Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 08.11.1936, Blaðsíða 3

Afaífct'AOBfcAðte
3
Knut Hamsun:
A gresjunni.
SUMARÍÐ 1887 vann ég á akri
á búgarðí í Rauðafljótsdain-
um í Ameríku. Auk mín voru
tVeir aðrir Norðmenn, einn Svíi,
tíu eða tólf Irar og nokkrir Ame-
ríkumenn. Ált i alt höfum við
verið um tuttugu á þessum akri,
én ]>að var ekki nema lítill hluti
af öllum |>eim fjölda, sem vann
á búgarðinum.
Sléttan blasti við okkur græn-
gul og endalaus hvert sem auga
var litið. Hvergi sáust hús að
undanteknum gripahúsunum okk-
ar og svefnskálanum, sem stóð
á miðri gresjunni. Ekkert tré sást
eða runni, bara hveiti og gras
svo langt sem augað eygði. Þar
sáust heldur engin blóm, bara
gulir brúskar villisennepsins, en
pað var eina blómið, sem óx á
gresjunni. Þetta blóm átti ekki
griðland J>ar og við rifum það
upp með rótum, fórum meÖ það
heim, þurkuðum það og brendum
því.
Þama sáust aldrei fuglar á
flugi, en,gin hreyfing, nema þeg-
ar hveitiöxin bylgjuðust í golunni
og ekkert hljóð heyrðist nema
jBuðið í engisprettunum. Það var
eini söngurinn þama úti á gresj-
unni.
Við þráðum forsælu. Þegar mat
arvagninn kom um hádegið, lögð-
um við okkur á magann undir
vagninn eða hestana, til þess að
komast í forsælu, meðan við rif-
iun i okkur matinn. Sólin ætlaði
að steikja okkur. Við höfðiun
bara hatt, eina skyrtu, einarbux-
;ur og skó. Það var allur klæðn-
aðurinn og minna mátti það ekki
vera, annars gátum við veikst af
sólbruna. Ef til dæmis kom gat á
skyrtuna, meðan við vorum að
vinna, brendi sólin okkur og við
iengum sár á húðina. Við hveiti-
íUppskeruna vmnum við alt að 16
klukkutíma á sólarhring. Tíu
skurðvélum var ekið hverri á eft-
ir annari á sama akrinum dag
eftir dag. Þegar búið var að
skera niður einn ferhyrninginn ók
um við yfir á annan ferhyrning
og skáram hann líka niður. Og
þannig var haldið áfram, en tíu
Jnenn gengu á eftir og hlóðu
hveitibindunum upp í stakka. En
verkstjórinn sat á hestbaki með
Skammbyssu í hendinni og hafði
auga á hverjum fingri. Hann var
vanur að uppgefa tvo hesta á
Idag. Ef eitthvað kom fyrir, véi
‘bilaði eða því um líkt, var verk-
istjórinn óðara kominn þangað og
gerði við vélina, eða lét senda
hana heim. Hann var stundum
langt í burtu, þegar hann tók
eftir því, að eitthvað var að, og
þar sem engir vegir voru, varö
hann að ríða um hveitigrasið all-
an daginn og hestarnir voru
löðursveittir.
Þegar kom fram í september
og október var ennþá óþægilega
heitt á daginn, en næturnar voru
orðnar svalar. Og svo fengum við
ekki nægilegan svefn. Það kom
oft fyrir, að við vorum vaktir
upp klukkan 3 á nóttunni, með-
an ennþá var þreifandi myrkur.
Þegar við vorum búnir að gefa
hestunum að borða og vorum
komnir alla leið út á akurinn,
var loksins orðið vinnuljóst. Þá
kveiktum við eld til þess að hita
okkur og tína saman olíukönnurn
ar og smyrja vélarnar. Eftir fá-
einar mínútur urðum við svo að
setjast upp á vélamar aftur.
Við áttum aldrei hvíldardag.
