Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 25.10.1936, Blaðsíða 1

SUNNUDAGSBLAÐ
ALÞÝÐUBLAÐSINS
ffl. ARGANGUR SUNNUDAGINN 25. OKT. 1936 43. TÖLUBLAÐ
m—a———i—————1—Ul«n —_—————————————————————————»»■#
Sósíalistisku skólarnir í Mexikó.
GREININNI, sem hér fer á eftir, er sagt frá skólalög-
gjöfinni í Mexikó, sem er einn aðalþátturinn I sex-ára-
áætlun verkamanna- og bændastjórnarinnar, sem fer þar með
völd núna. Þegar borgarastyrjöldinni lauk, sem hófst í raun
og veru árið 1910, og byltingin hafði sigrað, var það eitt
af höfuðvandamálum stjórnarinnar að menta alþýðuna, en
mestur hluti bændEmna var Indíánar, sem hvorki voru læsir
né skrifandi. Jafnframt bóklegri kenslu eru kendar íþróttir og
listir í skólunum, einkum málaralist, því að Indíánarnir eru
mjög gefnir fyrir hana. Þá er og veitt tilsögn í ýmsum iðn-
aði, einkum heimilisiðnaði. Lýsir greinin vel hinum lifandi á-
huga alþýðunnar á því að menta sig og ósérhlífni kennar-
anna, sem oft eiga ekki sjö dagana sæla við starf sitt í
frumskógum hitabeltislandanna.
HIN NÝJA skólalöggjöf í
Mexikó, sem gekk í gildi
árið 1934, mælir svo fyrir, að
alt uppeldi eigi að vera í anda
sósíalismans, allir hleypidómar
trúarbragðanna séu afnumdir og
aeskulýðurinn sé alinn upp -
þeirri skoðun, að takmark sósíal-
fcmans sé jafnám auðvaldsskipu-
lagsins. Bömunum sé kent að
bera hag fjöldans fyrir brjósti,
en berjast gegn allri sérhags-
munapólitík.
Þar sem þessar kröfur eru ekki
einungis pappírssamþykt, heldur
verið framkvæ.mdar í tvö ár sem
aðalmálið í mexikönsku sex-ára-
áætluninni, er það fyllilega þess
vert að gefa máli þessu dálítinn
gaum. Það er nefnilega I fyrsta
isinni í sögunni, sem framkvæmd
hefir verið krafan um sósíalist-
iskt uppeldi við aðrar kringum-
stæður en hjá sovétlýðveldinu.
Áður en lengra er komið inn á
skólamálin, verður að gera grein
fyrir ástandinu með þessari þjóð.
Hið mexikanska þjóðlíf er að
mótast, og þar hefir orðið hrað-
fara tækniþróun á síðustu árum.
-Smá sveitaþorp hafa á örfáum
árurn stækkað og orðið að iðn-
aðarborgum með mörg hundruð
þúsund íbúa. Göturnar, þar sem
menn áður óðu leðjuna í hné,
-eru orðnar malbikaðar, og vel
mentuð lögregla stjómar umferð-
Inni um þær. Járnbrautir og brýr
hafa verið bygðar, fljótin og foss'-
arnir virkjaðir, verksmiðjur bygð-
ar, vöruhús og hótel. Allar þess-
ar framfarir hafa verið ótrúlega
stórstigar.
Að lokinni hinni hræðilegu og
langvinnu borgarastyr jöld hefir
hin sósíalistiska uppbygging orð-
ið mjög hraðfara. Byltingin hófst
árið 1910 og var upphaflega bar-
átta milli pólitískra flokka ,sem
vildu hvor um sig ná völdunum,
en brátt þróaðist þessi styrjöld
hpp í stéttabaráttu, þar sem að-
allausnin var frelsi hins vinnandi
lýðs. Og það kom brátt í ljós,
að enginn pólitískur flokkur gat
haldið völdunum, nema hann
hefði hinnn vinnandi lýð á bak
' wð sig. Það sem einkendi þessa
borgarastyrjöld var sú staðreynd,
að verkalýðurinn var svo að segja
allur fátækir Indíánabændur, en
þeir vora 10 milljónir af 16 mil-
jóna íbúafjölda. Þess vegnavarð
vígorð byltingarinnar: Jörð og
frelsi.
Aðalmálefni verkamanna- og
bændastjórnarinnar, sem nú situr
að völdum, er því að tryggja
frelsið og útvega bændunum
jarðir. En bezta tryggingin fyrir
frelsinu og því, að verkalýðurinn
fái arðinn af vinnu sinni, er sós-
íalistisk vitund fjöldans, sósíal-
istiskt uppeldi og þróun. Þess
vegna er hinn sósíalistiski skóli
merkasta málið á stefnuskrá
mexikönsku verkamanna- og
bændastjórnarinnar.
