Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 26.07.1936, Page 3

ALÞYÐUBLAÐl®
3
, (Maurus Jokai er frægastur
®Ura ungverskra smásagnahöf-
onda. Um hann hefir verið sagt,
®ð e£ allar þær persónur, sem
Uana hefir skapað, risu upp úr
bókum hans og vöknuðu til llfs-
íns, myndi sú skrúðganga ná yf-
lr um mílu vegar á götu stór-
iborgar. Þetta er nú um mergðina.
Enn Jokai var líka mikill lista-
Waður. Smásagan, sem hér fer á
íeftir sýnir vel frásagnargáfu
feans.
KÆRA ILMA: Ég örvænti! Ég
er fárveik og ligg í rúm-
finu! Ó, ég skal aldrei danza
quadrillu framar. Ég geng í
klaustur, gifti mig eða geri út
Of við mig á einhvern annan hátt.
Hugsaðu þér, hvað hefir komið
íyrir mig. Ó, það er svo hræði-
llegt, svo voðalegt. Þú hefir aldr-
<ei lesið um annað eins í bókum.
Þú hlýtur að hafa heyrt það, að
Ongversku liðssveitirnar fóru hér
Þm í síðustu viku, eftir orust-
tuna við Branyisko; pað var alt í
Þppnámi og allir voru hræddir,
Þegar fréttist, að þeir væru á
teiðinni. Við áttum bara von á,
öð þeir kveiktu í porpinu og
tíræpu okkur og rændu öllu fé-
taætu. Mamma sagði, að pað væri
ömögulegt að vita upp á hverju
pessir menn kynnu að taka, og
ihún sagði mér að klóra mig í
fframan og afskræma mig, svo
að peir færu síður með mig í
löurtu. Hefirðu nokkurn tíma
feeyrt annað eins?
Jæja, áður en langt um leið
iomu liðssveitirnar og hljóm-
sveitin spilaði. Pabbi fór út og
íók á móti peim. Þjónarnir okk-
«r, allir með tölu, hlupu út til
Þess að sjá hermennina, og ég
féat hvergi fundið mömmu. Allan
morguninn .hafði hún verið að
leita sér að öruggum felustað og
anzaði mér ekki, pegar ég var
að kalla á hana og leita að henni.
Og ef ég fann hana af tilviljun í
klæðaskápnum eða einhvers stað-
ar, skammaði hún mig fyrir að
Unna felustaðinn.
Þegar ég var orðin einsömul,
datt mér í hug, að pað skynsam-
iegasta, sem ég gæti gert, væri
«ð bera á borð bezta matinn, sem
til væri í húsinu. og beztu vínin,
*vo að pessir náungar pyrftu pó
minsta kosti ekki að éta mig;
ég ákvað svona með sjálfri
að láta pá fá alt, sem peir
úskuðu eftir, og láta pá komast
raun um, að ég væri bara
®kkert hrædd við pá.
Svo beið ég og beið og átti
k hverri stundu von á að heyra
Qeyðarópin utan af götunni.
Loksins heyrði ég fótatak og
*verðaglamur frammi á gangin-
0I« en peir blótuðu ekkert, pvert
Maurus Jokai:
á móti, petta voru sérdeilis kurt-
eisir piltar, og peir bönkuðu svo
flott á dyrnar. Ég var svo hrædd,
að ég porði ekki að segja: kom
inn. En láttu pér bara ekki detta
í hug, að peir hafi brotist inn.
Nei, peir bönkuðu aftur og biðu
pangað til ég sagði: kom inn. Ég
átti von á að sjá tartara með
hundshaus og skegg ofan á
bringu og leðurpoka á bakinu,
og svo hélt ég að peir myndu
brjóta alt og bramla eins og
mamma hafði sagt mér. En hugs-
aðu pér! í pess stað komu inn
tveir ungir liðsforingjar, annar
Ijóshærður, hinn dökkur á brún
og brá; peir voru í fallegum föt-
um og rétt eins og annað fólk.
