Alþýðublaðið - 31.01.1945, Blaðsíða 4

«
ALÞÝÐUBLAPgP
Miðvikudagur 31. janúar 1945,
Otgeíviidl: Alþí Ai>f lobknrir.u
ítitstjiii: Stefán Pétur^im ^
(
aitstjórn og afgreiðsla 1 A1 I
jrðuhúsinu við Hveifisgötu j
3ímar ritstjórnar: 4°01 og 4903 f
Símar afgrarðslu: 4900 og 490b .
!
Vero í lausasölu 40 aura.
^.lþýSunrentsmiðjan h.f.
i
Úrslit Dagsbrúnar-
kosningarinnar
ÞAÐ VANTAR. ekki, að fyr-
irsögnin sé nógu gleiðgosa-
leg á fréttinni af úrslitum
Dagsbrúnarkosningarinnar í
Þjóðviljanum í gær. En engum,
sem fylgzt hefir með stóryrð-
um kommúnistablaðsins í sam
bandi við undirbúning þeirrar
kosningar síðustu vikurnar,
getur, þrátt fyrir það, dulizt,
að sigurgleðin muni vera harla
blendin í þeim herbúðum.
Þjóðviljinn var búinn að spá
þyi, að þeir verkamenn, sem
við þessa kosningu risu upp
gegn ofbeldi og svikum komm-
únistaklíkunnar, sem stjórnar
Dagsbrún, myndu um það er
lyki óska þess heitast, að þeir
hefðu aldrei efnt til sérstaks
lista við kosninguna; svo viss
þóttist hann fyrirfram um al-
gert fylgisleysi hinna nýju, ó-
háðu verkamannasamtaka gegn
kommúnistum í félaginu. En
hvað kom í ljós? Ekki aðeins
það, að hinn óháði listi fékk um
það bil fjórða partinn af öllum
greiddum atkvæðum, — held-
ur og að listi kommúnista fékk,
þrátt fyrir einhliða stuðning
íhaldsins við þá í kosningunni,
ekki nema ruman þriðja part
allra kosningabærra manna í
félaginu til fylgis við sig. Upp
undir helmingur allra félags-
manna sat hjá við kosninguna
og kom alls ekki á kjörstað.
Þetta er nú öll ánægjan með
forystu 'kommúnista í Dags-
brún!
* j < v
En það er fleira en þetta,
sem angrar kommúnista í sam-
bangíi við úrslit Dagsbrúnar-
kosningarinnar.
í undirbúningi kosningarinn-
ar var ekki hvað minnst um það
rætt og ritað, hvernig komm-
únistar hafa svikið alla þá
samninga, sem einingin um
stjórn Dagsbrúnar undanfarið
kjörtímabil átti að byggjast á.
Þeir létu Sigurð Guðnason
gefa Árna Kristjánssyni dreng-
skaparloforð um það í fyrravet-
ur, þegar samkomulag varð um
að hafa ekki nema. einn, sam-
eiginlegan lista við stjórnar-
kosningu í félaginu, að Al-
þýðuflokksverkamenn í Dags-
brún skyldu við kosningu full-
trúa fyrir félagið á Alþýðu-
sambandsþing í haust fá full-
trúatölu í réttu hlutfalli við
þátt þeirra í félagsstjórninni,
með Öðrum orðum, sex fulltrúa
af þrjátíu, þar sem fulltrúi Al-
þýðuflokksverkamanna skipaði
eitt sæti af fimm í stjórnínni.
Þetta sviku kommúnistar
þegar til kom af ótta við það,
að verða þá í minnihluta á Al-
þýðusambandsþinginu, — sem
þeir og hefðu orðið. Og sýnir
þetta enn einu sinni, hvernig
farið var að því, að falsa meiri
hlutann á Alþýðusambands-
Framh. á 6. síðu.
