Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 05.07.1936, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
&
Knut Hamsun:
Þegar konur sigra
EG var sp,or\':aginsumsjóriarmaÖ
ur í Chicago, þegar þ|t;á bar
við. Fyrst var ég á Halsteadlín-
iunni, sem lá frá miðbiorginni og
alla leið út á búfjármarkaðstorg-
ið. Við, sem böfðum næturvakt
á þessari línu, urðum að hafa
auga á hverjum fingri iog vara
akkur á hinum grunsömu mönn-
um, sem allt af þurfa að ferðast
á nóttunni. Við máttum ekki
skjóta þessa menn, því þá varð
sporvaginafélagið að borga skaða-
bætur. Ég hafði heldur enga
skammbyssu og varð því að
tneysta á guð og lukkuna. Ann-
ars var ég sjaldan alveg vopn-
laus. Ég hafði til dæmis ágæta
'aveif, sem hægt var að grípa til,
éf i nauðirnar rak. En það var
ekki þar fyrir, ég þurfti ekki á
henni að halda, nema einu sin;ni.
Árið 1886 var ég í spiorvagn-
kium allar nætur jólahelginnar
Og ekkert bar til tíðinda. Það kom
stór hópur af Irum utan af
markaðstorginu og fylti vagn-
inn. Þeir höfðu flöskur
*
meðferðis. Þeir sungu sem á-
kafast: og neituðu að borga, þó
að vagninn væri kominn af stað.
Þeir sögðust hafai í hleilt ár borg-
áð félaginu fimm sent kvölds >og
xnorgna, og nú væru jól og þeir
gæfu dauðann og djöfulinln í alla
horgun. Mér farmst þetta í sjálfú
sér ekkert ósanngjarnt, en ég
þorði ekki að sleppa þeim án þess
j>eir borguðu, af ótta við „njósn-
arana," sem voru í þjónustu fé-
jagsins og áttu að fá vitneskju
itm ráðvendni *og heiðarleik um-
sjónarmannanua. Lögiegluþjónn
steig upp i vagninn, stóð þar í
nokkrar minútur og sagði falleg
orð um veðrið og jólin. Svo hopp
aði hann af aftur, þegar hann
«á, að vagninn var yfirhlaðinn.
Ég vissi mjög vel, að ef ég hef^’
sagt mokkur orð við lögregluþjón-
inn, þá hefðu íramir orðið að
borga fimm sentin, en ég þagði.
— Hvers vegna kærðuð þér
ukkur ekki, spurði einn þeirra.
— Ég áleit það ekki nauðsyn-
tegt, sagði ég — þið emð heiðar-
tegir menn. Sumir fóru að hlægja
að mér, en aðrir tóku málstað
tninn og þeir skutu saman og
borguóu fyrir alla.
M næstu jól var ég á Gott-
age-línunni. Það var bneyting
til hatnaðar. Ég hafði í minni
vörzlu tvo og stundum þrjá
vagna. Þeir gengu fyrir neðan-
jarðarkaðli. tbúarnir í þessum
horgarhluta voru ákaflega fínir
og ég varð að siafna fimm sent-
unum með hanska á höndunum.
En aftur á móti var ekkert æsandi
við að vera hér, og maður varð
fljótlega leiður á þvaðrínu í fólk-
iinu, .sem bjó í villu-hverfinu.
En þá skeði dálítið um jólin
árið 1887.
Fyirihluta jóladagsins ók ég
iestinni út um borgina; ég átti
dagvakt þá. Maður stígur upp í
vagninn log tekur mig tali. Þegax
ég varð að fara inn í vagnana,
beið hann eftir mér, þangað til
ég kiom á afturpallinn, en þar
átti ég að vera, iDg hélt áfram
að tala við mig. Hann var um
þrítugt, fölur í andliti1, með yfir-
vararskegg, vel klæddur, en
frakkalaus, enda þótt kuldinn
væri bitur.
— Ég hljóp að heiman eins og
ég stóð, sagði hajin, — ég vildi
verða á undan konunni minni.
— Er það jólagjöfin? spurði ég.
— Einmitt, sagði hiann, og
hiiosti. En það var ^inkenniiegt
bpos, nærri því gretta.
—' Hvað hafið þér í keup?,
spurði hann.
Þetta var ekkert óvanaleg
spuroing, svio ég sagði honum
það.
— Viljið þér vinna yður inn 10
’diolLara í aukagetu ?, spurði hann.
— Já, sagði ég.
Hann tók upp vasabókina og
fékk mér seðilinn. Hann sagðist
bera traust til mín.
— Hvað á ég að gera?, spurði
ég-
Hann vildi fá að sjá tímaseð-
ilimn minn og sagði:
— Þér hafið átta tíma í dag.
— Já.
I einni ferðinni eigið þér að
gera dálítið fyxiir mig. Hérna á
Monroe-götunni förurn við yfir
op, sem liggu'r niður að neðan-
ja'rðarkaðlinum. Yfir opinu er
hlemmu'r; þiennan hlemm tek ég
af og stíg niðu'r.
— Þé'r viljið þá endilega drepa
yðuT?
Ekki nú alveg, en það á að
sýnast svo.
— Aha.
