Alþýðublaðið - 24.01.1945, Page 5
Mi?v ikndagur 24. jan. 1945.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Við, sem komum á eftir hinum — Davíð og söngvamir
hans — Allir þeir mörgu, sem hann hefur hjálpað til
að sigra — Tónskáld og ljóðskáld
EG — OG FÓLKIÐ — megum
gjarna koma á eftir og fagna
Davíð Stefánssyni á fimmtugsaf-
mæli hans. Að vísu hyllti fólkið,
sem byggir Akureyri, skáldið á
sunnudaginn, þegar það fór heim
til þess í þúsunda tali, en við í
almúganum hérna megin fjall-
anna, höfum að eins getað sent
því hlýjar kveðjur — í huganum
Það er mikils virði, eftir því að
dæma, sem guðspekingar og slíkir
dáindismenn halda fram og vona
ég að skáldið hafi fundið þennan
yl héðan að sunnan og úr öðrum
fjarlægum byggðum, fundið hann
gegn um frosthörkuna á Akureyri
á sunnudaginn.
ÞEGAR Páll ísólfsson átti fimm
tugsafmæli var honum sent skeyti
sem var, að mig minnir, á þessa
leið: „Sá er ríkur af hamingju,
sem á hljóm í hvers rríanns
brjósti.“ Eins gætum við samið
skeyti og sent Davíð, höfundi
svörtu-fjaðra-söngvanna úr Fagra
skógi, svohljóðandi: „Sá er ríkur
af hamingju, sem á ljóð á hvers
manns vörum.“ Og ég er viss um
að þetta væri ekki ofmælt. Ég
hygg að ekkert íslenzkt skáld hafi
sungið sig svo innilega inn í sál-
ir okkar og Davíð.
ÉG ER EKKERT feiminn við
að gera játningu í sambandi við
þetta spjall mitt. Ég leita næst-
um því eingöngu á stundum til
tveggja%skálda. Þegar ég vil finna
lífsfyllingu — (eða hvað á ég að
kalla það?) — þá leita ég til Ein
ars Benediktssonar og ljóðin hans
hefi ég yfirleitt allt af með mér,
hvert sem ég fer. En þegar ég
leita að lífsgleði og brosandi ham
ingju, þá leita ég til Davíðs Stef-
ánssonar. Og mér bregst það al-
drei, þegar ég leita til þessara vina
minna, að ég finn það, sem ég
leita að.
UM EINAR BEN. vil ég ekki
frekar ræða að þessu sinni. En
getið þið hugsað ykkur nokkuð
betra en að syngja — með sínu
lagi — þegar maður er glaður og
kátur, eða þegar maður vill bara
vera glaður og kátur: „Skál, Tína
Rondoní! Skál fyrir lifinu og þér!“
Og það er sannarlega allt -fullt af
TÍnum kringum okkur! Eða kvæð
ið um „Lapí, sem er listamanna-
krá“, eða kvæðið um „Litlu Gunnu
og litla Jón“?
DAVÍÐ STEFÁNSSON á áreið
anlega ljóð á fleiri vörum en nokk
urt annað íslenzkt skáld. Honum
er alls ekki ljóst, hvað hann hefir
með því gefið þjóð sinni dýrmæt-
an fjársjóð. En okkur, sem njót-
um hans, er það ljóst. Við yljum
okkur við söngvana hans — og
þó að hann sé ógiftur, þá verður
hann að skilja það, að hann hefir
hjálpað fleiri íslenzkum. piltum
en nokkur annar annar einstakl-
ingur til þess að ná í þá, sem
hjartað girntist, því að hvert leit
ar maþur, þegar orð hans sjálfs
verða svo undur fátækleg undir
slíkum kringumstæðum, nema til
Daviðs? Og hver er sú íslenzk
meyja, sem stenzt orðaval hans?
MAÐUR getur jafn vel gert sig
að hugljúfum og munakærum
speking með því að fara með ljóð
eftir Davíð, ég tala nú ekki um,
ef það er gert við lampaljós og
ef skermurinn er grænn eða rauð
ur. Hversu margir piltar hafa ekki
farið með .Dalakofann', ,deklamm
erað‘ hann , eftir öllum kúnstarinn
ar reglum við stúlkuna sína —
og- unnið fullnaðarsigur? Eða, ef
reynt er að skapa sérstaka ,stemn
ingu' með því að lesa ,Bréfið henn
Stínu,‘ sem á heima í húsinu, sem
er fult af ,gömlum ljónum', en bíð
ur manns þó ,í náttkjól meira að
segja?‘ Drottinn minn! Það er ekki
erfitt að sigra með Davíð Stef-
ánsson við hlið sér!
