Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 07.06.1936, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
M sjófari ugKiaip nr sjnif.
FvAÐ var ekki eingöngu á-
girnd og öfund, sem stjóm-
aði gerðum Englendinga gagn-
vart Spánverjum og spönskum
sæförum á 15. og 16. öld. Þó
þetta væri að vísu mikilsvert
atriði þá bættust líka við trú-
arandstæðurnar, því að Spán-
verjar vom eins og kunnugt er
rómversk-kaþólskir. Þessar
mótsetningar á trúmálasviðinu
höfðu mikið að segja í þá daga.
Þetta gilti í ríkum mæli um
Francis Drake, hinn „illa anda“
Spánverjanna, þó að hann væri
annars mjög hleypidómalaus
maður. Drake hataði páfatrúar-
menn af heilum hug, en enga
þó fremur en Spánverja. Drake
var sonur fátæks mótmælenda-
prests, sem hafði orðið fyrir
ýmsum hrakningum á trúarof-
stækistímabilinu og hann hafði
þegar í æsku fest dauðlegt hat-
ur til kaþólsku kirkjunnar. Ekki
varð það heldur til að mýkjap
skap drengsins, að koma til Nið-f
urlanda á unga aldri og kynn-f
ast hamförum hertogans af
Alba gegn trúbræðrum hans.
Mestan hluta æsku sinnar
dvaldi Drake í Plymouth, þar
sem faðir hans var skipsprest-
ur og bjó í einu af skipunum,
sem lágu þar á höfninni. Hér
kyntist Drake varla öðrum en
sjómönnum og það var því ekki
að undra þó drengurinn veldi
sjómenskuna, þegar hann átti
að fara að sjá fyrir sér sjálfur
og faðir hans hafði fengið í
bókstaflegri merkingu fast land
undir fætur. Drake varð nú
skipsdrengur á skipi, sem gekk
milli Englands og Frakklands
og Niðurlanda. Starfið var erf-
itt fyrir hina óþroskuðu krafta
hans, en Drake hlífði sér hvergi
og lærði starfið að fullnustu.
Þess varð heldur ekki langt að
bíða að Drake yrði skipstjóri á
eigin skipi. Skipið fékk hann
hjá gömlum piparsveini, sem
leist vel á hinn unga mann og
vildi gjama hjálpa honum á-
fram. Þegar öldungurinn lést
litlu síðar kom það í ljós að
hann hafði arfleitt Drake að
skipinu.
A RIÐ 1567 var Drake 27 ára.
Það ár seldi hann skip sitt,
sem var barkskip. Ástæðan
mun hafa verið sú, að hann
var orðinn leiður á förum milli
Englands og meginlandsins og
hugði á meiri frama. Einkum
lék honum hugur á að sigla til
Vestur-Indlandseyjanna, því
þangað reikaði hugur allra
djarfra sæfara um þær mundir.
Frændi hans sir John Hawkins
— hinn fyrsti, sem seldi þræla
til Ameríku — bauð Drake að
koma með sér á þrælaveiðar til
Sierra Leone í Afríku. Síðan
var förinni heitið til Vestur-
Indlandseyja, þar sem átti að
selja þrælana. Drake lét ekki
bjóða sér þetta tvisvar. Þessi
ferð fékk þó þann sorglega
enda, að Spánverjar réðust á
skipið og gersigruðu það. Drake
og Hawkins komust við illan
leik undan og um borð í skip,
sem var á leiðinni til Englands.
Drake sór að hann skyldi
hefna þessara hrakfara á Spán-
verjum og hann sór að hætta
ekki fyr en hann hefði náð sér
svo niðri á þeim, að skaði hans
væri bættur og vel það.
Svo mikið hafði þó Drake
kynst Mið-Ameríku að hann
vissi nú orðið hvar voru snöggir
blettir á veldi Spánverja. Átti
silfurflutningurinn og hinn svo
nefndi ,,silfurfloti“ þar ekki
hvað síst hlut að máli. Frá
námuhéruðunum á Kyrrahafs-
strönd Suður-Ameríku var flutt
ógrynni af gulli, silfri og öðrum
dýrum málmum til Spánar. Það
var að vísu of áhættumikið að
flytja það suður fyrir Suður-
Ameríku, svo Spánverjar tóku
það ráð að flytja dýrgripi sína
fyrst til hafnarborgarinnar við
Panama-eyðið og því næst land-
veg til hafnarborgarinnar Nom-
bre de Dios við Karabiska hafið.
Hér var það sem „silfurflotinn"
var fermdur hinum dýra farmi
sínum tvisvar á ári. Einhvers-
staðar á þeirri leið datt Drake
í hug, að hægt væri að ráða nið-
urlögum Spánverja.
A ÁRUNUM eftir hina mis-
hepnuðu för þeirra Haw-
kins til Mið-Ameríku fór Drake
nokkrar djarfar rannsóknar-
ferðir til Vestur-Indlandseyja
og árið 1572 var hann búinn að
ljúka öllum nauðsynlegum und-
irbúningi.
