Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 16.08.1936, Blaðsíða 4

4
ACÞÝÐUBCAÐIÐ
Ur lifi alpýðurmar eftir alpúðumenn:
I síldarvinnu á Siglufirði fyrir 20 árum.
Eftir Magnús Gíslason.
III.
PESSUM ÁRUM unnu viö
síldaxbræ'ðsluverksraiöjurnar
á Siglufirði helzt aðkomumenn,
pví að Siglfirðingum geðjaðist þá
miður vel að þeirri vinnu, og
völdu sér annað beíra, meðan
nógu var úr að velja, en fóciu
svo oft í verksmiðjumarv pegar
eíldveiðum og síldarvinnu var
Iokið. En þá voru Siglfirðingaii?
líka fámennari en nú, enda er
sagt, áð fyrirkomulagið í vinnu-
tilhögun og fleiru, séu nú mikið
breytt frá þvi sem var.
Fyrir 20 á'.um voru 4 síldar-
bræðsluverksmiðjuír á Sigluflrði,
og fengu þá margir atvinnu við
þau fyrirtæki. Að vísu vomu tvær
þessara bræðslustöðva mjög litl-
ar, og tóku fáa menn í þjónustu
sína, en verksmiðjur þær, sem
áður hefir verið getið um í gitein-
um þessum, þurftu á margum
mönnum að halda, og voru þar
saman komnir menn, víðsvegar
að, bæði innlendir og útlendir.
Um eitt skeið voru all-margiln
ekólapiltar og stúdentEU' í Evang-
ers-verksmiðjunni, og ssttu þeJr
dálítið sárstakan blæ á félagslíf-
ið með fyndni sinni og glaðværð.
Nú e:u ýmslr þessata manna fyr-
ir löngu kjmnir að embættuim,
siem menntun þeirra hefi'r leitt
þá að, og sumir hafa einnig á-
unnið sér frægðairarð fyrir vís-
indaménnsku, eins og t. d. dr.
Skúli Guðjónsson og máske ein-
hverjir fleiri.
Þeir, sem í verksmiðjunum
nnnu, þurftu ekki að skipta sér
neitt af síldarsöltuninni, því að til
þess var annað fólk ráðið. En við
komum sfundum út á sildarplön-
in sem áhorfiendur, því að ýmsuan
þótt gaman að sjá hin flftiu handa
tiltök kvenfólksins við síldina. Ein
h\erou sinni var það. þegar fyrsta
síldin kom, og kvenfólkið tók til
sta;fa á síldarpöliunum, að 'Orð-
heppinn náungi úr verksmiðjunm
lýsfi þannig fyrstu handtökimum:
Að þegar þær vönu hófu va.k-
Íð, hafi verið líkast og þegar
hænsni kamust í komflekk, en
lar.dföku n binna 6 ö m líkti hann
við það, þegar maður vaari að ná
teppa úr flösku jg færist það ó-
hönduglega. Þótti okkur þe ta
sniðug samlíking, því að mikill
er munur á handfimi hinna vönu,
og hinna óvönu í sildarvinnunni.
Það kam einstöku sinnum fyrir
að sumir okkar, sem í vecksmíðj-
unni unnum, bmgðum okkur í
síldarsöltun að kvöldi til, þegar
mikið barst af síldiuni, var hargt
að komast að því að kverka og
og salta meðan nokkurt rúm var
við síldarkassana, en hvort að
sumum „aflaklónum" á síldj#.r-
plönunum líkaði það alltaf yel,
þegar hin og önnur B.ðskofadý4
k'jmu til að verka; það var annað
mál; en margar vonu l.Va ljúfar
í lund, og jafnvel fegnar því, að
sem flestir kæmu til að flýita fyr-
ir. Þegar komið er út á síldar-
plönin, og söltun er í fullum
gangi, þá má segja, að hendur
séu látnar standa fram úr erm-
um, þvf að leitun mun ve a á
jafnfimum handbrögðum og þar
gefur að líta. 1
Þegar slldinni er skipað upp,
er hún látin í langa kassa, sem
settir eru á sílda plönin, þar sem
hentugast þykir. Kassiar þessiir' eru
frekar gmunnir og standa á löpp-
um. Er nokkurnveginn mátulegt
fyiir kvenfólkið að standa við þá,
og taka úr þeim sildina um leið
og kverkað er. Sú, sem kverk-
ar hefir firéstamp úr sundursag-
aðri síldaríunnu við hlið sár, og
lætur í hann kverkuðu síldina,
þar til hann er fullur, þá er um
að gera að hafa annan tórr.an
tilbúinn, svo að engar taflr þurfi
að verða,, 'jg er því síundum
keppni við að ná í þessa s'.ampa,
því að þeir vilja þrjóta, þegaro
mikil síld er fyrir hendi.
VenjuLega eru tvær satnia'n í ifé-
lagi, önnur kverkair, en hin legg-
ur stldina niður í tuimuna og
saltar; kverka þaar vanalega báö-
ar í fyrsta stampinn og diraga
hann svo að tunnunni, hanm er
með kaðallykkjum í böraiunum,
svo að hægaia sé að draga hann
til og lyfta honum upp.
