Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 13.09.1936, Blaðsíða 8

8
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
BORGARASTYRJÖLDIN Á SPÁNI
(Frh. af 5. síðu.)
hér vtefðusn við, unz ófriðnum er
lokið.
— Ófriðurirm, segir hún, og það
hljómar einkie.Tjnilega i munni
heninar.
— Hvað ertu gömul, spy(r ég.
— Siextán ára.
— Hvað hefir þú viarið lengi í
hjónabandi?
— Fimm mánuði.
— Hefir þú ekki verið hrædd?
— Við hvað? Ég er saníifærsð
lim að ég diey. ekki eða maðnr-
inin minn. Við erum aLof ung til
þtess aó deyja. En við verðumi
að berjast gegn þessum sk,ril, sem
eetlar að iræna frelsi okkar. Heið-
’ur okka,r er kominn undir því, að
•vieita öflugt viðnám.
Það er gefið marki til þess að
matast. Diskarniir, sem hengu við
bellið eru teknir fram og. hver
fær sinn skamt. Matuirinn er hvít-
ar baunir, kjötstykki og dálííið af
'fleski og pylsum. Þe.r sem ekki
fá nógan skammt, fá meira ef
þá lystir.
— Eruð þið ánægð með mat-
Sitn? spyr ég.
— Hamn gæti ekki vterið betri,
er mér svarað. Við fáum nóg af
kjöti og tóbak eftir þörfum. Það
er ágætt, en þessi friður er okkur
imjög á móti skapi; — við viljum
berjast.
Flestir foringjanna eru gamlir
kuuningjar, borgarstjórar og for-
irigjar vérkalýðsins í Jean-hérað-
inu.
Verkamannasveitirnar eru
grundvöllurinn undir öllum
okkar her, segja þeir mér.
Þaö ' hefði ekki orðið. neitt
úr hernum eða borgáralið-
Snu, ef það hefði ekki notið að-
Btoðar ve rkam anna', ers veitanna.
Við höfum náð Villa del Rio,
Monteros og ýmsum fleiri borgum.
r
enn þá eina! Þú liefir
ekki kynst kreppunni enn
þá. Nei, ég nota Mána og
kemst hjá öllum hugleiö-
ingum um kreppuna.
Við reyndum að ná Monteros með
100 manna liðssveit vopnaðri 40
veiðibyssum, en við áttum, í bar-
áttu við 500 fasista með vti-
byssur og handspmengjur. Við sá-
um strax, að við mundum aldrlei
ná borginni með þessum lið-
styrk. Daginn eftir fengum við
200 manna liðsauka. Svo hófurn
við árásina og utiðum að herjast
um hvert einstakt hús í bæmum.
Foringi okkar tók aðsetut í skrif-
stofu bargatstjórans og athugaði
þaðan hvaða talsímal'inur væri í
lagi og við hverja hann gæti
náð sambandi.
En á meðan hann sýslaði aö
þessu, gerðu uppneilsnarmignin
gagnáhlaup. Verkamannasveilirn-
ar vildu ekki láta skjóta sig niður
að þarflausu, og dróu sig til baka.
En herforinginn og fimm aðrir
félagar glieymdust. Til allrar ham-
ingju vissu fasistarnir, það ekki,
svio að hinir komust undan á
flótta við illan leik. Þeir vom
heilan sólarhring í þieststum hrukn-
ingum, en fundu okkur samt að
lokum. Þiegar við spurðum verka-
mannasvieitimar, sem réðust á
Monteros, hvað væri orðið af for-
ingja þeirra, vissu þeir ekki neijtt.
Pifcir höfðu alls ekki veitt því eft-
irtiekt að foringja þe'.rra vantáðí.
Þeir, sem áttu aðalsökina á þess-
um mistökum, vom teknir til
fanga, en þeir bá'ðu grátandi uira
að rniega berjast áfjam með okkur
óg lofuðu að gera sig aldriei íram-
ar. aeka um slíka vanræksl u.
Félagi Peris kemur til okkar og
hafði heyrt síðasta hluía samtais-
ins. Við tókum Monteros daginn
eftir, segir hann. í fylgd með
okkur voru nokkrir blaðamieinn,
en þegar fótgönguliðið kom
skyndilega frá Cordoba, hvarf bíll
inn þeirra. Það var augsýn'legt,
að isnmum geðjaðist ekki að því,
að samræma blaðamennskuna og
ógnir stóiEskotaliðsárásainna.