Leikhúsið:
Brúðuheimiltð effir Ibsen
.JFyrsta skifti, sesn leikfiekkur frá Akureyri
kemur fram á leiksvíði í Reykjavík
SJÓNLEIKURINN „BRÚÐU-
HEIMILIГ eftir norska
stór skáldið Henrik Ibsen, sem
leikflokkur frá Akureyri ásamt
nok’krum leikurum úr Leikfé-
lagi Reykjavíkur, hélt hér frum
sýjningu á í fyrrakvöld, var
mikið umtalað og umdeilt skáld
verk fyrst er það kom út í Nor
egi, árið 1879, og leiðir þá af
sjálfu sér, að það hefur þegar
í uppháfi vakið mikla athygli,
enda er efni þess stórbrotið og
ádeilukennt, og veigameira en
svo, að hægt sé að gera fulla
grein fyrir því í stuttu máJL
Það er ljóst á því hver kjarni
er í leik þessum, að þótt sjónar
mið þau og lífsviðhorf er hann
túllkar, ihaÆi sætt igagrurýni
onargrá í aipphafi og geri ef til
vill ©nn hjlá auimiuim, þá hefur
,,Brúðuheimilið“ farið sigurför
urn Norðunlönd og við vaxandi
viinsseldir.
Enda er það svo, að hugsun
arháttur manna hefur mikið
breytzt frá þeim tíma er leikur
inn var saminn og sýndur í
fyrsta sinn og hljómgrunnur
því auðfundnari fyrir boðskap
hans nú meðal almenninss. En
tefni leikisiins er í Eituttu máli and
stæðurnar milli hins næmasta •
tilfinningalífs í sorg og gleði og
ihins kalda, miskiunarlausa laga
hóksitaifis og veraldanhiygigjai. Þá
sýnir Ieikurinn og hvernig per..
sónuleiki eiginkonunnar er
(hneppitiur í dróma og undingefin
on'armiinum, er fyrst og fremst
lítur á hana sem leikfang sitt
og augnayndi, litla söngfuglinn
sinn og brúðuna sína, en þegar
minnstu varir getur traðkað á
tilfinningum hennar af skiln-
ingsleysi og sérhyggju.
Henrik Ibsen er OTðÍTiín svo
jkunmir Sbér á landi fyrir leikxiit
sín að flestir þekkja þá stór-
ibrtatniiu list og andxtLkd er d þeimi
felst. Mönnum er enn í fersku
minni Pétur Gautur, sem Leik
félag Reykjavíkur sýndi hér á
síðastliðnu ári og frú Gerd
Grieg bjó á svið.
En það er orðið langt síðan
að „Brúðuheimilið“ var leikið
hér og flestir hinna yngri leik
ihússgesta munu. ekki 'hafa séð
það fyrr. Það er því mikill féng
ur að því að Leikfélag Akureyr
ar skyldi sýna þann stórhug aö
ráðast íaðfæra 'þetta stykki upp
því aðalhlutverk leiksins eru
mjög erfið og vand með farin,
þétt hl'uitveTk Nóru, koniu Helm
ers, miálaifæinsíLumianinK, sem frú
AJda Möller leikur áf mikilli
snild, sé lang veigames-t og erf-
iðast í meðförum. Það mun líka
þakkarefni þeim, sem voru á
Anna Snorradóttir í hlutverki
stofuþemunnar hjá Helmer
málafærslumanni.
frumsýningunni í fyrrakvöld,
og öðrum, sem eiga eftir að sjá
leikritið hér, að Leikfélag Rvík
ur skyldi sýna þá rausn, að
bjóða leikflokknum frá Akur-
eyri hingað með leikinn. Og jiað
munu þeir jafnframt sjá, að
Leikfélag Akureyrar hefur vei
æfðum og samviskusömum leik
lU'iaim á að skiipa, enda hefir það
éi’tt góðan' hauk í ihomá við æf
ingar og sviðfærslu leiksins, bar
sem frú Gard Grileg er, en eins
og 'kuminiuigt er hefur hiún leik
stjórn á hendí, og henni þakkar
líka leiltfélagið, að það hafði
djörfung til að taka „Brúðu-
beimilið“ til meðferðar.