Stúlkan, sem saltar, reynflr, ef
hún getur, að hafa kassa eða eiít-
hvað til að láta síldars ampinn
standa á, því að mátulegast er,
að stampurinn með sildinni sé
naerri því eins hár og tunnan,
Bem| í er verið að salta. Þegar alt
er nú komið svona í lag, má
heita, að alt standizt á jöfnu, hjá
I>ei ri sem kverkar og hinni sem
saltar, ef báðar ©ru vanar, enn
altaf Sannst mér þurfa öllu meiri
leikni og þrek við að salta en
kverka. Það má segja, að þar
hjálpi hönd hendi, því að síldin er
tekin með vinstri hendi úr stamp-
inum og rétt þeirri hægri, sem
leggur hana í fallegar iraðir í
tiunnuna, saltar yfír lagið '3g bv,r{j-
ttr á því næsta og á 5—6 mínút-
um er tunnan fuil.
Þegar það kun fyri.r, að ein-
lrverjir af okkur Ikaxlmönnunum
fóru í síldarsöltun, höfðum við
auðvitað sömu aðferðir ,og kven-
fólkið. Við vorum tveir og tveir
sarnan og þótti okkur all-gðður
gangur, þegar við gátum kverkað
fjórar tunnur á klukkutímanum.
Enn kvennaparið tók víst 8 tunn-
ur á sama tíma, ef þær vora van-
ar.
Ef að við vjrum það lengi, að
við næðum 20—30 tunnum, voram
við famir mjög að linast, þvi að
síldarsöltun tekur óþægilega á
bakið. En sildarstúlkurnar, sem
höfðu saltað helmingi meira,
gengu furðanlega keikar heim firú
starfi sínu, þó að þær hefðu stað-
ið við vinnuna alla nóttina.
Alllaf starfa nokkrir karlroenn
líka á síldarpöllunum, og hafa
þeir nóg að gera þegar verið er
að salta, við að færa tómar tunn-
ur og salt að verkunarfólkinu.
Er þá oft kallað í þjónustu
þessara manna, og venjast þeir
íurðu vel við, að uppfylla þarfim-
ar ,jg fljótlega þekkja þeir all»r
raddir, sem hljóma í kring iuk
þá-
Að sjálfsögðu var verkstjórí &
bverju söltunarplássi, og ekkfl
mátti sildarroatsmanninn vanta„
því honum er gefið svo að segja
allt vald á þessum vettvangi. —1
Sumir voru þó lítt vaxnir þe@s-
um vanda, sem von var til, því
til starfans voru oft teknir menn,
sem lítið þektu til síldarverkun-
ar, og var haldið, að útgerðar-
mennimir hefðu stundum tekiö
sér úrskurðarvald um það, hvaða
síld skyldi talin söítunarhæf.
Ég vil þó geta þess í þessu
sambandi, að síldarmatsmaður sá„
sem ég kyntist mest, var
starfa sínum vel vaxinn. Var það
Snorri Sigfússon, nú skólastjóoi.
Efíir vökunótt á síldarplönun-
um má sjá, að mikið hefir verifr
aðhafst; — kúf-fullar síldartunn-
ur standa í þéttum röðum og
fylla út hvert hom á söltunar-
staðnum; eiga þá fastamennirnir
mikið starf fyrir höndum, að
boma þessu Öllu frá, er því sjald-
an lokið fyr en að kvöldi, og þá
er vinnustaðurmn tilbúinn aö
taka á móti síld að nýju.
Merkileg læknisaðgerð.
í Trjpa bax svo við fyrir
skömmu, að verkamaður að nafni
Nils Finstuen var að saga í sög-
unarvél. Skyndilega greip sögin
í handlegg mannsins og varð ekki
ráðið við neitt fyr en handlegg-
urinn var kjminn af rétt neð-
an við olnbjga.
Mennimir, sem unnu með hon-
um, gátu bundið svo um stúfinn,
að maðurinn misti ekki mjög mik-
Í5 blóE En ! inu bjuggusí afl r við
að handLeggurinn væri farinn fyn-
ir fullt Jg allt.
Á sjúkrahúsinu í Gjövik, en
þangað var Finstuen fluttur eftir
3—4 tíma frá því að slysið vildi
tíl, var nú tekið til óspiltra rnál-
anna og reynt að græða hand-
legginn á aftur.. Stúfarnir vonu
saumaðir saman og nú er beðið
eftir því hvort tilrarmin tekst.
Sjúkrahússiækriirinn segir, að
handleggurinn hafi verið fastur á
skinninu á ofurlitlum parti. Hanrt
vildi ekkert tala um það, hvoft
tilraunin heppnaðist, en taldi þó
dálitla vjn.
Annar af læknum sjúkrahússius,
sem hefir lýst þessu síðar, gat
þess, að sjúklingurinu gæti hreift
fingurna, sem er merki þeas, aö
blóðrennsli er fram í handlegg-
inn. Hinsvegar taldi læknirinn, aö
rnenn mættu búazt við því, aö
handleggurinn yrði aldrei svo góð
ur, að hann kæmi manninum aö
notum. Einnig gæti vel farið bvj„
að þeir neyddust til þess að tob®
hann af aftui
Atelier
Uósmyntfarar
hafa ávalt forystuna S
smekklegri ljósmynda-
framleiðslu.
Munið það og forðiat
iélegar eftirlíkingar.
Ljósmyndastofa
Sigorðar Guðmundssonar^
Lækjargötu 2, Reyksjavik.
œsæaœaEæaaæoö