Við unnum á sunnudögum jafnt
sem aðra daga. En þegar rigning
var, gátum við ekkert aðhafst,
og lágum inni; þá spiluðum við
„kasínu“, ræddum hver við ann-
an eða sváfum.
K ARNA var Irlendingur, sem
ég undraði mig yfir strax
í upphafi. Guð má vita, hvers-
konar náungi það hefir verið. Þeg
ar rigning var lá hann altaf og
las rómana, sem hann hafði kéypt
sér. Hann var stór og laglegur
maður, 36 ára gamall og talaði
ágæta ensku. Hann kunni líka
þýzku.
Þessi maður kom á búgarðinn í
silkiskyrtu og vann altaf í silki-
skyrtu. Þegar ein silkiskyrtan var
orðin gatslitin, fór hann í aðra
nýja. Hann var ekki sérlega góð-
|bc verkmaður, hann var óhand-
laginn, en var ágætis náungi. —
Hann hét Evans.
Það var ekkert sérstakt við
þessa tvo Norðmenn. Annar
þeirra var frá Hallandi. Hann
strauk af því að hann þoldi ekki
erfiðið. Hinn hélt út, en hann var
líka frá Valdres.
Meðan verið ,var að þreskja
reyndum við allir að fá að
vinna sern lengst frá gufuvélinni.
Það þyrlaðist svo mikið sand-
ryk út frá vélinni. I nokkra daga
stóð ég “í miðju sandrokinu. Svo
bað ég verkstjórann að láta ein-
hvern skifta við mig og hafði
mitt fram. Verkstjórinn lét mig
fá þægilegt verk lengra úti á ökr-
unum, þar sem ég átti að hlaða
á vagnana. Hann gleymdi aldrei
lítilræði, sem ég hafði gert fyrir
hann, skömmu eftir að ég kom.
Það skeði á þennan hátt:
Jakkinn minn var einkenn-
isjakki með gljáandi hnöppum.
Hann var frá þeim tíma, er ég
var sporvagnaumsjónarmaður í
Sikakó. Verkstjóranum leizt prýði,
lega á jakkann og einkum þó
hnappana. Ég sagði við hann einn
daginn, að hann mætti gjaman
fá jakkann. Hann vildi fá að
borga mér hann og bað mig að
setja upp, hvað sem mér sýnd-
!ist, en ég bað hann að
þiggja hann af mér aem gjöf, og
sagðist hann þá vera mér mjög
þahklátur. Þegar uppskerunni var
lokið gaf hann mér annan jakka,
þegar hann sá, að ég átti engan
ferðajakka.
Frá þeim dögum, þegar ég vax
að hlaða á vagnana, man ég eft-
ir einu atviki.
Svíinn kom eftir æiki. Hann var
í háum stígvélum og gyrti bux-
urnar ofan í þau. Við byrjum
að hlaða á vagninn. Hann var
hamhleypa til vinnu og ég átti
Sult í fangi með að halda í við
hann. Hann hamaðist sem miest
hann mátti og þegar þannig hafði
gengið um hríð, fór ég að hleypa
í axlirnar ög lét hendur standa
friam úr ermum.
í hverjum hveitistakk voru átta
bindi og venjulega létum við að-
eins eitt bindi ‘ upp í einu. Nú
rétti ég fjögur. Þá kom í ljós,
áð í einu bindinu, sem ég rétti
Svianum, hafði leynst slanga. Hún
gerði sér lítið fyrir og rendi sér
ofan í annað stígvélið hans. £g
vissi ekki af neinu, fyr en ég
heyri hið átakanlegasta neyðar-
óp og sé Svíann koma fljúgandi
ofan af ækinu með slönguna
dinglandi út úr öðru stigvélinu.