OG SVO ef maður er svo blank
ur, að maður getur ekki farið í
ferðalag með kærustuna, þá er
enginn vandi að ,deklammera‘
kvæðið um lestina: ,Ys á stöðinni,
ys á stöðinni, öskur köll og hróp.
Menn taka í flýti föggur sínar og
flykkjast út í hóp‘ — Og: ,Klef-
arnir fyllast. Kveðjur. Menn kaupa
í skyndi blað. Einn — tveir — þrír
og eimlestin rennur af stað.‘ —
Maður er strax orðin ríkur í eig-
in hugmynd — og það sem meira
er: henni finnst það líka — og
maður þýtur af stað um lönd og
álfur!
ÐAVÍÐ STEFÁNSSON hefir
sungið svo,‘ að þjóðinni hefir hitn
að, og hún hefir farið að stíga
dans. Jafn vel þeir, sem ekki
kunna að dansa, far^ að dilla fæt
inum eftir músík Davíðs, því að
það er eins og Davíð sé eins mik-
ið tónskáld og hann er Ijóðskáld!
' Þetta er undarlegt, en samt er það
satt. — Er þá nokkur furða, þó
að maður hylli þetta skáld við
öll hugsanleg tækifæri?
Hannes á horninu.
Aftur á Filippseyjum.
Þegar MaeArtíhur herehöfðdínigi varð að hörfa f :á Filippseyjiuim eífitir hina fræikiíLegu vörn á
BaitaaniSikaiga á Luzon snemma á árinu 1942 og fara til Ásrtrallíu, hét hann Jwí, að hann skyldi
koma afitur. Og hann befir haldið það hieit. Nú er MacArKhur aiftair á Luzon, og laindgöngu-
her hans náíLgaisit óðifluga Baitaainskaiga og höfu íhorgiina Manila. Myndin sýnir MacArthur
(ílienigiit til vinstri), þegar hanin steig aÆtiur á land á liuzoar.
Siðari grein:
msum límum
YFIRSTANDANDI ófriði
millum Kínverja og
Japana vildi einu sinni
svo til, að herdeild nokk-
ur hafði brotizt áfram að mýr-
arjarðri, þar sem Japanir höfðu
bækistöðvar sínar á bakkanum
hinum meginn. Mýrin virtist
vera ófær yfirferðar og Japan
irnir, sem trúðu því fastlega, að
þeir væru úr allri hættu, höfðu
ekki mikinn varnarútbúnað í
virkjum sínum. Kínverjarnir
söfnuðu nú saman stórum hóp
af indverskum buffalóum, og
i þegar skyggja tók, ráku þeir þá
yfir mýrina. Á bak hvers þeirra
settust tveir kínverskir hermenn
og hofðu með sér vélbyssu. Jap
anarnir þurftu ekki á því að
halda að naga sig í handarbök-
in fyrir óvarkárni sína, — þeir
voru allir skotnir, hver einasti
þeirra.
í annað skinti, þe?ar íbúar í
borg einni í Kína urðu að gefast
upp fyrir umsátursher Japana,
vildi svo til, að næstum því all
ir Kínverjarnir komust undan
fyrir augunum á Japönunurn
sjálfum. Fáeinir skæruliðar
urðu eftir til þess að „taka á
móti sigurvegurunum á viðeig-
andi hátt“; þetta var samkv.
fornum austurlenzk^m sið, —
að taka fremur vel á móti sigur
vegurunum, — því þá muni
hinir sigruðu ef til vill ekki
sæta eins slæmum kostum og
ella. Þegar Japanirnir óku inn
í borgina sáu þeir, hvar matur
hafði verið lagður á borða-
raðir eftir endilangri aðalgöt-
' unni. Þreyttir og svangir eftir
sóknaratlöguna lögðu hermenn
irnir vopn sín og fararigur til
hiiðar og ætluðu heldur en ekki
að gera sér glaðan dag og --
borða nægju sína. En át þeirra
var skyndilega stöðvað. Vél-
byssur skæruliðanna létu
skyndilega til sín taka, þar
sem þeim hafði verið stillt upp
í húsagluggunum meðfram endi
löngum borðaröðunum.
