Alþýðublaðið - 13.06.1944, Síða 4

^TBmBL£2SÐ
Þriðjudagur 13. júuí 1944.
Ritstjóri Stefán Pétursson.
Símar ritsjórnar: 4901 og 4902.
Ritstjórtn og afgreiðsla í Al-
i-ýðunúsinu vió IT
Útgefandi: Alþýðuí'lokkurinn.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lpusasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Fram rétt bróðirhðnd
UM HELGINA bættist ein
þjóðin enn í hóp þeirra,
sem raunverulega hafa viður-
kennt íslenzka lýðveldið áður
en stofnun þess er Jýst yfir.
Svíar hafa nú falið sendifull-
trúa sínum hér, herra Otto
Johansson, að vera sérstakur
sendiherra Svíþjóðar eða
„envoyé en misson spéciale“ á
lýðveldishátíðinni. Eru Svíar
önnur Norðurlandaþjóðin, sem
útnefnir sérstakan fulltrúa fyr-
ir sína hönd vegna fyrirhugaðra
hátíðahalda hér á landi í tilefni
af stofnun lýðveldisins. Áður
hafði norska ríkisstjórnin í
London falið sendiherra sínum
hér að mæta á lýðveldishátíð-
inni, sem sérstakur sendiherra
Noregs, eins og kunnugt er.
*
Vinarþel það, sem lýsir sér í
þessum ráðstöfunum Norður-
landaríkjanna tveggja í garð ís-
lands og íslenzku þjóðarinnar,
er íslendingum mjög kærkom-
ið. Svo mikilsverðar og þýðing-
armiklar sem viðurkenningar
engilsaxnesku ríkjanna eru fyr-
ir okkur fslendinga, hefði þó
slegið verulegum skugga á gleði
þjóðarinnar á hinum einstæðu
tímamótum ef hræðraþjóðir okk
ar á Norðurlöndum hefði vant-
að í hóp þeirra þjóða, sem sýna
okkur þann mikilsverða vott
virðingar og vinsemdar að út-
nefna sérstaka fulltrúa við há-
tíðahöldin, er í hönd fara. Við
Norðurlandiaþjóðirnar eru ís-
lendingar tengdir sterkum bönd
um frændsemi og náinnar kynn-
ingar. Og það er áreiðanlega
ekki ofmælt, þótt sagt sé að fyr-
ir öllUm þorra íslendinga vaki
ekki aðeins að viðhalda tengsl-
unum við hin Norðurlöndin,
heldur einnig að styrkja þau og
efla á komandi árum.
En því er ekki að neita, að
ýmsum bjó nokkur uggur í
brjósti um það, að frændþjóð-
ir okkar mundu ekki sjá sér
fært að viðurkenna stofnun ó-
háðs íslenzks lýðveldis á þessari
stundu. Bar þar fleira en eitt til.
Konungsættir Norðurlanda eru
náskyldar. Djúp samúð með
Dönum og konungi þeirra er
ríkjandi * alls staðar á Norður-
löndum. Og loks lýstu skrif
sumra sænskra blaða nú nýver-
ið nokkrum misskilningi á af-
stöðu íslendinga.
En nú hefir úr þessu rætzt á
hinn ákjósanlegasta hátt. Svíar
og Norðmenn hafa nú komið til
móts við okkur og bjóða okkur
vélkomna í 'hóp annarra al-
frjálsra og fullvalda þióða. Og
engar kveðjur, sem okkur ber-
ast í sambandi við lýðveldis-
stofnunina, .verða kærkomnari,
enda þótt við kunnum að eiga
meira undir öðrum þjóðum hvað
snertir frelsi okkar og fiAlveldi
á komandi árum.
*
í tilkynningu utanríkisráðu-
neytisins um útnefmngu herra
Otto Johansson sem sérstaks
sendiherra Svíþjóðar á 'lýðveld-
ishátíðinni er kornizt svo að
orði, að ríkisstjórnin skoði af-
„Eg vil skrifa um pði
Viðtal við ungt skákl, Óskar Aðalstein iuð-
jónsson, frá ísafirði
ARIÐ 1941 kom út vestur á
ísafirði, skáldsaga eftir
kornungan höfund, sem vakti
allmikla athygli fyrir frumlega
framsetningu og hinn glögga
skilning á efnisvali sínu. Höf-
undu^þnn var aðeins 21 árs að
aldri,' verkamannssonur, alinn
upp í fátækt, og hafði áður, þá
19 ára, sent frá sér eina stutta
skáldsögu, „Ljósið í kotinu“.
