Alþýðublaðið - 06.01.1945, Side 6

ALÞYÐUBLAÐIP
Laugáardagur 6. janúar. íMlfa.
fi
*
Flugvélin yfir frelsisgyðjunni
Þessi einikenniilega mynd var tekin, jþegar flugvél fLaiug svo
nálægt frielsilsgyðjninni frægu við innsiglinguna til New York,
að það er þva Mkast, sem freJsis«gyðjan Jxaldi á fkigvélirmi.
Sfærð iíkneskisins má otfiurlítið marka af 'þvf, live litil fiug-
vélin sýnist.
Fimmtíu ára leiklisfarafmæli
skilyrði, mér þætti gaman að
30LANNES A HORNINU
Frh. af 5. síðu.
sjást að þetta er bara gert í eig-
inhagsmunaskyni. .Eins og þér mun
kunnugt er það nú orðin siður,
að þegar ríki, bær eða jafnvel
bara stórfyflirtæki ihafa afrtékað
einhverju, þá er fréttamönnum
blaða og útvaxps boðið að líta á
og sannfærast, samantoer grjót-
mulningsvélina um daginn o. s.
frv. Þú þékkir þetta.“
„NÚ KEM ÉG MEÐ eina hug-
mynd. Gætir þú ekiki beðið flokks
bræður þína í bæjarstjórn um að
koma því á framfæri við forráða-
mennina þar, að bjóða fréttamönn
um útvarps og blaða, ásamt með
öllum bæjarfulltrúunum og toorg-
arstjóra í lítilsháttar ferðalag um
aðalgötu bæjarins. Ég hefi hugsað
mér það þannig: Allir áðurnefnd-
ir fyrirmenn mæti hjá verzlun for
seta bæjarstjórnar, Laugavegi 1;
við skulum segja kl. 5 e. h. ein-
hvem næstu daga, þegar rignt
hefir allan fyrri hluta dags. Elng-
inn má mæta í bíl, enginn í skó-
hlífum, enginn með regnhlíf. Nú
skipa þeir sér í raðir. Sjálfstæðis
menn flytja sig yfir á gangstétt-
ina hjá Tómasi kjötkaupmanni, og
fylkja sér þar, allir hinir fylkja
sér hjá búð forseta bæjarstjórnar.
Er nú marsérað inn allan Lauga-
veg, inn að vatnsþró og tii baka.
Athugað sé að hafa Ijósmyndara
með. Síðam færi hver heim til
sín fótgangandi — beint inn í
stofu, þrammi þar nokkra hringi.
(Eftir þetta væri ekki erfitt að
telja bömunum trú um að þar
hefðu jólasveinar verið á ferð).
í»ar með líkur dagsskránni.“
,,NÚ KYNNI sumum að þykja að
dálítill saur bærist inn í stofurnar
og mundu kenna því um að gang
stéttin á Laugaveginum væri of-
boðlítið forug, þegar svona ótukt
arlega istendur á veðri. En af því
að þetta eru framtakssamir menn,
mundu þeir fljótt skjóta é fundi
og samþykkja að dytta svolítið að
áður nefndri gangstétt. En til þess
að eyða ekki of miklu fé úr bæj-
arkassanum mætti stofna til happ
drættis. Hugsum okkur að miðinn
kostaði fimm 'krónur, og vinning
urinn yrði í því falinn, að sá sem
ætti númerið, sem dregið yrði,
fengi nægjanlegt drykkjarvatn í
eitt ór, ókeypis. Með þessu móti
mundi sparast töluvert fé úr bæj
arkassanum, því lítið mun þar vera,
því smáir eru skattamir eins og
allir vita.“ •
„EF LÖGREGLUSTJÓRI myndi
segja, að þetta truflaði umferðina,
er er ekki annað em banna öllum
aLmenningi að ganga um Lauga-
veginn frá kl. 5—6, en allir mættu
vera í Bankastræti, Ingólfsstræti
og neðanverðum Skólavörðustíg,
til þess að horfa á kappakstur er
færi fram á leiðinni frá vatnsþró
tniður að rammabúðinni, Lauga-
vegi 1^ milli leigubíla og lúxus-
bíla. Um leið yrðu frjáls samskot
handa hinum kauplágu leigubíl-
stjórum, sem undanfarið hafa solt
ið heilu hungri.“
Hannes á hominu.
Henri Dunanf
Frh. af 5. sfiBu.
,merki, Portúgal sæmdi hann
Krisits-orðftmni, og FratkMand
krossorðu Heiðu rsfylki ngarinn-
ar frönsku. Og að lokum hlaut
Dunant fyrstur allra friðarverð
laun Nobels, árið 1901, þá 73
ára gamall.
