Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 15.11.1936, Page 1

SUNNUDAGSBLAÐ
ALÞÝÐUBLAÐSINS
m. ARGANGUR SUNNUDAGINN 15. nóv. 1936, 46. TÖLUBLAÐ
Bjarndýraveiðar í Grænlandi.
MESTA ÆFINTÝRIÐ, sem
Grænlendingar geta lent í,
aru ( bjarndýraveiðar. Þær eru
jaftjan stærsti viðburðurinn í lifi
peirra og hið Langsamlega kær-
k'Onfnasta umxæðuefni í kofxun
|)dxm.
Þéir muna allar v.eiðiferðirnar,
sem þeir hafa tekið þátt í, út i
yztu æsar,- hvert einasta smáat-
vik 'Með geysilegu stolti minnalst
þeir veiðimannsins í Kap Dan,
sem lagði að velli 22 bjarndýr,
hva&i haldið þið þá að þeir hafi
sagt um ÍMichodemadgy, ein-
hversstaðar óralangt suður frá,
er ts'álgaði hvorki meira né minna
en .55 bjarndýrum!
Grænlendingurinn getur sagt
hverja einstaka sögu og man
hvert smáattiði, og allir nágrann
ar hans kunna þessar sögur, sér-
staklega bó söguna um endalok
bjarnaTÍns nr. 57, sem veLnefnd-
ur ý Ninchodemadgy drap byssu-
tláfis, aðeins með lítilfjörlegan
reyrstaf í hendi; að vísu voru
huridar til aðsíoðar og auk þeirra
annar veiðimaður.
Binn sunnudag, þegar hann var
á sleðaferð með frú og böm,
hélt hahn rakleitt út á fjörðinn
á I fejaðarinn, þar sem ísflekamir
vom á reki til og frá. Hundamir
koinusi heilu og höldnu yfir á
tr.austan ís, en þegar Nichodem-
Udgy Og fjölskylda hans ætlaði
sömu leið á sleða sínum til baka,
rak einn ísbjörninn hausinn upp
rétt fyrir frnman nefið á þeim,
en þann dagihn var hann á
skemtiferö, svö lumn lét sér
hægja að gefa honum á hann með
stönginni siniii, iog hélt áfrain för
sinni eins og ekkert hefðf í skor-
Jst, en bangsi snautaði undir yfir-
borðið. Kynnist -maður háttum
bjatnahins, verður skiljanliegt
hversvegna Amandus, kifak ný-
'lendustjórans er altaf fyrstur að
árf’arveginum á morgnaha, til að
•Bækja vatn. Eingöngu þessvegna
hafa komið í hlut hans fjögur
bjamdýr. Það er sem sé ófrávíkj-
e?nleg regla, að skinn bjarmarins
‘Er eign þess er fýrstur sér hapn,
alveg sama, þótt hann hreyfi
IGREIN þeirri, er hér fer á eftir, er skýrt frá bjarn-
dýraveiðum Grænlendinga og hinum einkennilegu venjum
þeirra í sambandi við veiðarriar. Þannig eru það t. d. ó-
skráð lög Eskimcanna, að sá eigi skinnið af bjarndýrinu,
sem fyrstur sér það, hvort sem haim leggur hönd að því að
vinna dýrið eða ekki. Þeir tveir, sem fyrstir hitta dýrið með
kúlu eða steini, fá bógana, tveir þeir næstu lærin, og sá
fimti hrygginn og síðumar. I greininni er og lýst einni vciði-
för, þar sem yeiðimennirnir flæma bjöminn af ísnum inn á
fjörð einn, róa síðan á eftir honum á kajak og reka hann
upp I flæðarmálið, þar sem skytturnar bíða og taka á móti
biroinum með kúlurifflum cg haglabyssum. Er þetta oft
mjög hættulegur leikur, því að björninn gefst ekki upp fyr
eþ í fulla hnefana.
hvsorki hönd né fót til að hand-
sama hann.
"ýr mikill stórís bregst ekki að
mikið er af bjamdýrum, því þau
sæta iagi, þegar selimir eru
Lagstir til náða á rekísnum, að
konxa þeim á óvart og iiremina
þá. Þeir fylgjast því nxeð sel-
unum á ísnum. —. Selir eru
sérstaklega svefnstyggir, þeir
vakna með stuttu miillibili og
skima.þá órólega í 'kring mn sig
af ólta við að verða ónáðaðir,
og sé hætta á ferðum, síeypa
þeir sér leiftur-hratt í sjóinn.
Þolir hahn köfun miklu betur en
bjöminn, enda reynir hanm aldrei
að fylgja honum eftir. En bjöm-
inn er lúmskur; hann bærir ekki
á sér, þegar selurinn er á
njósnum, og hvíti feldurinn hans,
samlitur ísnum, gerir það að verk
um, að erfitt er að koma auga á
hann. En svarta trýnið getur gert
honum slæman óleik, en hann
kahn ráð við því, stingur hausn-
um mSlli framlappanna og hylur
bannig trýnið.
