Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 06.09.1936, Page 1

SUNNUDAGSBLAÐ
ALÞÝÐUBLAÐSINS
SII. ÁRGANGUR SUNNUDAGINN 6. SEPT. 1936 36. TÖLUBLAÐ
A norðurvegum:
Gestkomandi
Eskimóum.
STEFNDU þeir nú á einn
veiðimanninn og námu siað-
ar nokkur hundruð álnir frá bon-
arn. Fór þá anmar Eskimóinn,
Tannaumi k, á fund hans. Veiði-
maðurinn sat grafkyir, uns hlns
}íom í Jsvio siem fimm skrifa fjan-
lægð. Þá siökk hann á fætub,
gieip s óran hníf, er lá hjá hon-
um á ísnum, og beið búiinn jafnt
til sóknar og varnar. Tannau-
mirk varð þá skelkaður, nam
síaðar og skýrði frá því með
mörgum orðum, að þeir félagar
væru meiniausir menn, er færu
með f iði og vildu goit ei.t við
hann eiga. Selveiðamaðurinn virt-
ist ekkiert skeyta því, er hann,
sagði, en gaf frá sér einkenni-
legt hljóð við hvem andaríLrátt.
Kom það síðar í Ijós, að hann
gerði þetta vegna þess að hann
faélt, að Tannaumirk kynni að
vera andi og gera sig mállaus-
an, ef hann þegði. Var hann
nokkrar mínútuir að át'.a sig á
því, að Tannaumirk talí/ði manra-
mál, en fór þá að skilja það, sem
hann sagði, því að mállýskur
þéira reyndust ekki fjarskyldari
en t. d. sænka og norska. Pegar
Taunnaumirk hafði komið honum
í skilning um það, að þeir félagar
væru friðsamir menn og hrekk-
lausir, og hafði lyft upp kápu
sinni til að sýna, að hann feldi
engan hníf á sér, gekk hinn var-
lega að honum og þuklaði um
hann, bæði til að sannfærast um,
að hann væri ek'ki andi, og til að
vera viss um, að hann hefði ekki
vopn undir klæðum. Síðan bað
hann Tannaumirk að koma með
sér til þorpsins, og skyldu þeir ffúm til hjálpar; við höfðum ekki ' w. einkar mannleg7"fullkomlega
Vxlhjálmur og hinn Eskimóinn einu sinni sofnað, en gengið út vingja;In!eg og buðu okkur vel_
halda í humáttina á eftir og stað- úr tuttugusfu öld imn í land, þar komna heim til sín og báðu l3kkur
næmast svo utain við þorpið, sem menn að andlegum þrioska að vena
þangað til þdrpsbúar hefðu feng- og menningu heyrðú til miklu
ið að vita, að þeir væru firlðsam- eldri öld en Arþúirs kóngs. Þeir Mállýzka þeirra var svo lítið
ir menn. Þustu nú þorpsbúar að voru ekki á borð við þá, sem frábrugðin þeii.ri, .sem töluð var
hvaðanæva áf ísnum og heimain Cæsar fann í Gallíu og á Bret- við Mackenzie-fljót og ég hafði
frá þorpinu. Maðuiánn, sem þeir landi; þeir voru líkad enn eldri lært á þriggja áira dvöj á hiejmr
hittu fyrst, skýrðu nú "lýðnumi veiðimönnum, er lifðu á Bret- iluxn Vestur-Eskimóa og ferða-
hátíðlega frá því, hverjiir þeir landi og Gallíu í það mund, er lögum með þeim, að, við gátum
■wæra, og fijbm þá hvter af Öðr- fyrsti pýramiðinn var reistur á undir.eins gert okkuir skiljanlagít.
ISÍÐASTA töíublaði Sunnudagsblaðs Alþýðublaðsins var birt-
ur kaili úr bók dr. Guðmundar Finnbogasonar um landkönn-
uðinn dr. Vilhjálm Stefánsson. — Lýsti sá kafli æsku Vilhjálms
Stefánssonar, þar sem hann var kúreki á slíttum Ameríku. Kafl-
inn, sem hér fer á eftir, er úr sömu bók og segir frá annari norð-
urför Vilhjálms, þar sem hann hitti frumstæða Eskimóa. Lýs'r kafl
fun égætlega siðum og hjátrú Eskimóanna, hvernig þeir taka á
móti gesfum, hve greiðviknir þeir eru, undirhyggjulausir oghjálp-
samir hver við annan. I för þessari var Vilhjálmiir i'4 ár, eða 19C8
til 1912. Hefir hann sjálfur lýst viðtökunum hjá Eskimóunum og er
kaflinn, sem hér fer á eftir, og hefst á því, er Vilhjálmur kem-
ur til Eskimóanna, að mestu þýddur úr bðk hans um þetta efni.
um til þeirra og heilsaði þeipi-
Konurtnar flýttu sér sem mest
að komast að til að heilsa, þvi
að þær þurftu síðan að skuinda
heim til að matbúa.
