Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1936, Blaðsíða 2
2
JÓLABLAÐ
SVEFNPURKURNAR
Saga eftir Jóhanne$ V. Jensen.
UNGU MENNIRNIR í Keldby
voru úti á gamlárskvökl,
gengu á milli með glens og
hrekki, eins og j)á var títt. Sums
staðar halði náðst til þeirra, og
þar hafði þeim verið veitt, svo
að það er ekki að vita, nema
þeir hafi verið orðnir dálítið hýr-
ir, þegar þeim datt í hug að
koma við á Ási.
Þeir þurftu að ná sér niÖri á
fólkinu á jressum bæ, sem
lá hinumegin vatnsins, því að i
fyrra höfðu þeir haft þar í
•frammi hina verstu hrekki á
gamlárskvöld og verið illa leikn-
ir. En nú var það einnig ljótur
leikur, sem þeir léku þar, því að
þegar fólkið sat í mestu makind-
um við kvöldmatinn og borðaði
sætsúpuna í helgiskapi, var hurð-
inni hrundið upp, og heljarmikill
litunarpottur, fullur af ösku, kom
fljúgandi inn og nam staðar á
miðju borðinu og spr:akk þar, svo
að askan þyrlaðist um í herbergj-
inu. Fólkið á Ási vissi í fyrstu
ekki sitt rjúkandi ráð fyrir hósta
og hnerra; það fálmaði og pataði
sig áfram í þokunni en brátt rann
Jjó upp fyrir því, hvað um var að
vera, og þá datt því vissulega
gkki í hug 'að sækja piltana til
þess að gera þeim gott, heldlur
náði hver í keyri og lurk ogl
æddi á eftir piltunum, semhöfðu
skundað sína leið, jafnskjótt og
þeir höfðu þeytt pottinum inn.
Ásstrákarnir, sem reyndust frárri
á fæti en piltarnir, höfðu gerbráð
fyrir öllu því versta á gamlárs-
kvöld, en Ásstrákarnir voru á
sokkaleistunum og í klossum, svo
að jjeir gátu ekki náð til pilt-
anna útí í vatninu. En svo höfðu
þeir samkvæmt eðli sinu farið sér
hœgt að öllu, jjeir höfðu haldið
kyrru fyrir við vatnsbakkann í
nokkrar klukkustundir og komið
sér vel fyrir, meðan þeir biðu.
Það var svalt um nóttina, gott
ef það var ekki frost, svo að
piltunum varð kalt að standa
þarna allan jjennan tíma úti í
vatninu.
Og eins og til að stytta sér
stundir og til Ijess að halda á
sér hita, tóku strákarnir frá Ási
til að berja með svipunum í
vatnsyfirborðið, >og þar eð vind-
urinn stóð af landi, gusaðist vatn-
ið yfir piltana og bleytti þá. Þá
urðu þeir reiðir og hreyttu úr sé/r
ónotum, en í stað jjess að kenna
í brjósti um þá, sóttu strákamir
stórgrýti og moldarhnausa, bentu
jjeim út í vatinið, svo að aumingja
piltarnir urðu boldvotir og tóku
til að kvarta. En strákarnir frá
Ási höfðu svo ágætan tíma, þeir
stóðu bara kyrrir. Loks urðu pilt-
arnir að sætta sig við að biðjadt
vægðar, og svo var skopast að
þessu næstu da.ga. Nú urðu þeir
að hefna sín. Og, í þessum hefnd-
arhug fann einn af piltunum sví-
virðilegt ráð til þess að ná sér
aftur þiðri á Áshyskinu, ógj í æs-
ingunni féllust þeir allir á, að
þeir yrðu að koma því í fram-
kvæmd.
En til þess að skilja þessia
brellu, verðum við að þekkja bet-
ur bæinn á Ási og heimafólkið
þar. Það var ævagamall bær, sem
stóð einn út fyrir sig á ásnum
fyrir norðan Keldbyvatn. Fyrr á
tímum hafði hann einnig verið
mokkuð afskektur, þar eð gamli
bærinn, sem nú er korninp í eyði
og aðeins er hægt að sjá rnerki
um af tóttarbrotum og girðingum
með gömlu og kræklulegu blóm-
kjarri, lá allmikið vestar. Keldby,
sem er austan við vatnið, er nú
nýtízku sveitaþorp, sem risið hef-
jr upp„ i manna minnum, eftir að
þjóðvegurinn var lagður. Fólkið
á Ási vilcli ekki flytja af jörð
feðra sinna, það siat kyrt á þess-
um ævagamla bæ og hélt við hin-
um íornu siðum á tíma, þegar
þeir voru annars staðar fallnir í
gleymsku og dá. Það hafði alt
af búið út af fyrir sig og féll
ekki í freistni fyrir ysinum og
þysinum á þjóðbrautinni eðla
þessum béains ek'ki sen nýtízku
hugmyndum í Keldby. Og þegar
öllu var á botninn hvolft, var
fólkið á Ási prýðisvel stætt.
