Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 16.08.1936, Side 3

ALÞfÐUBLAÐIÐ
i
KNUT HAMSUN:
ÓTTI
EG HEFI í raun og veru aldrei
vita'ð hvað ótti var, fyrr
en ég dvaldi í fyrsta skifti i
Ameríku. Það er ekki vegna þess,
að ég sé svo hugaður; það hefir
bara aldrei reynt á hugrekki rnitt
fyrr.
Þetta var árið 1884.
Oti á sléttunni liggur lítil borg,
sem heitir Madelía. Það er kyrk-
ingsleg og Ijót borg, húsin and-
styggileg og fólkið ruddalegt.
jÞaÖ var hérna, sem Jessie James,
blóðþyrstasti ræninginn í Ame-
ríku, var loksins tekinn og drep-
inn. Hingað var hann kominn,
bér hafði hann falið sig, enda
var þetta hæfilegur staður fyrir
mann, sem hafði um árabil ógn-
að Bandaríkjunum með ránum
sínum og morðum.
Hingað var ég líka kominn —
jen í friðsamlegri tilgangi, nefni-
íega í þeim tilgangi að hjálpa
kunningja mínum út úr dálitlum
vanda.
Ameríkumaður, Johnson að
nafni, var kennari við gagn-
íræðaskóla í borg einni í Vis-
■consin. Ég kyntist honum og
konu hans þar. Skömmu seinna
fór þessi maður úr þjónustu skól-
ans og setti upp verzlun. Hann
íór til borgarinnar Madelía og
setti þar upp timburverzlun. Er
hann hafði rekið verzlun sína í
ár fékk ég bréf frá honum og
bað hann mig, ef ég gæti, að
feoma til Madelía og veita verzl-
un hans forstöðu, meðan hann
í>g kona hans tækju sér ferð á
hendur til Austurlanda. Ég hafði
ekkert við að vera um þær
ttamdir og sló til.
EG kom til Madelía um dimt
vetrarkvöld, hitti Johnson,
&ekk með honum heim til hans
Ug fékk herbergi. Hús hans lá
Spölkom utan við borgina. Við
áyddum meirihluta næturinnar i
Það, að k;rma mér dálítið inn í
limburverzlun, en ég bar ekki
ötikið skynbragð á þá hluti. —
Morguninn eftir fékk Johnson mér
skammbyssuna sína og sagði eitt-
bvert spaugsyrði um leið. Klukku-
bma seinna vom þau hjónin lögð
stað með lestinni.
Nú var ég orðinn einn í húsiniu
fiutti úr herbergi mínu og inn
f stofuna, en þar var þægilegra
vera, og auk þess gat ég þá
befur fylgst með því, ef eitthvað
gerðist. Ég tök líka hjónarúmið til
minna þarfa.
Svo liðu nokkrir dagar. Ég seldi
borð og planka og á hverju
kvöldi fór ég með peningana, sem
inn kamu yfir daginn, i bankann
og fékk kvittun fyrir.
Það voru engir aðrrr i húsinu
og ég var því einsamall. Ég mat-
reiddi sjálfur handa mér og mjólk
aði kýr Johnsons, bakaði brauð,
sauð og steikti. Fyrsta bökunin
fór nú samt öll í handaskolum,
ég hafði ofmikið mjöl, brauðið
varð hvítt að innan og daginn
eftir var það glierhairt. Það fór
líka illa fyrir mér í fycsta sinn,
sem ég sauð grjónavielling. Ég
fann nefniLega í búðinni allmikið
af Fómandi fallagum bygggrjón-
um og sýndist þau ágæt í vell-
ing. Ég helti mjólk í stærðar kast-
arholu, setti grjónin í á eftir og
fór að hræra í. Ég sá brátt að
gnauturinn var of þykkur og
bætti mjólk í. Svo hrærði ég aft-
ur. En grjónin belgdust út ‘og
urðu á stærð við ertuir. Ég varð
því ennþá að bæta mjólk út í. En
þá sauð út úr, og ég varð að ausa
grautnum í koppa og kirnuT, en
allíaf vantaði mjólk og alltaf
sauð út úr. Ég fann fleiri ílát,
en ekkert dugðj og alltaf sauð út
úr. Loks hafði ég engin önnur
ráð, en að hella úr kastarholunni
á borðið. Þar rann grauturinn út
á borðið eins og hraunflóð og
storknaði.
