Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 15.11.1936, Blaðsíða 3

tWMB Bkt&MÐ
3
Knut Hamsun;
Z ACHÆUS
DJÚPUR friður hvílrr yfir
sléttuimi. Á mílusvæði um-
hverfis sjást hvorki tré né hús,
aðeihs hveitið og grasið, svo
langt sem augað eygir. Langt í
fjarska sjást menn og hestar að
vinnu, eins og örsmáar' flugur.
Sláttumennirnir sitja á vélunum
og feila grasið. Eina hljóðið, sem
heyrist, er suðið í engisprettun-
um, og þegar hljóðbært er heyr-
ist sfcröltið í sláttuvélunum úti
við sjóndeildarhringinn.
Þetta er á búgarði Billybonys.
Hann liggur einn sér á sléttunni
og hvergi eru bæir nálægir. Það
eru margar dagleiðir tii næstu
sléttuborgar. Það er ekki búið á
íbúgarðinum á vetuma, en frá pví
á vorin og fram i október eru
rúmir sjötíu verkamenn að vinna
við hveitið. Það eru þrír menn í
■eldhúsinu, ’kokkurinn og tveir
hjálparkokkar, og það eru tutt-
ugu asnar í gripahúsinu, auk
fjölda hesta, en það er ekkert
kvenfólk, enginn einasti kven-
maður á búgarði Billybonys.
Sólin brennir, það eru 102 stig
á Fahnenbeit. Tíbrá er i lofti og
■aldrei svalur gustur. Sólin lítur
út eins og eldglæringar.
Heima við húsin er alt þögult,
•en frá stóra spónþakta skúrnum,
sem notaður er sem eldhús og
borðsalur, heyrist mannamál og
fótatak. Það eru kokkurinn og
hjájparkokkamir, sem eiga mjög
annrikt. Þeir kynda grasi í stóru
,-eldstónum, og reyknum, sem gýs
upp úr reykháfnmn, fylgja
gneistar og eldglæringar. Þegar
maturinn er tilbúinn, er hann bor-
ánn út í pjáturbölum og settur á
wagna. Svo ern asnamir spentir
fyrir og þessir þrír menn aka
með matinn út á sléttuna.
Kokkurirm er digur trlending-
i«rr, fertugur, gráhærður, hermann-
legur í útliti. Hann er hálfnak-
hm, með flakandi skyrtubrjóst og
brjóstkassinn er eins óg myliu-
steinn. Allir kölhxðu hann Polly
af því að hanin var eins og páfa-
gaukur í fnaman.
Polly hefir verið hermaður í
.Suðurrikjunum, hann kann að
lesa. Þess vegna hefir harm með
sér ljóðabók og gamalt tölublað
af dagblaði. Þessa dýrgripi má
enginn snerta, nema hann, og
hann geymir þá uppi á hillu í
eldhúsinu og gripur til þeirra,
þegar hann hefir ekkert að gera.
En Zachæus, landi hans, sem
«r nærri þvrí blindur og hefir
gleraugu, hefir einu sinni náð i
blaðið og fer að lesa. Það hefði
ekki þýtt að láta Zachæus fá
bók með venjulegum bókstöfum,
því að þeir hefðu runnið út i
þoku fyrir honum. Aftur á móti
hafði hann sanna ánægju af því
að halda á blaði kokksins og
lesa auglýsingarnar. En kokkur-
inn saknaði óðara blaðsins, kom
að rúmi Zachæusar og reif af
honum blaðið. Og svo fóru land-
amir að skammast.
Kokkurinn kallaði Zachæus
rænipgja og tikarson. Hann
steytti hnefann við nefið. á hon-
um og spurði, hvort hann hefði
nokkru sinni séð hermann og
hvort hann vissi, hvernig kastaii
liti út. Ekki það, nei, þá skyldi
hann gá að sér og halda kjafti!
Hvað hafði hann á mánuði? Átti
hann húseign í Washington og
bar kýrin hans í gær?
Zachæus svaraði þessu engu,
en hann ásakaði kokkinn fyrir
að búa til óætan mat og sagði,
að hann hefði búið til búðing
með flugum i. Farðu til helvitis
og hafðu blaðið með þér. Hann
— Zachæus — væri heiðariegur
maður og hefði ætlað að skila
blaðinu, þegar hann hefði verið.
búinn að lesa það. Hræktu ekki
á gólfið, skíthællinn þinn!
Upp frá þeim degi urðu þeir
landarnir hatursmenn.
Matarvögnunum er ekið út
á sléttuna og á hverjum vagni
er matur handa fiinm mönnuirr.
Mennimir koma hlaupandi að
úr öllum áttum, sækja matinn
og henda sér undir vagnana eða
undir kviðinn á ösnunum, til þess
að fá ofurlítinn skugga. Eftir tíu
mínútur er máltíðinni lokið. Verk-
stjórinn er kominn á bak og skip-
ar mönnunum tii vinnunnar og
matarvögnunum er ekið heim.
En á meðan hjálparkokkarnir
þvo upp ilátin, situr Polly sjálf-
ur í skugganum bak við skúr-
inn og les einu sinni ennþá
kvæðabók sína, með hermanna-
visum, sem hann hafði með sér
að sunnan. Og þá er Polly her-
maður aftur.
AKVÖLÐIN, jjega.r dimt er
orðið, korna sjö heyvagn-
ar utan af sléttunni með verka-
mennina. Flestir þeirra þvo sér
um hendumar úti, áður en þeir
fara inn til kveldverðar, sumir
greiða líka hár sitt. Þeir eru af
ýmsum þjóðflokkum, gamlir og
ungir, imrfiuttir Evrópumenn og
innfæddir, amerikanskir lands-
hornaflakkarar, alt saman menn
með misjafna fortíð.