Dunant var nú aftur orðinn
velmegandi maður í þjóðfélag-
inu. En peningar voru fyrir
löngu síðan orðnir einskisvirði
í hans augum, og eftir að htafa
iborigað gamlar og nýjar skuldix
sínar, lagði hann afiganginn af
pnin>guim s(ín«um í góðiverðarsarf
semi. Hann ásetti sér að lifa á
fimm frönJcum á dag og leigði
sér lítið herbergi á sjúkrahúsi
fyrir fátækt fólk í Heiden. Dun
ant andaðist árið 1910, áitta-
tíu og tveggja ára gamall. Sam
,kvæmt hans eigin beiðni var
hann jarðsettur í kyrrþey ,,sem
auðmjúkur lærisveinn Drott-
ins.“ Hann er grafinn í Zurich,
,þar sem hvíldarstaður hans er
undir umsjá landa hans, sem
safnast þar saman reglulega til
,þess að heiðra minningu þessa
merkilega Svisslendings, —
mannúðarvinarins, sem allur
heimurinn átti að vini.
Frh. ai 4. sáða.
túllka sjálfa mig. Ég hef fund-
ið sjálfa mig í persónunum,
sem þeir haf skapað — og það
hefur gert mér auðveldara að
klæða mínar íslenzku persón-
ur“.
— íslenzku?
,,Ja-á. Mér er alveg sama hver
höfundur leikritsins er. Ég hef
allt af reynt að gera persónurn
ar íslenzkar."
— Vel á minnst! Hvaða leik
rit fálla íslenzkum leikhúsgest
um bezt í geð?
„Það er ekkert vafamál.
Draumkennd pg þjóðsagna-
kennd leikrit eru uppáhald okk
ar íslendinga. Allir Islendingar
hyggja framtíð sína á fortíð-
inni. Þér vitið þetta sjálfur.
Þetta er engin speki úr mér.
Jafnvel unga fólkið, sem nú er
að alast upp í hraðanum og
ringulreiðinni vill fá að skyggn
ast bak við tjaldið, fá að sjá
hvemig afarnir og ömmurnar
lifðu, hvað þau gerðu og hverju
þau trúðu. Þetta er hugur ungu
kynslóðarinnar og hjarta henn
ar. Vinir mínir á bekkjum leik
hússins geta ekki metið hina
erlendu „selskabsleiki“. Það er
ekki von. Við erum ekki „sel-
skáhsfólk“ eða stórhorgafólk.
Og jafnvel þó að við séum að
verða það, þá þráum við að fá
að skyggnast inn í liðna tímann.
Við erum næm fyrir honum
og flest okkar, sem komin ernm
til vits og ára, miðum fram-
tíð okkar við hann. Er það ekki
gott og heilbrigt?“
— Jú, ég er alveg sammála
yður. En hvað segið þér um
leikhúsgestina?
„Þér haldið kannske að þeir
séu beztir á fmmsýningunum?
— Það gétur vel verið að þeir
séu mest lesnir og menntaðastir
í leiklistinni. En ég skal segja
yður að fyrir mig hafa þéir
aldrei verið góðir. Þeir em star
andi augu, tilfinningalausir at-
hugendur, gagnrýnendur, sem
ekki er hægt að ná, ekki einu
sinni þó að maður reyni að
ljúga að sjálfum sér. Seinna
koma hinir, fólkið, sem maður
nær til. Þá verða þeir lifandi
og gefa manni „straum“, eða
hvað ég á að kalla það. Þegar
þeir koma fer maður að leika
vel, að minnsta kosti finnst
manni það sjálfum og það er
fyrir öllu. Á frumsýningunum
eru augun öll spyrjandi — og
þessi spyrjandi augu eru svo
erfið. Skiljið þér það? Maður
er allt af að bíða eftir samband
inu, en maður fær það ekki.
Einu sinni lékum við „Mann
og konu“ og buðum fólki af
Elliheimilinu. Drottinn minn!
Það var dásamlegt kvöld! Ég
er sannfærð um að sjaldan
hefir verið leikið eins vel á ís-
lenzku leiksviði. Okkur var svar
að af bekkjunum. „Já, hvað
segir hann nú?“ „Þarna komst
Sigvaldi í klípu!“ „Já, ætli það
ekki?“ Við ileikendurnir vorum
í sjöunda himni. Okkur fannst
að við hefðum komist í sam-
band við fólkið og að komast
í samband við það er aðalatr-
iðið, það er kúnstin, skal ég
segja yður.“
— Hvað hafið þér leikið mörg
hlutverk?
„í raun og veru get ég ekki
svarað þeirri spurningu. En ég
hygg að ég hafi leikið um 150
stór hlutverk, aðalhlutverk, ef j
þér viljið kalla þau svo, en auk
þess hef ég oft leikið í útvarpið i
og í smærri leikritum. Mér er
ómögulegt að halda reiður á
því. Meðan maður er ungur
heldur maður ekki tölu á
slíku.“
— Bráðum kemst Þjóðleikhús
ið upp.