Herkænska hefur oft og
.ttíðum valdið mestu um
töku heilla borga og víggirð-
inga. Trójuhesturinn er auðvit-
að sígilt dæmi þess, en til er
saga, sem segir frá því er annað
dýr átti sinn þátt í því, að sigra
heilt varnarvirki. Virki þetta
var allrammlega varið og. naum
ast hugsandi fyrir umsáturs-
mennina að sigra það. — En þá
vildi svo til, að þeir náðu í eðlu,
stóran lizard, bundu mjóurn
kaðli yfir um hana og köstuðu
henni eins hátt upp með virkis
veggnum eins oig þsir gátu Eðl
an skreið á einni veggsyllunná
unz hún komst að glufu. er hún '
smeygði sér inn í. Léttur og lið
ugur hermaður klifraði síðan
upp eftir kaðlinum (eðlan hélt
það fast í, að þetta var algjör-
lega áhættulaust þess vegna),
siðan hver á fætur cðrum, og
þegar nógu margir höfðu kom-
izt upp í virkið og tekið með
sér það sem þeir þurftu, lögðu
þeir til atlögunnar og yfirunnu
þá sem í virkinu voru.
Sagt er að Rikarður ljóns-
hjarta hafi tekið Acre-virkið
með aðstoð býflugna. Hann á að
hafa steypt úr mörghundruð bý
kúpum og flugnasægurinn flog
ið á lið óvina hans. Eins og
nærri má geta hræddust verj-
endur virkisins ekki síður
fiugnabitið en krossfarana og
komu sér undan á flótta niður
í jarðhús undir virkinu. Og
'þannig ruddi Rikarður sér braut
inm í varnarlausa.n kastaianm.
Herkænskubragð af einna
beztu tegund átti sér. stað í síð
asta stríði í orustunni við Galli-
poli. Það var brýn nauðsyn að
taka bækistöðvar nokkrar, sem
voru á valdi Tyrkja á hæð
einni, ‘ en áhlaup liðssveitar
myndi fyrirsjáanlega kosta
fjölda mannslífa. Yfirforingjar
landhers og sjóhers komu sam-
an til þess að ráðgera hvað gera
skyldi og að litlum tíma liðn-
um höfðu þeir komið sér saman
um hvað skyldi aðhafast. Nótt
eina, skömmu seinna sigldi
brezkur tundurspillir meðfram
ströndinni. Hann varpaði kast-
Ijósi á hæðina, þar sem Tyrkir
höfðu umsátur sitt og hóf skot-
hríð á stöðvar þeirra. Á hverri
nóttu um hálfsmánaðar tíma
var þessari skothríð haldið á-
fram, '— en aldrei nema tíu
mínútur í einu, hvorki lengur
né skemur. Tyrkir voru farnir
að venjast þessu svo vel, að í
hvert skípti er þeir sáu ljóskast
arana bregða birtu sinni upp á
ströndina, yfirgáfu beir virki
sitt, en sneru svo jafnan heim
aftur þegar skoithríðin hætti að
tíu mínútum liðnum. En eina
nóttina komst örlítil breyting á
venjuna. Hersveitir Bretanna
réðus(t til uppgöngu í hæðar-
virkið á meðan Tyrkir voru í
skjóli sínu og tundurspillirinn
iskauit ekki Lengra en svo, að það
grandaði ekki Bretunum, se*u
voru á leið upp í virkið. Og
þegar Tyrkir komu úr fylsnum
sínum og ætluðu að halda inn í
virkið, urðu þeir fyrir skothríð,
al'lkröfitiuigri, úr sánum eigin vél
byssum.
m
Yfirstandandi styrjöld geymir
auðvitað fjöldanri allan af her-
kænskubrögðum, sem mörg
hver verða ef til vill seint skráð
á spjöld. Það er vert að minnast
þess, að Rommel beitti fjölda
bragða í eyðimerkurhernaði
sínum. Hann þóttist leggja á
skipulagslausan flótta og kom
skriðdrekasveitum Breta til að
elta sig, en síðan innikróaði
hann Bretana með skriðdreka-
sókn frá báðum hliðum. Reyn(J
ar héppnaðist honum^ekki að
beita brögðum við Montgomery.
Frh. á 6. síöu