Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 05.12.1936, Blaðsíða 1
SUNNUDAGSBLAÐ
ALÞÝÐUBLAÐSINS
BL ATOrtAmfajR SUNNUDAGINN 5. DES. 1936. 49. TÖLUBLAÐ
Sjóræningjarnir
frá Algier sóttu
hræla upp að ströndum Islands.
Skúli Þórðarson segir frá ránsferð „Tyrkjai(
hingað til lands árið 1627, pegar fiögur sjó-
rœningjaskip frá Algier rœndu strendurnar og
fluttu fleiri hundruð íslendinga í prœldóm til
Norður-Afríku, flesta frá Vestmannaeyjum.
ARIÐ 1627 var mikið ógæfuár
víða um Evrópu. Þá geis-
aði 30 ára stríðið í Þýzkalandi og
fleiri löndum. Danmörk slapp
ekki heldur; Jótland lenti í
höndunum á Wallenstein.
' Á sjónum var ekki heldur ör-
ugt. Sjöræningjar óðu um alt.
■Rán og þrælaveiðar var mjög
arðberandi atvinnuvegur. Sjó-
ræningjar þessir, „Tyrkjar" eins
og almenningur kalláði þá —
höfðu fyrst og fremst starfssvið
sitt á Miðjarðarhafinu, en fóru
'þó oft út í Atlantshafið og einu
sinni alla leið upp til Islanids.
' Menn vita ekki, hvernig sjó-
ræningjar þessir, „Tyrkir“ eins
idottið í hug að senda leiðangur
svona langt norður á bóginn.
Sagan segir, að danskur fangi
’hafi vakið athygli þeirra á því,
að hér væri varnarlaust land,
þar sem auðvelt væri að ná
fjölda fanga. Staðreyndin var sú,
að vorið 1627 lögðu mörg skip
af stað út á Atlantshafið og
fjögur skip af þessum leiðangri
komu til íslands.
20. júní 1627, snemma morg-
gns urðu ibúarnir í Grindavík'
'þess varir, sér til mikillar undr-
unar, að ókunnugt skip nálgað-
ist höfnina. Danska verzlunar-
skipið ,sem árlega kom þangað á
höfnina, lá þar einmitt um þess-
ar mundir. Hið ókunna skip
varpaði akkerum rétt hjá danska
kaupskipinu, skaut út báti með
tveim mönnum og réru þeir að
kaupfarinu. Menn þessir töluðu
þýzku og sögðust vera sendir af
Ðanakonungi til þess að veiða
hvali í norðurhöfum og spurðu,
hvort þeir gætu f-engið keyptar
yistir.
Hinn danski skipstjóri fékk óð-
ara slæman grun, og danski
kaupmaðurinn í Grindavík varð
ekki síður undrandi á ferðum
þessa skips. Hann sendi því átta
íslendinga á báti fram aÖ skip-
inu, til þess að rannsaka, hvernig
stæði á ferðum þess. En þegar
þeir komu grunlausir um borð,
var ráðist á þá og þeir bundnir.
I sama bili réri öll skipshöfnin af
danska skipinu í llanld, að undan-
teknum skipstjóranum, sem ekki
vildi yfirgefa skipið.
Þegar skipshöfnin kom að
landi, sendi kaupmaðurinn þegar
í stað tvo menn fram aftur, til
þess að sækja skipstjórann.
1 sama bili hafði ókunna skipið
sett út stóran bát með 30 manna
áhöfn, vopnaðri. Þeir tóku skip-
ptjórann til fanga og hina tvo
menn, sem sendir voru til þess
að sækja hann.
En kaupmaðurinn og menn
hans flýðu inn í landið.
Að þessu loknu rændu ræningj-
arnir bæði skipið og verzlunar-
húsin. Einnig réðust þeir á
bóndabæ í nágrenninu og náðu í
nokkra menn, sem ekki höfðu
haft tima til þess áð sleppa. En
flestir höfðu flúið inn í landið,
þar sem þeir höfðu falið sig í
hellisskútum. Ræningjarnir flýttu
feér því um borð með bráð sína.
En þegar þeir voru að Jeggja
af stað úr höfninni, komu þeir
auga á danskt vgrzlunarskip, sem
sigldi fram hjá. Og þégar skipið
drö upp danska fánann réðust
fæningjarnir á það. Skipshöfnin
gafst upp og hásetarnir voru
teknir til fanga. Sjóræningjarnir
'sendu nokkra di sínum mönnum
um borð í verzlunarskipið. Svo
ísigldu bæði skipin inn i Faxaflóa.