Leikritið, sem er í þrem þátt
um, gerist á heimili þeirra Nóru
og Helmers málafærslumanns,
sem um þær mundir er að taka
við bankastjórastöðunni við
hlutabanka nokkum. Fyrsti þátt
ur fer fram á aðfangadag jóla,
annar þáttur á jóladag og þriðji
þáttur að kvöldi annars í jól-
um.
Persómtr leilksim, auk Nóanu,
sem áður getur, eru: Helmer
málaflutningsmaður, leikinn af
Stefáni Jónssyni, Ak., Rank
læknir, beimiLi'siviiniur hjá Nónu
og Helmer, leikinn af Júlíusi
Oddsyni Akureyri, frú Linde,
vinko'na Nóm, leikin af Jónínu
Þorsteinsdóttir Akureyri, Kmg
stad, miálafærsluimaiður, starfs
maðiur hkitaibamkams, leikinm
af Hólmigeiri Pálmasyni, Ak.,
stofuþerna hjá Helmer, leik-
inn af önnu Snorradóttur Ak-
ureyri og Anna Maijía barn-
fóstra á sama stað, leikin af
Önnu Guðmundsdóttir Reykja
vák. Auk þessara leikara, sem
taldir hafa verið, koma fram í
leiknum þrjú smábörn þeirra
Helmers og Nóru og ennfremur
sendimaður.
Um leikarana almennt er það
að segja, að leikur beirra var
góður og laus við allt hik eða
ftiílgerð óg má það ekki hvað
&Í7t þakka hinmi ágætu leik
stjtórn frú Gerd Grieg.
Alda Möller nýtur sám vel í
hlutverki Nóru og leikur það af
næmum skilningi og tilfinningu
og efast ég um að henni hafi
í nokkrn öðru hlutverki tekizt
betur upn. í upuhafi leiksins
.getur maður þó ekki varist
þeirri huesun, að leikur henn-
ar sé lítið eitt yfirdrifinn
og fumlkiemmidiur, em efitir að
hafa horft á leikinn til enda, J
blygðast maður sín fyrir há j
hugsun, svo stígandi, markviss
og nákvæmur er leikur frúar- •
innar. N
Stefán Jónsson, sem leikur
Helmer málafærslumann, er
Jónína Þorsteinsdóttir sem frú
Linde og Hólmgeir Páhnason
sem Krogstad.
Frú Alda Möller í hlutverki Nóru, Júlíus Oddsson í hlutverki
Ramk læknis og Stsfián Jónisison í hiuitvextki Hdlmexis málafl.manns.
sterkur og auðsjláaml'aga mót
aður leikari. Hlutverk hans er
sitórt og krefiat alilsniarpra tiil
þrifa á köfhitm. Geðhxif leikar
ans eru glögg og röddin við-
feldin og þróttmikil, en mætti
að skaðlausu vera í meiri ton-
hæð, einkum í fyrsta þætti leiks
ins..
Júlíus Oddsson leikur Raxuk,
hsLnm einmiam'a, (hiefejiúka lækni,
Óg ástf amigina heimúliisviln Heflim
enghjónarma, er á leiíkslO'k kveð
ur þessa einu vini sína í lífinu,
og fer á ókunnan stað til að
ideyja, þegar hann finnur að
lifsneistinn í brjósti hans er að
dvína. Leikur Júfíusar er lát-
ílaus, en 'tær og inmilegur og skil
ur efitir áhxif og lifandi per I
sóniu í hugum áhorfendanna. I
Hólmgeir Pálmason leikur
Krogstad, hinn ógæfusama
málafærslumann, sem hefur á
sér grímu hins kaldrif jaða og
miiskummiar’I'auisa fésýsl-umanns.
em ber 'Um leið tillfilninigalhita og
samúð er hann flíkar þó ekki
framan í öllium. Hanm er form
fastur í hlutverki sínu og rösk
legur en ef til vil'l helzt um of
bundinn hinu kalda gerfi oer-
sónunnar, einkum í samtalinu
við frú Linde; þar er þó eins
og sál hans klökkni. Þar mætti
hann vera viðkvæmari og blæ
mýkri, En í hinmi hrjúfu fram
komu Krogstads, sem látin er
einkenna yfirbragð hans, nýt-
ux HcCmigeir sán vel og leikur
þar af miklum skörungsskap.