„Já, það skapar ný og bætt
geta leikið síðustu hlutverk mín
í því. Aðalatriðið er að það
geti haft á að skipa hóp fast-
launaðra leikara, því að ég
segi yður það alveg satt að það
er alveg undra vert hvað leik-
endumir okkar hafa getað gert
við þau skilyrði, sem þeir hafa
átt við að búa? Brauðstrit þeirra
hefir dregið úr afrekum þeirra
á sviði listarinnar. Ég hef ver
ið betur sett en margír þeirra.
— Á þessu verður að verða
breyting, þegar ÞjóðleLkhúsið
tekur til starfa. Ánnars vil ég
gjama þakka leikhúsgestum,
sem hafa sýnt mér vináttu á
þessum 50 árum. Þeir hafa
hvatt mig til starfs og dáða,
hvernig svo sem mér hefir te*k
izt að uppfylla vonir þeirra. Ég
er ánæ«gð þegar ég lít til haka
yfir þessa hálfu öld, hvað svo
sem samferðamenn mínir
segja.“
Þannig endaði samtal okkar
Gunnþórunnar Halldórsdóttur.
heima hjá henni. Hún þurfti að
fara í búðina sína fyrir lokun-
artíma og ég ók henni þangað.
Á leiðinni sagði ég við hana:
Og þér hafið átt heima í Þing
holtinu alla tíð?
„Já“, svaraði hún. „En allt
er að hverfa. Túnin eru horfin,
stéttirnar, klettarnir, hellumar
mínar gömlu; húsin, malbikið
og ’ steinhúsin taka við, — og
sjálf hef ég byggt steinhús! —
Bernskuheimili mitt stendur þó
enn óbreytt. — Ég þekki það —
þó að ég geti ekki farið með það
á leiksviðið!“
Gunnþórunn Halldórsdóttir
er barn íslenzkrar leiklistar.
Hún hefir lifað sögu hennar.
Hún hefir gefið okkur marga
samferðamenn, sem við gleym
um aldrei, eins og hún gaf mér
gömlu konuna í kaupstaðnum.
Gunnþórunn Halldórsdóttir er
ein fremsta konan í Jistasögu
þessarar þjóðar.
V. S. V.
Ósæmileg blaðaskrii
Frh. af 2. síðu.
af félagsmálaráðherra í umræð
unum á alþingi, að stjómarand
stöðunni' væri alveg jafnvel
kunnugt um það, sem gerzt
hefði í fisksölumálunum og
stjórnarflokkunum því að Fram
sóknarflokkurinn ætti fulltrúa
bæði í utanríkismálanefnd og
í samninganefnd utanríkisvið-
Skipta, og í þessum nefndum
hefði allt það verið rætt, sem
gerzt hefði í fisksölumálunum,
og meira að segja án þess að
nokkurs ágrei'nings hefði orðið
vart.
En því ósennilegri er mál-
flutningur Tímans og má það
hart heita, að blað Hermanns
Jónassonar, sem á að kunna ein
földustu háttvísi í utanríkismál
um, að draga þau á þennan hátt
niður í svað hinna pólitísku
illdeilna innanlands.
Grímuhaffurinn
Hatturinn, sem konan ber, er
kallaður grímuhatturirm. Hanrt
er úr fallegu Ijósrauðu satíni,
en umhverfis hattkollinn er vai
in gríma úr svörtu faueli.
Þrjú ril koma frá
Sðgufélaginu í
þessum mánuði
Frá aðaBfundi félags-
ins í fyrradag
AÐALFUNDUR Sögufélags-
ins var haldinn í fyrradag.
Féla«gar þess eru nú orðnir um
1100 talsins og bættust 180 við
á síðasta ári.
Stjóín félagsins skipa þessir
menn:
Einaæ Arnórsson hæstaréttar
dómarii, forseti, Þorsteinn hag-
stofustjóri, sem var endurkos-
inn, gjaldíceri, Guðni Jónsson«
magister, ritari og meðstjórn-
endur þeiir Hallgrímur Hall-
grímsson bókavörður og próf-
Þorkell Jóhannesson.
í þessum mánuði mun vera
von á þreimir ritum frá sögu-
félaginu. Koma nú loks Alþing
isbækurnar, en útgáfa þeirra
hefur legið alllengi niðri vegna
þess að handritin vantaði, vora
eins og kunnugt er flutt burt
úr bænurn, vegna loftárása-
hættu. Mun það hefti Alþingis
bókanna, sem nú kemur verða
allstórt og er það upphaf sjö-
unda bindis hókanna. Þá kem
ur út dómasafnið, dómar lands
yfirréttar og hæstaréttar frá
fyrri hluta síðustu aldar og loks
tkoma út tvö fyrstu hefti þjóð
sagna Jóns Árnasonar, og era
þau ljósprentuð.
Ebúðir fi I sölu
Höfum til sölu
TVEGGJA og ÞRIGGJA herbergja íbúðir
á sólríkum og góðum stað í Austurbænum
Nánari upplýsingar hjá
ByggingaféSaginu RÚN h.f.
Hverfisgötu 117.