Pieris segir því næst frá þvL
hviernig þeir tóku Pedro Abad og
hvemig þei,r urðu að leita sér
nlífðar bak við hvern s’e'n fyrir
kúluregni vélbyssnanna, semhafði
verið komið fyrir í kirkjutum-
unum og á húsaþökunum. Það
var því engin Leið til þess að
taka bæinn fyr en var orðið
dimt af nóþtu. Þegar þeir komu
á torgið, rákust þeir á vörubíl,
sem hafði oltið urri. Bíllinn vair
hlaðirin Jikum fallinna félaga. —
Líkin voru mjög birend og ltkul
aliiar til þess, að kvieiíkt hafi verið
i fólkinu lifandi. Þetta munu fas-
istarnir hafa gert til þess að sýná
okkur, hvaða örlög biðu okkar.
I Villa Franca töluðum við við
bamfóstru, sem líka hafði sína
sögu að segja. Márahersveit,
sém Fránco hafði sent 'frá Már-
okko, hafði kórnið' 'við í bænuni/
og drepið og brent. 40 Márar
réðust á tvær ungar dætur kon-
unnar og svívirtu þær. Báðar
telpurnar létust af afleiðinígum
þeirrar misþyrmingar.
Óttinn við fasistana er svo mik-
ill, að ef fólkið heyrir að her-
sveitir þeirra séu að nálgast,
safnar það saman öllum föggum
sínum, sem það getur, og flýr
með það til fjalla.
1 E1 Caspio, sem var unnin eft-
ir harða baráttu, fundu hersveit-
ir stjómarinnar aðeins einn mann
eftir, sem var varðmaður íbrauð-
gerðarhúsi. En þegar fréttin um
það, að fasistamir hefðu verið
reknir út úr borginni, barst út,
komu íbúamir aftur. Konur, sem
fyrir hálfum mánuði sóttu hverja
messu, kystu hönd prestanna og
gerðu krossmark fyrir sér við öll
tækifæri, féllust nú í faðma við
verkamannahersveitimar og kystu
hermennina með tárín í augunum
og hrópuðu: „Jesús Kristur og
María guðsmóðir veri lofuð fyrir
að þið eruð komnir. Það er svo
margt, sem við höfum oröið að
reyna nú á síðustu tímum. Þetta
eru engir menn, þeir haga sér
alveg eins og skepnur."
Til dæmis má nefna eftirfar-
andi atriði, sem sýnir vel hve
gersamlega framkoma fasistanna
var önnur en framkoma verka-
mannahersveitanna. í Villa del
Rio var deild úr borgarverðinum
sem var talin ákveðið fylgjandi
lýðræðinu. Þessi herdeild tók sér
fyrir hendur að vopna landbún-
aðarverkamennina, sem höfðu
ekki öðrum vopnum á að skipa
en .veiðibyssum. Þegar verka-
mennimir vildu að þetta loforð
væri uppfylt, reyndu þeir á allan
hátt að draga þaö loforð sem
lengst. En þegar þeir komu til
vopnastöðvanna til þess að sækja
vopnin, var skotið á verkamenn-
ina úr öllmu áttUm. 15 verka-
menn féllu, en hinir leituðu und-
ankomu og gátu náð sér í dyna-
ínit og hálftíma seinna flaug
vopnabúrið í loft upp með öll-
um svikurunum.
Svik og lygi er aðaivopn fas-
istanna. Allir hermenn, sem hafa
verið teknir til fanga eða geng-
ið yfir til stjórnarinnar, hafa þar
sömu sögu að ségja. Þeim er
sagt, að þeir verði að vernda lýð-
ræðið, því að nú ríki algert
ístjómleysí í landinu og meira að
segja að þeir séu að berjast gegn
fasismanúm. En þegar þeir gengu
til orustunnar og sáu verkamenn-
ina i Ibroddi fylkingar hjá fjand-
mönnum sínum, sáu þeir að þeir
höfðu verið gabbaðir og gengu
yfir til stjórnarhersveitanna.
— BalIestærOs er skamt frá
Castro, segir Peris. Ef ykkur
iángar til þess að tala við hann,
getið þið korniö þangað, því eft-
ir dálitla stund fer hersveitin
okkar þangað.
Við ókum eftir þröngum vegi,
þar sem bílarnir geta ekki mæzt.
Fyrst fara tveir vörubílar með
verkamannahersveitir og bíllinn
okkar er næst á eftir. Ég hefi
aldrei á æfi minni gíeypt eins
mikið af ryki eins og þama. Eftir
svo sem þriggja stundarfjórð-
unga ökuferð yfir akra o.g engi
og fram hjá verkamönnum, sem
em að heilsa okkur, komum við
til Castro.
Egypski forsætisráðherrann Ná-
has Pasha að koma út uf'utr
anríkisráðuneytisbyggingunnl :"'E
London eftir að hafa undirskrif-
að samninginn milli Egypta bg
Englendinga.
Rétta, miéka gljáana
fáið þér aðeins með
Mána-bóni.
., <•
F. R. VALDEMARSSON. i
Ritstjóri: r!
Alþýðuprentsmiðjan. • ■; mí