Þeir voru bara sætir, einkum :
sá dökkhærði. Þeir byrjuðu á pví
að biðja fyrirgefningar á ónæð-
inu og ég sagði peim, að peir
gerðu ekkert ónæði og ég væri
fús á að gera fyrir pá alt, sem
peir óskuðu. Sá dökkhærði horfði
á borðið og gat ekki varist brosi,
en ég varð utan við mig, pví
hann hlaut að sjá, að ég hafði
matbúið einmitt handa peim. Svo
pakkaði sá ljóshærði með kurt-
eisum orðum fyrir gestrisnina og
bað mig að eins að vísa peim á
rúm, par sem peir gætu sofið
stundarkorn, pví að peir væru
ákaflega preyttir og hefðu ekki
pofið í fúmli í sex vikur og ekki
lagst til hvíldar í prjá sólar-
hringa. Veslings piltarnir. Ég
kendi ákaflega mikið' í brjóstí um
pá fyrir að hafa ekki sofið í
rúmi í sex vikur.
— Það er ómögulegt, hrópaði
ég. — Það hlýtur að vera vont
að hafa orðið að sofa á dívan í
sex vikur!
Þeir hlógu báðir. — Við höf-
um bara sofið í snjónum, undir
berum himni, sögðu peir.
— Guð, að heyra petta. Jafnvel
pjónarnir okkar hefðu dáið, ef
peir hefðu átt að Iiggja úti eina
nótt. Ég bað pá að koma með
mér og fylgdi peim í beztu her-
bergin, par sem voru tvö rúm.
Og af pví að pjónarnir okkar
voru allir úti, pá ætlaði ég sjálf
að búa um pá. /
— Ó, kæra fröken, petta get-
um við alls ekki polað, hrópuðu
peir báðir í einu. — Þetta getum
við gert sjálfir. Og par sem ég
sá, að mennirnir voru uppgefnir
hneigði ég mig og flýtti mér út.
Ég var varla kominu inn til
mín aftur, pegar ég heyrði óskap-
leg hljóð frá herhergi gestanna,.
Það var einhver sem hrópaði:
Hjálp, ræningjar, morðingjar!
Ég pekti röddina, en í skelfing-
unni, sem á mig kom, mundi ég
ekki hvers rödd petta var.
Þú getur ímyndað pér, hvermig
mér leið. Hljóðin færðust nær. —
Þetta var mamma. Og hvernig;
heldurðu að hún hafi litið út.
Fötin hennar voru öll í óneiðu,
hún var með nátthúfu niður fyrir
augu, búin að týna öðrum skón-
um, eldrauð í frarhan, eins og
hún væri nýk-jmín út úr bakara-
ofni. Það leið langur tími, áður
en ég fékk að vita, fcsar hún
hafði falið sig og hvað hafði koro
■ ið fyrir hana. Jæja, hugsaðu pér
hara: hún hafði falið sig í her-
ifberginu, sem ég hafði vísað gest-
‘runum í, og hvar hieldurðu? I öðhu
rúminu, undir öllum dýnunumi.
Nú eeturðu hugsað pér, hvað á
’eftir kom. Heldurðu ekki, að vesa-
lings liðsfjringinn hafi orðið
hissa, pegar hann fleygði sér i
|rúmið, steinuppgefinn? Vesalings
'mamma hafði góða ástæðu til
pess að hljóða. En hvaða vít var
lika í pví að fela sig parna? Með
mestu herkjubrögðum gat ég full-
vissað hana um pað, að pessir
menn hefðu ekki komið til pess
að raena eða myrða og hún lofaði
pví að fela sig ekki aftur og ég
fór inn til liðsforingjanna og
sagði peim, að mamma væri gigt-
veik, og yrði pess vegna að fana
undir svona margar sængur.
Rétt pegar gestirnir voru sjfn-
aðir kom yfirmaður peirra og
vildi fá að tala við pá.
