Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 08.11.1936, Page 1

SUNNUDAGSBLAÐ
Itt. ARGANGUR
ALÞÝÐUBLAÐSINS
SUNNUDAGINN 8. NÓV. 1936.
, 45- TÖLUBLAÐ
Theodör Fri ðri ksson:
ÉG VAR ÞÁ húsmaður á
Þverá í Dalsmynni, og réð
ég mig á hákarlaskip til Akur-
•eyrar pá um veturinn.
Það haíði verið í ráði að verzl-
unin Goodmands Efterfölgere á
Akureyri, er Eggert Laxdal veitti
forstöðu, fengi nýtt og vel bygt
hákarlaskip, og átti það að.vera
komið í tæka tíð, eða fyrir 14.
april. Var skipshöfnin ráðin
löngu áður en skipið kom, og
hugðu margir gott til peirrar
ferðar, þegar til kæmi.
Guðmundur Jörundsson var
ráðinn formaður á skipið. Hann
var að vísu ungur og litt reyndur
sem hákarlamaður. En hann var
nýkominn frá stýrimannaskólan-
mn í Reykjavík — og sonur
gamla Hákarla-Jörundar í Hrís-
<ey. Og treystu margir pví, að
Guðmundi mundi kippa í kynið
og verða aflasæll eins og faðir
hans hafði verið forðum daga.
Hásetum hafði verið gefið til
ikynna, að skipið væri danskt,
smíðað úr eik og vel frá því
gengið í alla staði. Og voru
margir þaulæfðir hákarlamenn
ráðnir til þess að vera með Guð-
mundi. — Stýrimaður var Guðni
Jóhannesson kominn á efri ár.
Það dróst með ferð skipsins
fram yfir réttan tíma, og kom
það. ekki til Akureyrar fyrr en í
lok aprílmánaðar. Var þá mörg-
um orðið órótt að bíða eftir því,
enda voru öll hákarlaskip lögð
út af Eyjafirði fyrir löngu. —
— En loksins kom skipið og var
þá brugðið við og hásetum gerð
strengileg boð um að koma.
Það var að kveldlagi, sem ég
kom til skips, og voru þá allir
hásetar fyrir nokkru komnir, bún-
ir að fá sér rúmstæði og koma
farangri síniun fyrir, og voru þeir
mér nú hjálplegir með það, sem
ég hafði meðferðis, Ég var þeim
kunnugur að máli sumum og
kannaðist við þá flesta svona af
afspurn, og tóku þeir mér allir
vel.
Skipið lá á floti við bryggju
EFTIRFARANDI grein s-egir Theódór Friðriksson rit-
*■ höfundur frá hókarlaferð, er hann fór með Guðmundi
skipstjóra Jörundssyni, en hann var sonur Hákarla-Jörundar
í Hrísey. Guðmundur var þá nýkominn frá stýrimannaskcl-
ftnum í Reykjavík, eg þðtti skipverjum hans hann hafa nokk-
uð aðra siði en tíðkuðust í skipstjórnartíð föður hans. I
þessari ferð fundu þeir dauðan hval á floti, og segir greinin
frá ferðalagi þeirra skipverja með hvalinn í eftirdragi inn
á Eyjafjörð. Greinin er úr bókinni: Hákarlalegur og hákarla-
menn, eftir Theódór Friðriksson.
niður við Oddeyrartanga. Þaðvar
gott i sjó og glatt á hjalla um
borð.
Mönnum leizt vel á skipið. Lúk-
arinn var allur málaður og snyrti-
lega frá öllu gengið hjá Dansk-
inum. En heldur voru nú sumir
á því, að finheítin mundu fara
af hjá okkur, þegar hákarlinn
kæmi til sögunnar.
Skipið var hásiglt og seglin
barkarlituð, mikil fyrirferðar og
mjög óþjál. Þetta var „Galeas“
og var hægt að draga bugspjótið
til, eftir þvi sem þurfa þótti, og
álitu það margir góðan kost, þeg-
ar legið var við stjóra i hvössu
veðri.
Guðmundur Jörundsson bauð
háseta sína velkomna og lék við
hvern sinn fingur, Hugði hann
gott til þess að leggja út í há-
karlinn. Honum leizt vel á skipið
og spáði öllu því bezta. Hann
var að sjá snyrtilega til fara,
hár og spengilegur og fríður sýn-
um, og brá honum meira i móð-
urkyn en föður. Hann var af
yngri börnum Jörundar og Mar-
grétar seinni konu hans.