Skáldsaga hans, hin síðari, hét
hörðu nafni: „Grjót og gróður“,
enda lýsti hún hörðum lífskjör-
um verkamannastéttarinnar,
gerðist á verkamannaheimili og
á verkstöðvum og fjallaði um
strit og fátækt, miskunnarlausa
baráttu við atvinnuleysi, sjúk-
dóma og öryggisleysis, en bar
samt i gér vonir og gróanda,
sem gaf persónunum fyrirheit
um bjartari og betri heim, meiri
jöfnuð og aukið bræðralag.
^ Úthlutunarnefnd Rithöfunda-
félags íslands veitti þessum
unga rithöfundi, Óskari Aðal-
steini Guðjónsyni, myndarlega
viðurkenningu við úthlutun á
síðasta ári fyrir þessa skáldsögu
hans. Var þetta mikill sigur
fyrir hið unga og lítt reynda
skáld •— og þessi viðurkenning
hefur nú gert honum kleift, að
taka sér nokkurt frí og ferðast
hingað til höfuðstaðarins og
dveljast hér í hringiðunni
nokkurn tíma.
Ég fékk mikinn áhuga fyrir
þessum höfundi, strax og ég
hafði lesið „Grjót og gróður.“
Mér fannst að ég fyndi í þessari
skáldsögu hans trú á lífið og
framtíðina, nýjan tón, sem mað-
ur finnur varla hjá hinum
yngstu skáldum okkar, gleði
yfir lífinu og öllu, sem þess er.
Ég gat enga löngun fundið hjá
honum til þess að lýsa aðeins
tötrum og skarni og velta sér í
því — en sá bókmenntaskóli hef-
ur verið mjög í hávegum Hafð-
ur undanfarin ár og verjð tal-
inn i/óttækni!
Ég notaði því tækifærið einn
daginn og átti viðtal við unga
ísfirzka rithöfundinn, sem engu
ómerkari rithöfundur og sfeáld
en Guðmundur Gíslason Haga-
lín hafði sagt mér að væri ó-
venju mikið mannsefni, frum-
legt og sjálfstætt, sem þegar
hefði skapað sér stefnu í bók-
menntum, þrátt fyrir einangru.n
og æsku. Öskar Aðalsteinn er nú
25 ára gamall. 1
Það er gaman að kynnast góðu
mannsefni og hlusta á það tala:
„Ég er víst langt frá því að
vera bölsýnismaður,“ segir
Óskar Aðalsteinn Guðjónsson.
„Menn eru misjafnlega' gerðir
og mér þykir ákaflega vænt um
lífið. Mér finnst of mikið af
hatri í kringum mig, of mikið
af ofstæki og „absólútisma“. Ég
hef Öbilandi trú á gróðri mann-
lífsins og ég vil skrifa um hann.
Mér finnst að ég sjái sönnun
þess alls staðar, að bölvunin
víkur fyrir gildi lífsins og mann-
anna. Erfiðleikarnir eru sigr-
aðir vegna framtaks einstakling-
anna og samtaka þeirra, sorgin
gleymist og hveríyr fyrir von-
inni, og bölsýni verður að lúta
í lægra haldi fyrir mætk lífs-
ins og dásamlegri frjóygun þess.
stöðu Noregs og Svíþjóðar „sem
framrétta bróðurhönd til áfram
haldswidi samvinnu“. Þessa skoð
un mun og öll íslenzka þjóðin
leggja í afstöðu frændlþjóðanna.
Og almenningur hér á landi
fagnar yfir því ekki síður en
yfir sjálfri viðurkenningunni.
Óskar Aðalsteinn Guðjónsson.
Þetta finnst mér að sé raunsæi,
miklu fremur en allt sýslið í
ruslinu!