Frh. af 6. síðu
BLÖÐIN hafa undanfarna
daga hent töluvert gaman
að svokölluðum ,,kindaspítala“
að Álafossi, þar sem Sigurjón
Pétursson hefur undanfarið
verið að gera „lækningatilraun-
ir“ á sauðfé og talið sig hafa
fundið ráð við mæðiveikinni.
Um þessa starfsemi Sigurjóns
Péturssonar síkrifar dr. Bjöm
Sigurðsson í Morgunblaðið í
gær:
/
„Það var orðið kurmugt fyrir
nokkru, að Sigurjón á Álafossi
hefði um skeið fengizt við lækn-
ingatilravmir á sauðfé. Framan af
fór þessi starfsemi fram á „kinda-
spítalanum“ á Ájafossi, en siðar
hjá nokkrum baendum úti um.
land. Sigurjón ætlar að hagnast
á þessari tilraun sinni, sem von-
legt er, og hefur þess vegnd reynt
að halda leyndu, hvaða efni hann
noti við lækninguna, og nú nýlega
stofnað „efnagerð" til að fram-
leiða blönduna. — Kunnugir
segja, að lyfið sé kreosot-blanda í
mjólk úr þrem kúm.
Fyrir nokkru birti Sigurjón svo
opinberlega. fyrstu dagskipun sína
til þjóðarinnar um þetta allt. Er
það mikið skjal og ber höfundi
sínum vitni. Ekki er þess kostur
að rekja efni auglýsingarinnar
hér, en Sigurjón telur, að lyf
hans lækni borgfirzkú mæðiveik-
ina og þingeysku mæðina, ef ekki
er komin skenjmd í lungun, en
hvorugur þesara sjúkdóma er hins
vegar þekktur öðru vísi en sera
skemmd í lungum. „Ef þér lækmð
dndina áður en lungun verða
skemmd, þá bjargið þér kind-
inni,“ segir Sigurjón. En sieppum
öllu gamni.
Þegar menningarsaga Hðandi
tímabils á íslandi verður skrifuð,
gleymist viðureignin við sauðfjár-
sjúkdómana áreiðanlega ekki. Yf-
irvöldin kaupa matarsalt í tonna-
tali til lækninga, samkv; tilmæl-
um framliðinna, — kamfóra í
herðakambinn, steinolía ofan í
lungun, og svo Áli Sigurjóns, —
heilt vopnabúr, , sem ekki má
glatast úr minningunni.“
Og þetta kallar sig tuttug-
ustu aldar vísindi og menn-
ingu!
*
Tfminn minnist á Póllands-
málin i gær og þau ískyggilegu
$traum!hvörf, sem í þeim hafa
örðið við viðurkennignu Rússa
á hinni svokölluðu Lublin-
stjórn pólskra kommúnista í
berhöggi við pólsku stjórnina í
London, sem viðurkennd er af
Bretum og Bandarikjamönn-
um. Timinn segir:
„Áreiðanleg blöð eins og t. d.
Manöhester Guardian, sem eru
mjög hiiðíholl Rússum, segja að
íekki leiki minnsti vafi um það,
að Lúblin-stjórnin sé sama og
fylgislaús meöal Pólverja. Megin-
kjarni hennar er hinn gamli
kommúnistaflokkur, sem átti litlu
fylgi að fagna fyrir styrjöldina,
og glataði því fullkomlega, þegar
Rússar og Þjóðverjar skiptu Pól-
landi, því að hann gerðíst þá einn
póiskra stjórnmálaflokka til að
mæla þeirri ráðstöfun bót. Til liðs
við hann hafa nú safnazt ýmsir
Franafe. á 8. síðu.