Þeir, sem eru betur éfnaðir,
ganga með skammbyssu í bak-
vasanum. Menn borða venjulega í
flýti, án þess að ræðast við.
Verkamennimir bera allir virð-
ingu fyrir verkstjóranum, sem
borðar við sama borð og þeir
og gætir þess að alt fari fram
eins og á að vera. Og að lok-
inni máltíð ganga allir til hvíld-
ar.
En nú kom það fyrir, að Zac-
hæus þurfti að þvo skyrtuna sína.
Hún var orðin svo storkin af
svita, að hún nuddaði af honum
skinnið á daginn.
Það var orðið koldimt og all-
ir voru gengnir til hvíldar. Að-
eins heyrðist hljóðskraf frá svefn-
skúrnum, þar sem verkamennirn-
ir ætluðu að fara að sofa.
Zachæus gengur' að eldhús-
veggnum, þar sem margar vatns-
fötur standa fullar af regnvatni.
Þetta var vatn kokksins. Hann
safnaði regnvatni, af þvi að vatn-
ið á Billybony-búgarðinum var
svo kalíblandað, að ekki var
hægt að þvo úr því.
Zachæus tók til sin eina föt-
una, klæddi sig úr skyrtunni og
fór að þvo hana. Kvöldið er kalt
og þögult, en það varð að þvo
skyrtuna og Zachæus raular fyrir
munni sér.
Þá opnar kokkurinn alt í einu
eldhúsdyrnar. Hann heldur á
lanipar í hendinni og lýsir á Zac-
hæus.
— Jæja, sagði kiofckurinn og
steig út.
Hann setti lampann frá sér á
þrepið, gékk fast að Zachæusi og
spurði:
Hver hefir gefið þér þetta
vatn?
— Ég tók það, svaraði Zac-
hæus.
— Það er mitt vatn! öskraði
Polly. Þú hefir tekið það, þræl-
beinið þitt, lygari, þjófur og tík-
arsonur.
Zachæus svaraði þessu engu, en
fór áftur að tala um flugumar í
búðingnum.
Þegar kariarnir heyrðu hávað-
ann, fóru þeir á fætur og út. —
Þeir stóðu í hóp skjálfandi og
hlustuðu með mestu athygli.
Polly hrópaði til þeirra:
— Hvernig lizt ykkur á, piltar!
Mitt eigið. vatn.
— Taktu þitt eigið vatn, sagði
Zachæus og helti úr fötunni.
— Ég er búinn að nota það.
Kokikurinn steitti hnefann við
augun á Zachæusi og sagði:
— Sérðu þennah?
— Já, sagði Zachæus.
— Viltu fá hann?
— Ef þú þorir.
Svo heyrðust tíð högg. Áhorf-
endurnir ráku upp hrifningaróp.
En Zachæus stóðst eldá lengi
Þessi hálfblindni, feitlagni ír-
lendingur barðist eins og ljón, en
hann var altof handleggjastuttur.
Eftir dálitla stund reikaði hann
út á hlið og valt um koll.
Kokfcurinn snéri sér aÖ körlun-
um:
— Jæja, þar liggur hann nú.
Lofið honum að liggja, hermaður
hefir felt hann.
— Ég held að hann sé dauður,
segir rödd úr hópnum. Kokfcurinn
yptir öxlum.
— Það er ágætt segir haun drýg
indalegur. Og honxun finnst hann
vera mikill og ósigrandi. Hann
reigir höfuðið og ber sig virðu-
lega.
— Ég gef hann dauðann og
djöflinum. Er hann máske Ame-
ríkumaðurinn Daniel Webster?
Hann kemur og þýkist ætLa ,að
kenna mér að biia til búðing. Og
ég, sem hefi búið til mat fyrir
herforingja! Er hann fursti yfir
sléttunni, ég spyr?
Og allir urðu að hrífast af
ræðu Pollys.
Þá stóð Zachæus á fætur ; og
segir bálvondur:
—. Komdu aftur, bölvaður-hér-
inn!
Karlarnir öskruðu af hrifningu,
en kokkurinn brosti og.sagði:
— Hvaða vitleysa. Ég get alveg
eins barizt við þennan lampa.
Svo tók hann lampann og géfck
hægt og tignarlega inn.
Það var orðið þreifandi dimmt
og karliarnir fóru aftur inn i
svefnskálann. Zachæus tók upp
skyrtuna sína og fór í hana. Svo
labbaði hann á eftir hinum og
fór i fletið sitt.
ÐAGINN eftÍT lá Zachæus á
hnjánum úti á sléttunni og
smurðí vélina. Það var steikjandi
sólskin og svitamóða var á gler-
augunum. Alt í einu stíga hest-
arnir eitt skref áfram, hvort sam
þeir hafa orðið hræddir, eða eitt-
hvað annað hefir valdið. Zachæus
rekur upp óp og hopipar á fætur,
rétt á eftir fer hann að sveifla
vinstri hendinni og gengur fram
og aftur.
Maður, sem ekur rakstrarvél
skamt frá honum, stöðvar hest
sinn og segir:
— Hvað er að?
Zachæus svarar:
— Komdu hingað snöggvast og
hjálpaðu mér. Þegar maðurinn
kemur, sýnir Zachæus hotmm
blæðandi hendina og segir:
— Ég hefi mist einn fingurirtn,
það skeði rétt áðan. Leitaðu að
fingrinum; ég sé svo illa.
(Frh. á 6. siðu.|