Mér leizt einstaklega glaðlega
á Guðmund, bg ólíkur var hann
þeiiri í sjón og framkomu gömlu
hákarlamönnunum. Að vísu skip-
aði hann rösklega fyrir verkum
daginn eftir og var þá ekki legið
á liði sínu að drífa það um borð
i skipið, sem þurfa þótti bæði
til útgerðar og útbúnaðar. En
mörgum þötti þá útgerð skips-
stjórans í „flottára“ lagí, borið
saman við það, sem venja var
til i hákarlalegur. Hann hafð
með sér mikið af límonaði, vindl
um og ýmsum þeim fínheitum til
klæðaburðar, sem eldri mönnum
fannst stinga nokkuð mikið í stúf
við það er þeir áttu að venj-
ast, og varð út af þessu hlátur
og keskni. Og spáðu sumir því,
að Guðmundur yrði ekki eins
„borubrattur,“ þegar hann færi
að fást við hákarlinn. Aftur var
honum ekki meira en svo um.
það gefið, að menn hefðu með-
sér mikið af brennivíni; þóttij
hann ólíkur föður sínum í því
efni.
Guðmundur var nú farinn að^
verða órór yfir því, að geta ekki
komist út í hákarlinn. Hann gat
búizt við því, að skip færu að
tínast inn á Eyjafjörð fulll af:
lifur, enda voru þau nú búin að (
vera úti einn hálfsmánaðartíma, •
en við ekki farnir að sjá eitt
einasta got. Fyllti þetta Guð*
mund miklum metnaði um að
fara að komast af stað. Og urðu
eldri og reyndari menn að koma
vitinu fyrir hann með það, að
að hann gleymdi því ekki, er
nauðsynlegt þótti á skipi til há-
karlaveiða, fyrir ákafanum að
leggja af stað. Og nú óskaði
Guðmundur eftir miklum stormi,
í þeirri von, að sér gæfist kostur
á undir eins að reyna skipið á
siglingu og sjá, hve mikið mætti
bjóða því af seglum. Lagðist það
einhvernveginn í hásetana, eftir
þessu skrafi öllu saman að
dæma, að- Guðmundur mundi
vera mesti gapi á sjó og ófyrir-
leitinn, treystu þá margir Guðna
gamla Jóhannessyni, að hann
mundi köma til skjálanna og bera
vit fyiir unga skipstjórann.
MAÐUR er nefndur Ámi —
kallaður stólpi. Hánn var
heljar-skrokkur stór, og tvigild-
ur að afli, en 'stirður mjög og
þungur í vöfum. Ámi tók miklu
ástfóstri við allan kjarngóðan
mat, sem menn höfðu með sér til
útgerðar, og altaf var hann eitt-
hvað að hnýsast eftir því, hvar
menn feldu kjammestu bitana. En
ekki var hann neitt sérstaklega
hrifinn af því, þó skipstjórinn
hefði með sér limonaði. Hann var
á því, gamli maðurinn, að það
væri ekki mikill kjami í svoleið-
is gutli.
Guðmundur var mesti æringi
og sóttist eftir því að vera í
áflogum við nokkra unga menn,
sem vöm á skipinu, og hafði þá
alla með sér á vöku, en skipaði
eldri mönnunum á stýrimanns-
vaktina með Guðna. Þótti sumum
þetta skrítin niðurröðun, og brosti
Guðni að þessari ráðstöfun skip-
stjórans.
Við vomm á annan sólarhring
að þvælast út fjörðinn, og var
Guðmundur óánægður yfir- að fá
ekki leiði. En loksins, þegar við
vorum komnir út fyrir fjarðar
mynnið, gerði austan storm, og
var þá tjaldað því, sem til var af
seglum. Var Guðmundur um tíma
ófáanlegur til að láta rifa, þang-
að til allt ætlaði um koll að
keyra, og varð þá Guðni að taka
af skipstjóranum ráðin. Guðmund
ur vildi flýta sér sem mest að
komast út í hákarlinn, og var nú
stefnan tekin vestur og fram á
Strandagrunn.
Þar tókum við tvær stjóraleg-
ur með nokkurra daga millibili
og fengurn 1200 tunnur af lifur.
Skall nú á okkur hriðargarður
eftir hálfsmánaðartíma, þar á
grunninu, og var þá leitað til
lands og siglt inn á Eyjafjörfe
með aflann — og þótti túrinn vel
hafa gefizt.