AÐUR EN byltingin sigraði
hafði mestur hluti verka-
lýðsiins, Indíánarnir, engan aðgang
að menntun. Það var hin almienna
skoðun, að ólæs Indíáni væri ó-
dýrari og auðsveipari vinnukraft-
ur en Indíáni, siem var bæði læs
og skrifandi. Kirkjan, sem átti
flestar jarðirnar, áður en bylt-
ingin sigráði, studdi þessa skoð-
un. Hinir mexikönsku prestar
sögðu líka, að menntaður Indíáni
væri ekki svipáð þvi j-afn frómt
og kriistilega hugsandi og hinn ö-
menntaði Indíáni.
Hinir fátæku og menntuinlar-
liaúsu Indíánar gáfu sinn síðasta
skilding fyrir kerti, sem þeir svo
skenktu dýrlingum sínum í kirkj-
unum. En þegar þeir eru farnir
að menntast ofurlítið, fara þieir
að hugsa um, hvort ekki sé skyn-
samlegra að fara til læknis, ef
einhver er veikur í fjölskyldunni.
heldur en áð gefa dýrlingnumi
kertli, siem oftast nær var dálítið
vEifaisamur ábati.
Frá 1922—-‘32 hafa verið bygð-
ir yfir 10 þúsund sveitáþorps-
skólar. Sex ára áætlunin hefir á
stefnuskrá sinni áð bceta við eigi
færri en 12 þúsund slíkum skól-
um og er þegar búið að byggja
meir en helming þeirra, svo að
nú eru til í landinu um 25 þús-
und slíkir skólar. Margir af þess-
um skólum eru í Indíániafcofum,
en víða eru notaðar til þ-ess kirkj-
ur, heldur ien að láta þær standa
áuðar. Allvíða hafa þó verið
byggð nýtízku skólahús. I fátæk-
legustu skólahúsunum eru engin
húsgögn, en nemendurnir verða
að sitja flötum bein'um á gólf-
inu umhverfis k-ennarann, sem sit-
ur á stól eða þá á trékassa, ef
enginn -stóll er til. Sumsstáðiar
eru töflur til þ-ess að skrifa á,
-en sumsstaðar bara brúnn papp-
ír. Víða eru þrír -eða fjórir n-em-
endur um sömu bókma. Samt s-em
áður er það hreinasta furða hv-e
fljótir nem-endurnir eru að til-
eihka sér fræðin. Emn hjálpar
öðrum og enginn hugsar sérstak-
lega um það að vera efstur á
prófi. Hin gagnkvæma hjálpsemi
eink-ennir mjög skólastarfíð. Alt
þetta samkeppniskerfi, -s-em ein-
k-ennir cvrópiska skóla er ó-
þekt m-eðal Indíána. Þar eru
hvorki til dúxar né fúxar, &em
hvorttveggja >eru jafn viður-
styggileg fyrirbrigði. Og þó
liggja nem-endurnir ekki í leti. —
Reyndar er ekki æfínl-ega dauða-
þögn í þessum skólum, þiegar t. d.
sex eða átta nemendur þurfa að
líta í sömu bókina í einu. En
þegar k-ennaiinn þarf að útskýra
eitthvað ríkir dauðaþögn, því.að
enginn vill missa af þieim vís-
dómsorðum, sem fram ganga af
munni kenimrans. Ýmsir menn,
sem hafa heimsótt hina m-exi-
könsku Indíánaskóla, láta mikið
af hinni gagnkvæmu hjálp meðal
nemiendanna. Ef Indíánadnengur
hefir lært að skrifa eitthv-ert -orð,
þá er hann ek’ki ánægður fyr en
hánn er búinn að k-enna sessunúut
sínum það.
STJÓRNIN varð ' að byrja á
þvi, að kom'a einhverju kerfi á
skólaha. Allir skólar voru s-ettir
undir s-ömu stjórn og einkaskólar
afnumdir. Fyrst v-arð miklum erf-
iðleikum bundið að útvega kenn-
-ara. Það varð því að grípa til
sérstakra ráðstafána. Sendimenn
stjórnarinnar ferðuðust um land-
ið þvert og -endilangt -og 1-eituðu
uppi í hverju þorpi menn, s-em.
líklegalstir þóttu til þess að geta
tekið áð sér starfið. Oft voru
þessir mienn -ekkert sérstaklega vel
að sér, en ef átti að koma upp
kennaraskólum fyrst, til þess að
mennta kennarama, þá voru þar
fárin 2—3 ár til spillis. Það var
því látið nægja, að kennarinn
kynni áð lesa og skrifa. Og það
þótti mikill lærdómur meðal þjó'ð-
ar, þar -sem tæpur fjórði hluti
íbúánna kupni þessar íþróttir. —
Það þótti því hin m-esta upp-
götvun að finna slíkan mann í
hverju sveitarþorpi log þótti ófært
að senda hann burtu á keninaim-
skóla. Það varð því að finn*,
annað ráð. Það varð að hafa far
skóla, til þess að undirbúa toenn-
arana.
Nú, voru sendir út hópar far-
k-ennara, sem dvöldu mokkra máin-
hði í hverju sveitaþorpi og hverj®
héraiði -og bjuggu kennaraefnin’
undir starfið. Þeir eru til hús*