TI/fENN VORU farnir að annála
svefndrungann og seinlætið
í Ásfólkinu. Það svaf alt af, jjieg-
ar þess var kostur. Það var svo
rnikið af ungu fólki, strákum og
stelpum, á bænum, að engin hjú
jjurfti að halda. Þegar eitthvað
átti að gera, dró fólkið ýsur og
lötraði af stað, hárið var löðr-
bndi í hálmi og dún, og það ók
sér sýknt og heilagt, eins og þvi
væri kalt af svefnleysí, þó að
það væri rétt að rísa upp frá
síðasta dúrnum, það skr?.ið á
jörðinni, svo jjreytt og syfjulegt
var jjað. Þó að komið væri fram
á þa’ð einhvers staðar þar sem
það stóð, byrjaði bað að depla
örsmáum augunum og klóra sér
í höfðinu, og jjegar yrt var á það,
þá var eips og það vaknaði >og
æ'tti eftir að átta sig á, hvar þaö
væri. Það sat tímunum saman yf-
ir matnum, en það var aðeins í
löngum vondum draumi eða mar-
tröð, að Ijað plægði eða gætti
annara nauðsynlegra verka. Á
sumriin var eins og bærinn væri
í eyði. Þá hafði fólkið lagst hing-
að og jjángað til þiess að baða
sig í sólskininu. Húsbóndinn lá
ef til vill endilangur upp við bæj-
arvegginn, einn sonurinn hjá
hverfisteininum, annar hafði kom-
ið sér fyrjr í kerrunni, þriðji lá í
þreskihúsdyrunum, hafði ekki
megnað að komast lengra, og
þarpa sváfu þeir, en inni í hús-
inu hvíldi konan og dætiurnar í
værum blundi, meðan flugurnar
skriðu umi í haugum á augnalok-
um þeirra. Það var sagt, að föt
fólksins á Ási upplituðust aðeins
öðrum megin á sumrin, því að
það svæfi á hina hliðina. Það leit
lika alt öðru vísi út en annað
fólk, af því að það var aldriei
vakiandi. Böndinn á Ási hafði
stærðar æxli, sem líktist klóm á
humri, bak við eyrun. Það hafði
vaxið, á meöan hann svaf. Konan
hafði líka mi'kinn fitukepp á ann-
ari kinninni. Fitunni skaut út á
því, þar sem henni bezt líkaði.
Allir synirnir voru sérstaklega vel
hærðir, og það jafnvel þar, sem
aldrei sprettur hár á öðru fólki,
á enninu og um eyrun. En þetta
á líka að vera auðsmerki, ef vöxt-
urinn hefir jjá ekki stafað af
þessum eilífu legum og svefni
og illgresið þotið upp eins og á
hwerju öðru afgirtu svæði. Það
var undarleg sjón að sjá þessi
heljarmenni hreyfa sig, t. d. þeg-
ar þeir áttu að spanna hest fyrir
kerru. Það gat tekið klukkustuind.
Þegar verkinu svo loks var lokið,
höfðu þeir ef til vill gleymt, til
hvers þeir höfðu gert þetta, og
urðu að spenna hestinn frá kerr-
umni aftur, svo að þeir gæti lagst
til svefns á ný. Þeir gátu staðið
og látið hökuna hvíla á reku-
Iskafti í þrumuveðri og sofið, og
þeir áttu bæli úti um hagann.
Þá gátu þeir leitað til þess, sem
næst var, ef þá syfjaði.
"P LZTI SONURINN á Ási hafði
verið í konungs þjónustu,
og það var Iöng saga að segja
frá ]jví, hvernig það hafði alt
gengið. Hann grét beizkum tárum
og var óhuggandi, frá því hann
var tekinn inn í nýliðið og þang-
að til honum var vikið þaðan
aftur, þessu heljarmenni að burð-
uml, vegna þess að hann var alt
af úti á þekju og hætti til að*
gráta. En nú voru bræður hans
famir að titra við umhugsunina
um, að brátt kæmi að þeim. í
eiina sinn, sem strákarnir á Ási
höfðu haft hláturinn sín megin,
ýar í fyrra, þegar þeir með sinni
eiinstöku þolinmæði biðu á vatns-
bakfcanum, meöan piltamir frá
Keldby skulfu af kulda úti i
vatninu. En nú átti líka að hefna
þess grimmilega.
Þiegar piltarnir voru komnir yf-
ir fyrir vatnið, sáu þieir, að það
var enn ljós á Ási, svo að það
var of snemt að byrja á verkinu.
Þeir gengu frarn hjá litlu, af-
skektu húsi, þar sem bjó ekkja
María að nafni, og til þess að
stytta sér stundir, héldu þeir
hljómleika fyrir hana með snar-
kringlum og öðru skrani. Gamla
konan varð frá sér numin af
gleði yfir þvi, að unga íölkið
skyldi muna svona eftir sér, og
kom út og bauð gleðilegt nýjár.
Þeir urðu endilega að koma inn..
Það var þó að minsta kosti hlýtt
jilnni í litla herberginu, þar sem
spenslabókin lá á borðinu með
gleraugum ofan á.
— En elsku, blessaðir strákarn-
ir; ég á bara ekkert, sem gæti
hitað ykkur, sagði Maria,
jjegar hún var búih að koma
þeim inn. Það er synd og skömm.
En mér datt bara aldrei í hug
að nokkur mundi koma til þess.
að bjóða gömiu kerlingarskari —
eins og mér — gleðilegt nýjár.
— Það skaltu nú ekki vera að
fárast um, sagði foringi piltanna.
Við höfum brennivinsflösku með.
En — ef þú ættir svolitla ögn.
af geri —
— Ger! Þið ætlið þó ekki að
fara að éta ger með brennivín-
inu?
— Nei, alls ekki, María. En við
þurfum á geri að halda, heizt
ákaflega fínu og mjúku geri, sem
hægt er að líma.
— Oh hrekkjalómarnir! hrópaðii
Maria sigri hrósandi. Nú eru ein-
hver strákapör á döfinni. Guð
blessi ykkur! Þið skuluð víst fá
iger, ef ég á það til. En hvað
ætlið jjið að líma með því,
og hvem ætlið þið að leika á?
Það vildu piliarnir ekki segja,.
heldur urðu mjög íbyggnir á
svip. María gamla átti vissulega
jger í skál. Það var ekki svo lítiö,
en glerhart og sprungið.
— Ég get helt vatni á það
og hitað það upp, sagði María,
Frh. á 21. síöu.