast að „hanka upp“ og hraða sér
áleiðis til Eyja, því að „hann væri
farinn að koma illa að“ hjá Jóni
Brandssyni. Sáu þeir það til hans,
aö hann „lét nær“ úti undir Eyj-
um -og síðan Sást ekkert til skips-
ins. Töldu menn víst, að þar hefði
skipið sokkið, líklega fyrir of-
hleðslu. Þannig lauk ævi Jóns og
hinina hraustu háseta hans. Oft
hafði Ægir sýnt þeim í tvo heim-
ana. Nú tók hann þá alla i sinn
víða faðm.
lírangaí oTr,
LLLANGT í vestur frá Vest-
mannaieyjum rísa háir klettar
úr sjó, einu nafni nefndir Drang-
ar. Þó er einn af dröngum þess-
um mefndur Einarsdrangur.13)
Hanm er einn sér suður af hinum
dröngunum. I ungdæmi mínu var
oft róið þangað frá Landeyja-
sandi. Var það kallað „að fara til
Dranga“. Þetta er löing sjöleið,
var kvæntur Sigríöi Þorvarðsdóttur
prests Jónssonar. Margir synir
þeirra eru bændur undir Eyjafjöll-
um, og er meðal þeirra Kristján á
Seljalandi.
11) Það var árið 1893 skömmu fyr-
ir páska. Hann hafði tvíróið sama
daginn úr Eyjum, en kom aldrei úr
síðari sjóferðinni. Fórst Jón Brands-
son þar við 14. mann, 57 ára gamall.
„Formaðurinn (J. Br.) var annál-
aður sjósóknari, en kallaður djarfur
um of“, segir í Isafold frá þeim
tíma. Skipið rak á Eyrarbakka
mannlaust, en fangamark formanns-
ins var á bitafjölinni.
12) Sigurður Þorbjörnsson var
kvæntur Guðrúnu Jónasdóttur. Af
börnum þeirra eru Kári og Bernótus,
formenn i Vestmannaeyjum, báðir
dánir, og lét Kári eftir sig rnörg
börn. Sigurður Þorbjöriisson fórst í
róðri frá Söndunum, þá um 42 ára
gamall, réttum mánuði síðar en Jón
Brandsson, einnig við 14. mann. Var
nýkominn úr veri í Vestmannaeyj-
um og tekinn að róa frá Söndunum.
Voru þessir skiptapar báðir mikil
blóðtaka fyrir Austur-Landeyjar og
verða þar lengl i minnum hafðir.
13) Er nú kallaður Eini-drangur.
líklega 14—16 sjómílur. Við
Dranga v-oru í þá daga ágæt
lúðu- og löngu-mið. Þá var siður
í Landeyjum, að fomiienn gerðu
hásietum aðvart með því að
„veifa“.
Uppi á því bæjarhúsinu, ier hæst
var, var s-ett há stöng, löng ár eða
rnastur og á hana fest einhver
dökk flík, t. d. skinnstakkur eða
amnlað, siem mikið fór fyrir. Ekki
var þó veifað alt af á sama bæj-
arhúsinu. „Drangaveifa" var sett
á öðrum stað en „Eyjaveifa".
Þetta vissu allir mjenin í 'sveitinni.
Og af því hvar veifan stóð, gátu
þeir ráðið fyrirætlanir formanns-
ins. Ekki var farið til Drainga
nema veður og útlit væri gott.
Vanalega var farið sei:nt í maí eða
snemma í júní. Það var ekld
ýenja í Lamdeyjum áð haEa með
sér mat á sjó. I Drangaferðum
var þó gerð undamtekning. Þá
höfðu menm „Dranganesti", bezta
matinn, sem til var á bænum.