— Þér eigið að stöðva lestina
og d'raga mig upp úr, þó að ég
veitií mótspymu.
— Swo skal verða.
— Þakka yður fyrir; annars er
ég ekki geðveikur, þó að þér
máske haldið það. Ég geri þetta
allt vegina konunnair mimnar, hún
á að álíta að ég vilji1 deyja.
— Konan yðar verður þá með í
þessari ferð?
— Já, húm sititr á The griþ.
Ég varð undrandi. The grip
va!r vagninn, sem vagnstórinn sat
í iog stýrði. Sá vagn var opinn.
Það var kalt á The grip á
vetrum, og fáir óku þar.
— Hún verður á The grip, end-
u'rtók maðurinn. Hún hefir lofað
elsikhuga sínum að sitja þa'r og
gefa h'onum merki. Ég hefi lesið
bréfið.
— Jæja, en ég verð að minna
yður á, áð vera hraðhentur, þeg-
ar þér takið hlemminn af 'Opinu
og stígið niður. Annars kemur
önnur lest á hælana á okkur. Við
leggjum af stað á þriggja mín-
útna fnesti.
— Þetta veit ég nú allt saman,
svaiáði maðurinn. Hlemmurinn
verður laus þiegar ég kem. Það
er búið að losa hann.
— Eitt enn! Hvemig getið þér
vitað, með hvaða lest konan yðat
kemur?
— Ég fæ vitneskju um það X
sima. Ég hefi njósna a, sem vita
allt um hagi hennar. Hún er í
brúnni skinnkápu. Þér þekkið
hanja óðara; hún er mjög falleg.
Ef hún skyldi falLa í ómegin,
þá flytjið þér hana inn í lyfja-
búðina á horni Monroegötunnar.
— Hafið þér einnig talað við
vagnstjói'ann, spurði ég.
— Já, svaraði maðurinn, og ég
hefi borgað honum jafnmikið og
yður. En ég vil ekki að þið hafið
þetta í flimtingum. Þið eigið ekki
að minnast á þetta.
— Nei.
Þér takið yður stöðu á The
grip, þegar þér nálgist Monroie-
götuna og gætið vel að öllu. —
Þegar þér sjáið höfuð mitt upp
úr lopinu gefið þér stöðvunar-
merki og lestin nemur staðaij.
Vagnstjórinn hjálpar yður svo til
þess að draga mig upp úr opinu,
enda þótt ég heimti1 að fá bö|
deyja.
Ég hugsaði um þetta dálitla
stund tog sagði svo;
— Mér lízt þannig á málið, Bö
þér hefðuð getað sparað yður öll
útgjöld og ekki þurft að segja
neinum frá fyrirætlun yðar. Þér
hefðuð bara getað farið niður í
opið.
— Guð komi til, hrópaði maö-
urinn. Segjum svo að vagnstjór-
hefði ekki tekið eftir, þér hefð-
uð ekki tekið eftir mér og engixrn:
hefði tekið eftir mér. Hvemig
hefði þá farið fyrir mér?
— Þér hafið á réttu að standa.
Við töluðum um hitt og þetta.
Hann var með alla leið til endar
stöðvárimnar, og þegar lestin snéif
við, var hann með til baka.
Við hiornið á Monroegötunni
sagði hann:
Þarna er lyfjabúðin, og þangaö
eigið þér að bera konuna mína,
ef líður yfir hana.
Svo hoppaði hann af. ...
Ég var tíu dollurum ríkari;
guði sé lof; maður átti stund-
um hamingjusama daga. í allan
vetur hafði ég gengið með dag-
bLöð undir jakkanum í bak og
Frh. á 7. siðu.
$
|
9
V
8
V
V
V
V
V
V
V
V
V
8
V
8
8
V
9
V
V
8
V
V
9
V
9
V
9
V
V
V
V
V
8
V
V
V
8
8
V
V
9
9
9
9
9
9
8
8
8
8
8
Álfur frá Klettstíu:
Ferhendur til dauðans.
Þú ert gestur, er að siðustu sœkir okkur alla, —
huer sökin er og forsendur enginn maður spyr um.
Þú biður þolinmóðui, meðan allir aðrir svalla
— úti fyrir dyrum
Þvl tilveran er óskahöll okkar jaröarbarna.
viö elskum flestöll llflð meir en dauðans huldu völdin,
við drekkum líka gleðinnar dfjru veigar gjarna
og dönsum fram á kvöldin.
En sumii vilja mikilvœga meðalveginn þrœða,
og margir sitja pögulir, aðrir sofa og hrjóta, —
en flestir verða ölvaöir af angan jarðargœða
og allrar gleði njóta.
Svo dönsum við og syngjum Ufsins húrrumhœja,
þvi heimurin.i er viður og rúmar gnótt af söngvum.
Við vitum að þú bíður, en við hœttum ei að hlœja
pöit hárin gráni í vöngum
Þú ert gesturinn, sem dokar fyrir dyrum úti, meðan
við drekkum út úr glösunum, — sumir veikum burðum. —
Svo kemur pú að lokum og leiðir okkur héðan,
og lokar öllum hurðum.
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8-
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
I
t
8
i
8
8
S5