En karlmennirniT tóku undir
eins að reisa veglegt snjóhús
handá gesfunum og gera alt sem
vistlegast fyrir þá. Er nú bezt að
Vilhjálmur lýsi sjálfur viðtökun-
um:
„FyrSti dagurinn okkar með
Eskimóunum við Dolphins and
Union Stnaits (Höfrunga- og Ein-
ingarsund) var sá dagur æfi
mininar, er ég hafði hugsað til
með mestri eftirvæntingu, og nú
stendur hann mér jafnskýrt
fyrir hugaisjónum, því að hanin
kom mér, sem lagði stund á
mamnfræði og sárstaklega á 'rann-
&ókn frumsíæðra manna, í kynni
við fólk fyrri alda. Maðurinin frá
Cdnnecticut hjá Mark Twain lagð-
ist til svefns á nítjándu öld og
vaknaði upp á tímum Arþúrs kon-
ungs í hóp riddara, ©r riðu af
Stað í brakandi brynjum hefðavr-
Egyptalandi. Það var tíu þúsuind
ára tímaskekkja, að þeir skyldu
vera á sama meginlandinu og
stórborgirnar okkar, svo sem and-
legu lífi þeirra og efnahag var
faiið. Þeir öfluðu súr fæðunnaj
með vopnum steinaldarmanna,
þeir hugsuðu sínar einföldu og
frumstæðu hugsanir og lifðu sínu
hættusama og erfiða lífi — lífi,
Sem í mínum augum var spegil-
mynd af lífi forfeðra vorra
hinma fornu, er bein og ófull-
komin handave k finnast stund-
um eftir í ármöl eða hellum frá
því áður en saga hófst. Slíkar
fornmienjar eftrr mcíirx, er ekkl
kunnu að bræða málma, finnast
víðs vegar um heim og kunna
að segja merkilega sögu þeim
vísindamanni, er ekki brestuir í-
myndunanafl til að tengja saman
og fylla í eyðumar; ien ég stóð
nú þanna miklu betur að vígi. Ég
þurtfti engu ímyndunarafli að
beiía, ég þurfti ekki anmað en
hortfa og hlusta; því að hér voiru
ekki menjar sieinaldárinnar, held-
ur sieinöldin si
Það getur naumast hafia borið
oft við í sögunni, að fyrsti hvíti
maðurinn, sem heimsótti frum-
stæða menn, talaði mái þeirra.
Aðslaða mín var því óvenjuleg.
Löngu áður ien árið var á enda,
hlaut ég að verða sem einn af
þeim, og jafnvel frá fyrstu
stundu gátum við talað alúðlega
um sameiginleg áhugaefni. Ég
hefi frá engu að segja úr noir’ður-
för minni, er sögulegra sé í eðíi
sínu eða líklegra til fróðleiksauka
en sagan um fyrsta daginn með
þessum mönnum, er hvorki höfðu
sjálfir né-forfeðusr þeirra séð hvít-
an mann þangað til eir sáu mig.
Ég skal því segja þá sögu.
Svo sem forfeður vo'rir hinir
fomu eflaust hafa gert, þá ótt-
uðust þessir menn mest af öllu
illa anda, sem geta birst þeim
hvenær sem er og í hvc'ns konar
gervi, en þar næst óttast þeir ó-
kunna menn. Fyrsti fundur ökk-
ar hafði verið dálítið tvísýnn og
sögulegur, af því að þeir héídu,
að við væram andar, en nú höfðu
þeir þreifað á okkur og talað við
okkur og vissu, að við værum
ekki annað en menn. Ókunnir vor-
um við að vísu, en við vorum
ekki nema þrír, og þeir fjörutíu,
og því ekki að óttast. Auk þiess
vissu þeir, að því er þeiT sögðu
okkur, að við gætum ekki búið
yfir neinum svikum, vegna þess,
hve blátt áfram og frjálsmanrdega
við komum til þeirra, „því að sá»
sem býr yfir brögðum, snýr aldr-
ei bakinu að þeim, sem hann
ætlar að vega aftan að,“ sögðu
þeir.,
Áður en húsið, sem þeir uindiT
eins fóru að búa til handa okk-
ur, var fullgert, komu börn
hlaupandi frá þorpinu til að láta
ofckur viía, að mæður sínar hefðu
miðdegisverð tilbúinn. Húsln
voru svo lítil, að ekki var hag-
kvæmt að bjóða okkur öllum til
jmáltíðar i sama húsinu; það var
ekki heldur siður; það vitum við:
nú. Var því farið með hvein okk-
ÍÉUVj sitt hús. Gestgjafi iuinp. yar