Margir hlökkuðu til þess að „fam
til Dranga“. I tilefni af einni
slíkri för orti Einar á Krossiw)
þessa vísu:
Hvenær sem kallið kemur
kátur ég gegni þvi;
ekkert mig fjörgar fremur
en fara skinnbrók í
og róa út á sjó,
lúðu og löngu draga
— lesin er þessi baga,
eg hana eimn til bjó.
EINU SINNI fór ég til Dranga
með Guðlaugi í Ballgeirsiey.
Það var yndislegt vorveður, 1-ogn
og blíða. Komið var að Dröng-
um snemma marguns. Þar var
lífjegt um að litiast, alt iðaði af
hvítfugli, súlu og máf, sem gerði
sér gott af síldinini, er óð ofan-
sjávar. Ekkert blöskraði mér eins
og hvalavöðurnar. Það var blást-
ur við blástur, buslugangur -og
sporðaköst. Var ég smeykur við
stórhvelin, er oft komu svo má-
lægt skipinu, að vel hefði mátt
ná til þeirra með ár. Veiði var
sæmileg. Mörg falleg lúðan var
dregin. Það var ekki vandalaust
að dmga stóxa lúðu. Þótt sæmi-
lega gengi að draga lúðuma upp
að borði, mátti maður eiga það
víst, að þurfa að „gefa henni"
aftur til botns. Amnars átti mað-
ur það á hættu, að hún rifi sig
af, ef illa kynni að standa i h'enni.
Það væri synd að segja, að vel
væri tiekið á móti blessaðri lúð-
unini, er hún kom að borði. Fyrst
var borið í hana með ífærumni,
síðan var húm rotuð með hnall-
inum. ífæram var geysistór krók-
14) Einar Guðmundsson var kvænt-
ur Sigrúnu Björnsdóttur systur i>or-
valds á Þorvaldseyri.
ur agnhaldslaus, en hnallurinn
stór tréhamar. Vanalega vora
tveir um að innbyrða stóra lúðu.
Oft heyrði ég hermt eftir karli
einum, er dró stóra lúðu, en var
mjög óðamála:
„Æ, æ, ó, ó, piltar, piltar! Kom-
ið þið nú með öngulinn, ífæruna,
hnífimn og hnallinn.“
"^TIÐ „sátum“ allian dagimn og
' framánótt. Þegar skyggjatók,
gerði austan brælu og þokusúld,
en eftir því sem dimdi, var sem
hvalagangain yrði meiri. Voru
mienm farnir að tala um það sín í
milli, að óvistlegt væri nú við
Dranga. I bitahúsimu var hamar.
Guðlaugur tók hann í hönd ög
sat með hanm lengi nætur og
Iamdi á stóran naglahaus í há-
stokknum, til þ-ess að fæla hval-
ina. Sv-o fór að lokum, að hamn
skipaði mönnum að „hanka upp“.
„Það er kominm góður austan-
kaldi, við skulum „setja upp“ og
sigla heim, mér er ekki um að
vera hér lengur.“
Margir urðu þessu fegnir, ég
þó sjálfsagt mest. Sigldum við
góðan hliðvind upp undir sand.
Með okkur var á skipi Ólafur í
Ossabæ15) (Vorsabæ). Ólafur var
talinm mjög sjóhræddur. Menn
voru stundum að ympxa á því
við Ólaf, til að striða honum, því
að hanm þótt einfaldur, að nú
væri hætta á ferðum. Þá sagði Ól-
afur:
„Ég ler rólegur meðan Guðlaug-
ur ier rólegur.“
Um Ólaf var þessi vísa ort:
Ólafur í Ossaranm
lei veit þrjá í tölu,
kappar ættu að kjósa hann
kaftein fyrir Svölu.
15) Ólafur Ölafsson var kvæntur
Ingibjörgu Þorsteinsdóttur. Þau
munu hafa verið bamlaus.
enn þá eina! Þú hefir
ekld kynst kreppunni enn
þá. Nei, ég nota Mána og
kemst hjá öllum hugleið-
ingum um lxreppuna.