— Það er ekki hægt í biíi,
sagði ég. Þeir eru sjfandi; pétr
verðið að bíða eða koma aftur,
— Hvar sjfa peir? spurðihann.
Ég vísaði honum á herbergið,
og án pess að hugsa út í pað, að
peir höfðu ekki sjfiö dúr í tvo
sólarhringa gekk hann inn' í her-
bergið. Ég átti von á að peir
hentu hjnum út fyrir ónæðið, en
eftir nokkrar mínútur komu peir
báðir alklæddir og fóm með yf-
irmanninum alveg mptpróalaust.
Majórinn hafði sent eftir peim.
En hvað heraaðarlífið hlýtur að
vera einkennilegt. Svona hlýða
menn alveg mótpróalaust öllu,
sem peim er. sagt að gera. Ég er
viss um að ég yrði slæmur her-
maður, pví að ég vil alt af fá að
vita fyrirfram, hvers vegna ég á
að gera petta eða hitt.
Um hálfííma seinna komu liðs-
foiingjarnir aftur. Þeir vom í
bezta skapi >og voru ekkert syfj-
aðir að sjá. Þeir fóm ekki inn í
herbergið sitt aftur, en spurðu
eftir mér og mömmu og sögðu að
liðsforingjarnir hefðu ákveðið að
halda danzleik um nóttina og
buðu okkur. Og svo fóru peir að
panta hjá mér danzana: Francal-
se, Czardas og PolonaLse (pað átti
ekki að danza valz), og ég lofaðí
öllu.
Þetta var fyrsti danzleikurinn
síðan kjötkveðjuhátiðin var hald-
fn og peir virtust hlakka mikið til
og ég hlakkaði líka til.
En mamma var ekki eins hrifln
af pessu uppátæki.
— Þú átt engan ballkjól.
— Jú, hvíta kjólinn minn,
mamrna, ég hefi bara verið í hon-
lum einu sinni.
— En hann er svo gamaldags.
— Og svo er mér ilt í fætinunr,
sagði mamma.
— En pú parft ekki endilegn
að danza, mamma. í
Liðsforingjarnir hlógu ekM,
peir voru svo kurteisir, og pesn
vegna skammaði mamma miflj
ekki fyrr en peír voru farnír.
— Þú ert fábjáni, sagði hún
ireið. — Þú anar út i opinn dauð-
ann, án pess að hugsa um pað,
<sem á eftir fer.
Ég hélt að mamma væri hrædd
um að ég fengi kvef, pví að hún
var alt af hrædd um pað, pegas
ég fór á danzleik, svo að
niinti hana á, að pað ætti ekki
að danza valz, en pá varð hú*
ennpá reiðari.
— Þú hugsar ekkert út i petta,
sagði hún. — Heldurðu að pel*
ætli sér að danza? Nei, peir ætl»
að ná saman öllum stúlkunum ú*
Þorpinu og fara síðan með pæ*
til Tyrklands.
— Nei, mamma; liðsforingjai
mega ekki gifta sig á ófriðar-
tímum, sagði ég hlæjandi.
En pá bara skammaði hún mig
enn pá meira, sagði að ég værf
gæs og sagði að ég ætti mest á
hættunni sjálf, og svo fór hún
og ég fór að búa mig á danz-
leikinn. Ég hafði breiðan, rauðan,
hvítan og grænan borða og svo
hafði ég blómvönd úr hvítum og
rauðum rósum, og pessir litir
fóru svo vel saman.
Liðsforingjamir biðu eftir okk-
ur og slógu okkur svo mikla
gullhamra, að ég man ekki helm-
inginn af pví, sem peir sögðu.
— Jæja, pú ert nú ekki búin að
bíta úr nálinni með petta, sagði
mamma, en samt sem áður hélt
hún áfram að laga kjólinn minn
og búa mig út, svo að ef peir
Fíh. á 7. síðuu