Hún hafði þó ekki bitið hann og
þegar hann kom niður, losnaði
slangan úr stígvélinu og hvarf
eins og elding eitthvað ú‘t. í ghas-
íð. Við reyndum að stinga hana
með heygöfflunum, en náðum
henni ekki. Múldýrin, sem spent
voru fyrir ækið, skulfu bæði af
ótta.
Ég heyri ennþá neyðaróp Svi-
ans og sé hann kasta sér ofan af
ækinu.
Svo urðum við ásáttir um, að
vinna hægara eftirleiðjs, og ég
rétti honum aðeins eitt bindi í
einu.
Þá vorum við nú búnir að
plægja og sá, uppskera og
þreskja hveitið. Svo fengum við
kaupið okkar. Við vorum glaðir í
bragði og með vasana fulla af
peningum lögðum við af stað,
tuttugu saman, til næstu borgar
á eléttunni, til þess að ná í hrað-
iest, sem gæti flutt okkur eitt-
hvað austur á bóginn. Verkstjór-
inn fór með okkur; hann lang-
áði til að skála við okkur, áður
en vegir skildust, og hann var í
jakkanum með gyltu hnöppunum.
Sá, sem ekki hefir tekið þátt I
ölgildum síéttuverkamanna, á
erfitt með að hugsa s.ér, hyeisu
fast þeir sækja drykkinn. Hvar
um sig gefur umgang — það
urðu tuttugu glös á mann, en ef
þið haldið, að þar með sp búið,
þá eruð þið illa svikin, þyí að
meðal þessara manna eru til þeir
öðlingar, að þeir gefa fimm um-
fganga í einu. Og hamingjan hjálpi
þeim gestgjafa, sem ætlaði sér
að koma með athugasemdir við
slíku framferði. Hann fengi fljót-
lega að hverfa út fyrir sínar eig-
in dyr. Svoleiðis hópar, eins og
þessir sléttuverkamenn, berja
ráður alt, sem verður á vegi
þehra. Við fimta glasið eru allir
búnir að drekka sig stóra og ráðe
upp frá því lögum og lofum í
borginni, þangað til af þeim er
runnið. Lögreglan ræður eklki við
neitt og tekur það fangaráð að
drekka með hópnum. Og svo er
drukkið og spilað, slegist og öskr-
að að minsta kosti í tvo daga.
Við verkamennimir héldum veí
saxnan. Það hafði oft slettst upp
á vinskapinn um sumarið, en nú,
{>egar við vorum að kveðjast, var
alt slíkt gleymt. Og eftir þvf
sem við drukkum meira, þvi ör-
látari vorum við á veitingarnar
og föðmuðumst. Kokfeurinn, sem
var gamall kroppinbafeur, iskegg-
laus og með kvenrödd, trúði mér
hixtandi fyrir því á norsku, að
hann væri líka Norðmaður, og á-
stæðan fyrir því, að hann hefði
ekki sagt mér það fyr væri sú,
að Ameríkumenn fyrirlitu Norð-
menn. Hann sagðist oft hafa heyrt
mig og Valdres-manninn tala um
sig á norsku, meðan á máltíð
stóð, en hann sagði að nú skyldí
það alt vera gleymt og grafið,
því að við værum, í raun og veru
beztu strákar. Jú, hann varNorð-
maður, fæddur í Jowa 22. júlí
1845. Þess vegna skyldum við
vera góðir vinir og fMsrtncrs, svo
lengi sam við gætum sagt eitt
orð í norsku. Ég faðmaði feokk-
inn; aldrei ætluðum við að slíta
vlnáttu okkar. Allir verkamenn-
irnir föðmuðu hver annan og
dönzuðu liver við annann í mik-
illi hrifningu.
Við sögðam hver við annan:
— Hvað viltu nú drekka? Hór
fæst ekfeert nógu gott handa þér.
Og svo fórum við sjálfir inn fyr-
ir. borðið og fórum að leita að
beztu vínunum. Við tókum niður
flöskur, sem stóðu hátt uppi i
Frh. á 6. síðu.