Þessa lífsskoðun 'hefur fátækt
verkamannsheimili gefið mér,
þjóðmálastefna í litlum bæ úti
á landi, mín eigin athugun á
því, sem fram fer aílt í kringum
mig í náttúrunni og meðal mann
anna og lestur góðra bóka, sem
ég skal játa, að vinur minn,
Guðmundur Hagalín hefur oft
leiðbeint mér með.“
—- Og þú ert alltaf að skrifa9
„Ég hef haft óslökkvandi blek
þorsta frá því að ég man fyrst
eftir mér! Það hefur alltaf verið
mesta nautn mín að skrifa, þó
að sumt hafi ekki verið upp á
marga fiska. Ég hef skrifað
margar sögur og flestar eru
geymtíar og verða geymdar á
kistilbotni. „Ljósið í kotinu“
skrifaði ég 17 ára. „Grjót og
gróður“ skrifaði ég 19 'ára. Ég
hefði víst aldrei þorað að láta
gefa þetta út, nema vegna þess
að ég var hvattur til þess. Ég
lét undan, af því að mér fannst
að Guðmundur Hagalín bæri á
því alla ábyrgð — og hann
hafði nógu breitt bakið.“
— Og nú?
„Nú er komin í prentun ný
skáldsaga, sem ég hef skrifað á
undanförnum tveimur árum.
Hún gehist á árunum 1938 til
1942, aðallega í litlu sjávar-
þorpi. Hún lýsir að vísu mörg-
um persónum, en grundvöllur
hennar eru tímamótin, þegar við
rísum úr atvinnuleysi í mikla
vinnu og mikið fé. Annars er
þetta að mestu saga ungrar
sveitastúlku úr dalnum, sem
missir móður sína og verður þá
fyrst ljóst að hún er sjálfstæð
persóna. Ég skrifa um lífsbar-
áttu þessarar stúlku, hvernig
hún kynnist blæbrigðum lífs-
ins, slokknuðu fólki og vítamín
lausu, sterku fólki með reynslu
og trú, þjóðfélagslegum hrær-
ingum, efnishyggjulegu mati á
lífinu og mætti manneskjunnar
til þess að sigra og sjá það
bezta. Landið hverfur að vísu
sjónum þess stunduim í þoku-
mistri erfiðleika, sorgar, styrj-
aldar og ógna, en svo stígur það
aftur fram í magni sólar og nýs
frjósams lífs. Sagan heitir:
„Húsið í hvamminum“, en hús-
ið í hvamminum er byggt af
höndum tweggja elskenda, sem
skapa sér heimili með trú í
Það leikur ekki á tveim tung-
um, að allir íslendingar óska
þess að megai' halda áfram að
vera í sem nánastri samvinnu
við frændþjóðirnar á Norður-
löndum, þó að hin stjórnarfars-
legu tengsl, sem þeir ihafa verið
í við eina þeirra, verði nú rofin.
hjarta og bjartar vonir og
skóflu í höndum. Þau byggja
heimili sitt sjálf frá grunni.
Sagan er um 20 arkir í Skírnis-
broti og kemur út þegar fer að
líða á sumarið, hjá Isrún h.f. á
ísafirði.“
— Og ertu byrjaður á ann-
arri?
„Ég hef drög að henni í koll-
inum. Við, sem erum ungir,
verðum að hafa verkefni. Ég
bíð nú fyrst eftir viðtökunum,
sem þessi nýja bók mín fær.“
-- Hvað v-iltu sesja um aðra
rithöfunda?
„Ekkért nema gott. Hver fer
sína leið ;— og vonandi liggja
þær allar til aukins þroska. En
ég vil segja, að ég dáist að
þreki eldri rithöfundanna. Það
er ólíkt að byrja rithöfuhdar-
feril sinn nú, eða vár fyrir 20—
30 árum. Það var ekki heiglum
hent, að brjóta sér braut yfir
þau klungur. Þeir skrifuðu
soltnir og allslausir. Þetta voru
hetjur. Nú er öðru máli að
gegna. Þetta ætti að verða til
þess að hæfileikar nýttust bet-
ur. í gamla daga lifði aðeins það
sterkasta. Nú getur líka það
veika notið ylsins og skapað
fi-jómagn. Við skulum vona, að
það verði til þess að auka gróð-
ur íslenzkra bókmennta.“
V. S. V.
Augtýsingar,
sem birtast eiga f
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs»
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsin u,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að> kvöldl.