Þegar loftsiagið verður svo
milt, að ísinn leysir, er bjöminn
111® settur, því lrann getur ek'ki
fariö sömu leið með honum, norð-
ur með landi; /hann verður að
gera svo vel og synda í iand og
arka síðan óravegu til sinna fomu
-stöðva. Á þessu ferðalagi fer
björninn nær aitaf sömu leiö. Fyr-
ir sunnan Angmagsalik stefnir
hiann milli Sjómanrisfjallsins og
Krókódílseyjarinnar, beldur svo
niður að ánni, seih' liggur undir
fleiri metra þykku snjólagi, labb-
.ar sig yfir hana handan við ný-
lendunia, og heldur áfram för
sinni yfir íslagðan fjörðinn, áLeið-
ps til óbyiggða í morðri. Hafi storm
ux teyst upp ísinn á firðinUm,
faxa þeir eftir árfarveginum lengra
inn í landið, unz þeir komast
fyrir fjarðarbotninn.
Ja, ef við bara gætum komið
auga á bjarndýr! Um það snýst
allur hugur barnanna; ailir hafa
sömu möguleika.
GamaLI maður var úti með
biaxnabarn sitt, er hann bar á
bandleggnum. Alt í einu gripur
hann hönd bamsins og béinir
henni í áttina að hvítum depli
í mikilli fjarlægð og hrópaði af
mikluim ákafa;
Gustari sér bjöm!
Barnið fékk skinnið af bim-
inum og var keypt í verzliuninni
fyrir 75 krónur, ef það vár stórt
og fallegt. Presturinn átti bjam-
arfeld, sem huldi alt gólfið, og
það var presturinn sjálfur, sem
skaut björninn á skíðaferð. —
Þegar hundarnir urðu bjarnar-
ins varir, slepti hann þeim laus-
um og fylgdi sjálfur eftir mieð
byssu sína. Hljóp hiann upp á
klett einn, er var þar í nánd,
en í sama nnind og hann nálg-
aöist klettsbrúnina kom bangsi úr
gagLStæðri átt á móti .honuan.
með hálf-óða hundana á eftir sér.
Hvæsti hann svo hátt og óhugn-
anlega, að presti' féllust fiendur
og varð éjcki not af skotvopninu.
Tók tónn til fótanná, sem mést
hann mátti. Þegar hann hafði
hlaupið siutta stund, náði hann
sér efíir ofboðið og skaut bjöm-.
inn. En björninn hafði alls ek!ki
veitt honum eftirtekt, en hugs-
aði aðeins um að sleppa undan'
klóa og kjafti hundanna, sem
gerðu snarpar atlögur, bitu sig
fasta, aLlir í hóp, og svo snaiir
í snúningum, að ekkert færi gafst
á, að sálga þeim með hinum void-
uga hrammi.
Hópur ungra manna, er var á
leið til nýlendunnar á skíðum,
rakst á stóran húnbjörn einan
síns liðs; og í stað þess að
hyggja á flótta, skemmtu þeir
sér við að kasta að honum snió-
4úlum, ,æpa að honum og æsa á
allan hátt. b,ar til hann tók að elta
þá. en vegna þess að snjórinn var
laus o_g djúpur, varð eftirförin
árangurslaus. Þeir þutu áfram á
skíðum sínum, því veslings bangsi
sökk djúpt ofan í Lausa snjóinn
við hvert spor. I hvert sinn, sem.
hann gafst upp við eltingaleikinii,
héldp þeir í námunda við hann
til að eria hann, unz beir þreyttust
á leiknum og héldu áfram ferð
sinni.
En þar sem þeir vom vopn-
iauslr, létu þeir björninn fara 6-
hindraðan ferða sinna.
Eitt sinn elti maður nokkur, er
Róbert hét og var mikill veiði-
maður, björn, eftir stórísnum á
hundasleða. Þá var íshrönglið fnos
ið saman alla leið til Kap Dan.
Þar voru drepnir fjóxfr
birnir þennan dag. Móður og más-
andi spurði Róbert veiðimaður,
hvern þeirra hann ætti; veiðimönn
unum kom saman um, að eitt
dýrið hefði litið svo út, sem þáð
hefði verið elt, og fékík hann
skinnið.. höfuðið óg síöurnár. —
Daginn eftir var ekki talað um
annað én bjarndýr og bjamdým-
veiðar í al|ri nýlendunni. Fólkið
hópaðist niður að ströndinni, því
bjarndýr sást hinumegin fjarðar-
ins. Huhdum Róberts var Jiegar
att á þáð, hlupu þeir sem óðir
.••2aac» vfir fiörðinn. Húndárhai
veita atlögú; jiá nemur 'björriinn
stáðár á flóttanum og býSt 'til
vámáf, ’ þar' til é’éiðimaðuiinn