FREGNIRNAR um komu ó-
kunnugra sjóræningja bárust
strax út. Alls staðar áttu menn
von á þeirn. Menn grófu skart-
gripi sína í jörð niður, og konur
og börn flýðu lengra inn í landið.
Á þessum tíma voru Bessastað-
ir höfuðstaður landsins. Þar bjó
Holger Rosenkranz. Þegar þing-
tíminn stóð yfir, var fjöldi fólks
á Bessastöðum og þá lágu skip
hér á höfnunum.
Um leið og höfuðsmaðurinn
frétti um ránið í Grindavík, gaf
hann skipun um, að öll skipin
skyldu safnast saman á höfninni
Seilu hjá Bessastöðum. Þrjú skip
komu þangað og voru útbúin eft-
ir beztu getu. Menn héldu vörð
viö ströndina og áttu að gefa
merki, ef framandi skip sæist.
Allir karlmenn á Bessastöðum
voru vopnaðir, og bygt var virki
við höfnina og þar var komið
fyrir fallbyssum.
Ræningjarnir virðast ekki hafa
borið mikla viröingu fyrir þess-
um skipum, sem lágu úti fyrir
Bessastöðum, því að þegar þeir
sáu þau, stefndu þeir beint að
þeim.
Skipin bar fljótt að landi. Ræn-
ingjaskipið var á undan og verzl-
unarskipið á eftir. Þegar að hafn-
armynninu kom, skutu ræningj-
arnir nokkrum fallbyssuskotum á
virkið, og var þeim svarað með
fallbyssuskotum úr landi. Enginn
skaði varð þó af skotunum. En
þegar ræningjaskipið var að sigla
inn úr hafnarmynninu stóð það
alt í einu á grunni og gat ekki
I-osnað.
Nú voru ræningjarnir í miklum
vanda staddir. Fallbyssuskip
þeirra sat fast og þrjú dönsk skip
lágu inni á höfninni, undir það
búin að ráðast á það.
Nokkrir af þeim, sem í virkinu
voru, báðu höfuÖsmanninn að
ráðast á skipin, én Rosenkranz
áleit hyggilegast að hafa sig ekki
í neinni hættu.
ALLA þessa júnínótt lá skipið
þarna,, beint fram undan
virkinu, og enginn hreyfði sig til
þess að ráðast á það. Fallbyssun-
um, sem. í vírkinu voru, var mið-
að á skipið, en höfuðsmaðurinn
bannaði að skjóta. Hann var allh
nóttina á hestbaki ásamt fylgdar.
liði sínu.
Þannig lá ræningjaskipið í tvö
Idægur í skotfæri. En þá fluttu
ræningjarnir farminn yfir i kau'p-
skipið, og þá komst ræníngja-
skipið á flot aftur.
En> nú höfðu ræningjarnir enga
löngun til þess að kanna þessa
höfn meira, og þessi tvö skip
sigldu vestur með landi til þess
að reyná þrælaveiðarnar á Vest-
fjörðum. Á leiðinni hittu ræn-
ingjarnir fiskiskip og fréttu þá,
að tvö ensk orlogsskip lægju við
Vestfirði. Þetta hafði þau áhrif,
að ræningjarnir snéru við og
sigldu aftur beina leið heim til
sín — til Algier.
Austfirðirnir eru dreifbygðir og
ströndin mjög hálend. Þá var
Idönsk verzlun á Berufirði, og
þangað kom skip með vörur á
hverju sumri.
Fregnin um rán „Tyrkjanna“ í
Grindavík hafði naumast borist
þangað, þegar íbúarnir á Beru-
firði sáu tvö skip á höfninni einn
m-orgun. Þetta voru tvö ræningja-
skip frá Algier. Þau réðust þegar
á danska verzlunarskipið, tóku
sfcipshöfnina til fanga og rændu
síðan verzlunarhúsin. Fólkið var
lostið skelfingu og flýði sem fæt-
ur toguðu upp í fjöllin. Tveir
menn ,sem sendir voru ríðandi
til þess að njósna um ferðir ræn-
ingjanna, fundu einn sjóræninlgja,
sem rak á' undan sér sjö fanga.
það var sótsvört þoka, og menn-
irnir þorðu ekkert að aðhafast,
en flýttu sér til baka. Fljótt bár-