Haupum tuskur
H úsnaQþavinunstofan
Baldursgofu 30.
Prófessor Richard Beck
verður til viðtals 1 Stjórnarráðs-
húsinu, þriðjudaginn, miðvikudag-
inn og fimmtudagihn (13., 14. og
15. þ. m.) kl. 10 til 12 f. h., fyrir
þá, sem vilja spyrja hann frétta ,af
íslendingum Vestanhafs.
VÍSIR er ekki eins fagnandi
yfir undirtektum Þjóðvilj-
ans undir skrif Mbl. um sam-
stjórn allra flokka eins og Mbl.
sjálft. —- Vísi farast orð um
þetta sem hér segir:
„. . . Allt starf kommúnistanna
gengur ,út á það að eyðileggja
flokkana með því að veikja trú
þjóðarinnar á þeim og til þess eru
öll meðul góð og gild að þeirra
dómi. Þeir vita sem er, að því
lengur sem þeir geta flekað flokk-
ana til samstarfs og samráðs við
sig, því veikara verður traust borg-
aranna á flokkunum, því meiri ó-
ánægjan og því meiri upplausnin.
En það er eins og sumir menn
og sumir flokkar hafi óbilandi trú
á heilindum þessara yfirlýstu nið-
urrifsmanna þjóðfélagsins. Meira
að segja gengur „hin heilaga ein-
feldni“ svo langt, að komúnistarn-
ir eru teknir svo hátíðlega, að tal-
að er um „vaxandi skilning“ og
að þeir séu farnir að ræða málin
með „alvöru og velvilja“ í því
skyni að koma á víðtæku „sam-
starfi allra flokki“, eins og fram
kemur í Mbl. í gær, en þar er gerð
að umræðuefni forustugrein, sem
birtist í Þjóðviljanum í fyrradag.
Þeir, sem taka kommúnistana trú-
anlega og treysta heilindum þeirra
og velvilja geta vafalaust lesið út
úr línum greinarinnar að þeir séu
fullir af velvilja og óðfúsir til
samstarfsins. En þeir, sem þekkja
hugarfar þeirra og starfsaðferðir,
hljóta að lesa skrif þeirra eins og
þau eru stíluð.
í greininni í Þjóðv. segja þeir,
að það sé svo fávíslegt að ekki sé
orðum á það eýðandi, að ætla sér
að stofna til samstarfs án þe«* að
mynda sér málefnagrundvöll. Þetta
hlýtur að valda miklum vonbrigð-
um og verða hryggðarefni þeim,
sem hafa haldið því fram, að „rödd
þjóðarinnar11 kallaði á aðra flokka
til samstarfs við kommúnistana án
nokkurs málefnasamnings. — Af
þessu má nokkuð marka að sam-
vinna kommúnistanna verður ekki
seld eins ódýrt og sumir hafa bú-
izt við, sem héldu að hún fengist
fyrir eitt lítið „vinstrabros11.
En kommúnistarnir eru vanir að
bera kápuna á báðum öxlum. Þess
vegna láta þeir líklega um að sam-
vinna geti nú þrátt fyrir allt tek-
izt ef hinir flokarnir vilji vera
góðu börnin og verða þeim „sam-
mála um fain veigamestu atriði“.
En það er „að þeir miklu fjár-
munir, sem ,nú hafa, safnazt á hend-
ur einstaklinga, verði notaðir til
að efla framleiðsluna og þá fyrst
og fremst sjávarútveginn“. Þetta
eru falleg orð enda eru þau prent-
uð upp í Mbl., sem aldrei víkur
styggðaryrði í garð aðstandenda
Þjóðviljans.“
Það kemur fram í þessum
skrifum Vísis, eins og jafnan,
að það eru skiptar skoðanir hjá
þessum samflokksblöðum um
afstöðuna til kommúnista. Verð-
ur þess og vart um fleira en
það eitt, að þessi tvö málgögn
Sjálfstæðisflokksins séu á önd-
verðum meiði í afstöðu sinni til
manna og málefna.
Getum nú aftur afgreitt
með stuttum fyrirvara:
Vibur
Holstein
Einangrun
VIKURSTEYPAN
Lárus Ingimarsson
Vitastíg 8. Sími 3763.
ðfbreiðii Atþýtublaðið.
\