Drake hafði 2 smáskip, ann-
að 75 en hitt 25 tonn. Með hon-
um voru í förinni 72 djarfir
æfintýramenn, og aðeins einn
þeirra hafði náð þrítugs aldri.
Þetta var í raun og veru aðeins
ránsferð, en Englendingar og
jafnvel sjálf Elísabet drottning
lét sér það í léttu rúmi liggja,
þar sem Spánverjar áttu ann-
ars vegar hlut að máli. Drake
lét úr höfn, sem var umkringd
á allan vegu af frumskógum.
Það var um nótt og þá hina
sömu nótt komst hann slysa-
laust inn í höfnina í Nombre de
Dios. Drake hafði aldrei komið
til hugar að vinna borgina, það
var spánski flotinn, sem hann
hafði hug á að finna. En það
fór þó þannig, að ekki leið á
löngu, uns bærinn virtist vera í
höndum hans. Drake særðist á
fæti og varð að flytja hann
burtu, þrátt fyrir mótmæli
hans, því menn hans vissu bezt
hvem foringja þeir áttu þar
sem Drake var.
Drake varð nú að hætta við
áform sitt í bili, en til þess að
menn hans skyldu hafa eitthvað
fyrir stafni sendi hann þá í
ránsferðir um nágrennið, og(
beið þess rólegur, að Spánverj-Í"
ar flyttu auðæfi sín yfir eyðið.^
Drake komst í kynni við nokkra|
þræla, sem vissu hvaða leið'
Spánverjamir mundu fara, því
nú ætlaði hann sér að sitja fyrir
þeim og ræna þá á leiðinni.
Þá kom upp sótt í liði hans
svo að aðeins 20 menn voru á(<
fótum, en Drake lét það ekki 1
hamla sér hið minnsta, heldur
hélt af stað ásamt negrunum
til Panama, þar sem hann ætl-
aði að mæta gulllestinni. Það
voru 2 stórar múlasnalestir og
var önnur klyf juð gulli og gim-
steinum en hin dýrindis klæðn-
aði. Spánverjar höfðu komist
að því hvað Drake var í huga
og létu gegn venju þá lestina
fara á undan, sem var klyfjuð
vefnaðarvörunni.
Drake treysti njósnurum sín-
um og réðist á fyrri lestina, en
varð auðvitað óður og uppvæg-
ur, þegar haim sá hvernig hafði
verið leikið á hann, en hitt kom
honum aldrei til hugar að láta
hlut sinn í neinu fyrir Spánverj-
um.
Drake var fastráðinn í því að
ráðast þegar á næstu lest.
Hann tók sér stöðu skamt frá
Nombre de Dios, því hann áleit
að Spánverjar mundu ekkiverða
eins árvakir, ef þeir kæmust
nærri alla leið, án þess að mæta
nokkurri hindrun. Hér skjátlað-
ist Drake ekki. Spánverjar
gengu í gildruna og biðu ósig-
ur, en Drake hélt heim til Eng-
lands, með skip sín hlaðin gulli
og gimsteinum.
Nú var Drake svo óheppinn,
að þegar hann kom heim til
Englands haustið 1573 var
kominn friður og vinátta milli
ensku og spönsku stjórnanna.
Sá Drake sér því þann kost
vænstan, að halda aftur út á
hafið, því það gat haft óþægi-
legar afleiðingar fyrir hann að
vera kærður fyrir sjórán. Eta
það stóð ekki lengi og
brátt var vináttan við Spáa-
verja úti, svo að Drake gat
siglt öruggur heim til sín, notið
auðæfanna og hugsað um frek-
ari athafnir í garð Spánverja.
AÐ er sagt að á meða*
Drake sat fyrir Spánverj-
um í Panama hafi hann klifrað
upp í hátt tré og þá hafi han*
séð Kyrrahafið sólroðið fram-
undan. Þá hét hann því að han*
skyldi ekki unna sér hvíldar fyr
en hann hefði siglt ensku skipi
um þetta haf, sem Spánverjar
höfðu einir siglt um. Að efna
þetta heit var því næsta við-
fangsefni Drakes. Hann leit svo
á, að nú yrði hann að leggja
sig fram til að efla hið unga
enska veldi á hafinu og þó hann
hataði Spánverja og teldi hefnd
sína heilagt hlutverk, þá varð
hún að bíða í bili.
Drake var heima á Englandi
um fjögurra ára skeið. Gekk
hann meðal annars fyrir drottn-
inguna og skýrði henni frá ráða-
gerð sinni um ránsferð á hend-
ur Spánverjum við Kyrrahafs-
strönd Suður-Ameríku.
Nú hafði Drake 5 skip og
stærst þeirra var „Pelican“, 120
Raífibætir.
Það er vandi
að gera kaffi
’únum fii
hæfis, svo að
hirm r étti
kaffikeimur
haldi sér.
Þetta hefir
G. S. kaffi-
bætir tekist.
Munið að
biðja næst
uiti G. S.
kaffibæti.
Kann svíkur
engan.
Keynið sjálf.
Keynslan er
ólýgnust.