í hvert skifti eftir þetta, seni
mig langaði í velling, skar ég af
hrauninu, lét í kastarholu, bæíti
mjólk í, og sauð vellinginn upp
á nýtt. Ég át velling eins og hetja
í allar máltíðir, til þess að reyna
að Ijúka honum áður en hjónin
kæmu heim. Það var að vísu
strangt erfiði, og ég þekki engan
í borginni, sem ég gæti boðið
heim, til þess að hjálpa mér við
vellinginn.
Og loksins lauk ég honum ein-
samall.
AÐ var dálítið einmanalegt í
þessu stóra húsi, fyrir tví-
tugan pilt að dvelja þar til lang-
frama. Það var heldimt á nótt-
inni og engir nábúar, fyrri en
inni i borginni. Samt sem áður
var ég ekkert hræddur, það datt)
mér ekki í hug. Og þegar ég
heyrði tvö kvöld í röð, einhvern
vera að rjála við lásinn, stóð
ég á fætur, tók lampann og skoð-
aði læsinguna á eldhúsdyrunum
í krók og kring. En læsingin var
í stakasta lagi. Og ég hafðl ekki
einu sinni skammbyssuna í hend-
inni. En það átti þó eftir að
koma fyrir eina nóttina, að ég
varð svo hræddur, að hárin risu
á höfðinu á mér. Ég hefi aldrei
á ævi minni, hvorki fyrr né síðar
orðið jafn hræddur. Og ég náði
mér ekki að fullu fyr en löngu
seinna.
Einn daginn hafði ég óvenju-
mikið að gera. Ég seldi mikið og
var við vinnuna langt fram á
kvöld. Það var orðið svo áliðið,
þegar ég loksins var búinn, að það
var komið sótsvarta myrkur og
búið að loka bankanum. Ég gat
því ekki losað mig við pening-
ana, sem höfðu komið inn yfir
daginn. Ég fór með þá heim til
mín um kvöldið og taldi þá; það
voru 7—800 dollarar.
Eins og venjulega settist ég
niður þetta kvöld og fór að
skrifa. Það var orðið framorðið
og ég hélt áfram að skrifa. Þaö
var komið fram á nótt; klukkan
var orðin tvö. Þá heyri ég aftur
einhvern vera að rjála við læs-
inguna á eldhúshurðinni.
Hvað gat þetta verið?
Það voru tvennar útidyr á hús-
inu, aðaldyrnar og eldhúsdyrnar.
Frá aðaldyrunum lá gangur inn
að ‘stofunni. Fyrir aðaldymaf
hafði ég til frekara öryggis skot-
ið slagbrandi. Gluggatjöldin fjT-
ir stofuglugganum voru svo þétt,
að ómögulegt var að sjá, þó að
ljós logaði inni fyrir.
Frh. á 7. síðu.
w&j-M
Á sjötugsafmœli
Jóns tónskálds Frið-
finnssonar, 16. ágúst.
Hver hljómur pinn er lofígerð, Ijós í geði,
sem lífsins dásemd parf að skýra frá:
um landnám, uormenn, vonir, fjör og gleði
og uorlífs djúpu, heitu ástarprá.
Og Breiðdals sól reis björt i pinum tönum,
sem beggja megin hafsins flutti vor.
Og pú ert einn af okkar beztu Jónum
sem ísinn hafa brœtt og markað spor.
Við plöginn söngstu um suani blárrageima
og sólarris hins falda morgundags.
Og söngvar grœnna grana spruttu heima
úr gróðrarmold píns unga bygðarlags.
Og huað er pnð, sem œsku dreymir ekki
sem álfa tueggja sýgur móðurbrjóst?
Og menning sú á marga skólabekki
en meira en lítinn tueggja skauta gjóst.
Huer sjötíu árin eru ei deigur dropi
að drekka fyrir pyrsta œskusál,
en pó er uerra að deyfist sérhuer sopi
og suölun litla fœrir elliskál.
En samt er eftir eitt: pii getur sungið
i ormagarði fram á hinztu stund,
og sjálfa elli suefnsins porni stungið,
en sigurminning helgað huerja und.
Þ. Þ. Þ.
• t>/. ♦»1 «« V# » • '/t'** V*«•/« > »* •• •'■••