Alþýðublaðið - 02.03.1945, Blaðsíða 5

Fðstudagur 2. marz 1945
ALÞÝÐOBLAÐIÐ
s
Nokkur orð um peysufatakonur, læknisskoðun og
berkiarannsókn — Iðnetui skrifar um skólamál iðn-
nema.
AUSTURBÆINGUR skrifar
þetta bréf um peysufatakon-
■«r, læknisstörf og berklarannsókn:
„Fyrir nokkrum dögum fór ég til
ðæknis hér í bænum. Á biðstof-
nnni var þröng af fólki, og á
sneSal þess voru nokkrar mynd-
arlegar og rosknar peysufatakon-
nr. Þetta út af fyrir sig er lítið at-
'áiugavert. En eftir að ég var búinn
að tala við lækninn fór ég að
Sragsa nánar um þetta með peysu-
fötin. Það er mikið að gera hjá
yður, læknir minn, sagði ég, er inn
!kom.“
„ÞAU TEFJA SVO FYRIR þessi
peysuföt, varð lækninum að orði.
Sjáið þér nú til. Ég hefi ekki nema
eina stofu fyrir utan biðstofuna,
og þar verður fólkið að klæða sig
Úr og í, eftir því sem þarf með.
=Qg þá verða blessaðar peysufata-
lconurnar frekastar á tímann,
vegna hinna óteljandi prjóna og
næla, er þær nota, og það tekur
útrúlega mikinn tíma hjá sumum
að klæða sig úr og í, og það gera
þær inni hjá mér, þar sem ég hefi
ekki herbergi afgangs til slíkra
þarfa. Þær ættu að athuga þetta,
peysufatakonurnar, er þurfa að
fara til læknis, og til myndatök-
unnar á Landsspítalanum að ef
þær eiga önnur föt en peysijfötin,
þá ættu þær að nota þau.“
„ÞESSAR LÍNUR eru ekki skrif
aðar vegna þess að ég sé á móti
peysufötum, alls ekki, foara til að
benda þeim á að hitt er ákjósan-
legra fyrir læknana og flýtir fyr-
fir.“
IÐNNEMI skrifar mér þetta
bréf um skólamál iðnnema. „Á síð
astliðnu hausti var stofnað lðn-
nemasamband íslands. Með stofn-
an þessa sambands hafa iðnnemar
í Reykjavík og einnig úti um land
komið af stað miklu framfaramáli
'fyrir iðnnema í foeild og skapað
sér betri aðstöðu en áður íil þess
að koma framfaramálum sínum í
framkvæmd."
„ÁHUGAMÁL iðnnema eru
rnörg og margvísleg. Fyrst verður
þá að telja skólamál nemans, en
þau eru eins og nú er algerlega
óviðunandi. Þau kjör, er iðnnem-
ar hafa orðið að búa við undan-
arin ár eru þannig: eftir að nemi
í viðkomandi iðngrein hefur lokið
við átta til níu stunda erfiðisvinnu
á hann að setjast inn á skólafoekk
í teikningu eða öðru bóklegu
námi. Þetta er hverjum marrni aug
ljóst, að ekki getur samrýmzt.‘
„ÞAÐ ER auðvelt að sjá að járn
smiðanemi sem kemur frá sleggj-
unni í smiðjunni eða múrsmíða-
nemi frá steypunni inn í teikni-
tíma eru ekki upplagðir til skóla-
starfa og njóta þar af leiðandi ekki
nómsins eins og skyldi. Líkaminn
þarfnast hvíldar eftir alla erfiðis-
vinnu. Þannig mætti lengi telja
með hinar ýmsu . greinar iðnnem-
ans.“
„ÞAÐ EU ÞVÍ eindregin ósk
allra iðnnema, að Iðnskólinn verði
gerður að dagskóla. Þannig að
þann tíma ársins, sem neminn
stundar bóklegt nám, vinni hann
ekki. Með þessu móti væri iðn-
nemanum gert fært að njóta náms
ins eins og honum er unnt. Það
er sannað mál að foóklegt nám
iðnnemans hefir eins mikið að
segja eins og það verklega, og þess
að njóta skólans til hins ítrasta."
„HÚSNÆÐI skólans er einnig
mjög þröngt, en ekki þyrfti það
að koma að sök ef hver bekkur
skólans væri 2—3 mánuði í skól-
anum á vetri, og ætti neminn þá
að geta verið foúinn að læra eins
mikið og hann lærir nú á 6—7
mánúðum, nema hvað hann hefði
betri aðstöðu til þess að læra.“
„ÞAÐ HEFIR NÚ komið fram
tillaga í þessa átt frá iðnnemasam
bandinu, og mér er óhætt að segja
að sú tillaga hafi fullt fylgi allra
iðnnema. Það er talað um „ný-
sköpun" á voru landi. Því ekki
nýsköpun í skólamálum iðnnem-
ans?“
Hannes á horninu.
vantarv nú þegar til að bera blaðið til áskrifenda
í eftirtalin hverfi:
Sólvelli
Leiidargötu
Nnghoit
TJarnargötu

IU6LÝSSÐ í ALÞÝ9UBLÁDIHU

Eins og merm muna, var frá þvá sikýrt í fréttutm, að Bandaríkjamenn íhefðu eyðilagt þýzk-
ar veðurathaigana og lofitskeytastöðvar á Grænlandi d haust. Mynd þessi sýnir amerísks strand
vamatskipið „Eastwind“, sem þiátt tók í bardögunum við vopnaða þýzka togara. Verið er
áð isOdpa á land ýmsutni útbúnaði, sem tekinn var af flÞjóðverjum. Danisikar skíðasveitir, búnar
sleðium, tafca við hionum.
mmmmmmmmmammmmamammmmmaammammmmmmmmmmmmamammm — ■ —
norðurvegi
Hernaður í
sliómmál f Persíu
KRIMSTYBJÖLDIN leiddi
það af sér, að Persía komst
aftur ó vetfcvang stjórnmálanna.
Allt fram á miðja ndtjánda öld
beindist útþensla Rússaveldis
svo að segja eingönigu í vestur
á'tt: tiil Eystarsalts og Miðjarð-
hafs. Elftir Krímstríðið og úti-
Lokiun Rússlands frá Miðjarðar-
hafi, urðu umskipti d utanríkis
pólitik Rússa. Fyrstu sporin
voru istágin d þá átt að fá aukin
yfirráð nálægt Indlandshafi,.—
sdðar, við lok aldarinnar,
reyrwiu þeir að trfeysta stöðu
sína á Kyrrahafsströndinm. Ind
landsafstöðu Rússa í þá tíö varð
að skilja sem hefnd íyrir miót-
spyrnu Breta i átökunum við
Miðjarðarhaf. iÞetta kom frarn
á tvennan hátt: -— með árás á
Indverja og með kröfum um
aukið land við Persaflóa. Og
(þetta sýndi iljóslega hinar tvær
misginstefnur í rússneskri póii'-
tJk: i fyrsta lagi, að komast að
sjó, nó í hafnir ag í öðru iagi
að reyna að fcoana 'þvi til leið-
ar, að áhrif Breta minnkuöu í
Elvrópu, einkum þó við Miðjarð-
arhaf. iÞetta var reynt með þvi
að þremgja að Bretum í Ind-
landisi og Persmu.
iFyrir Breta hafa ífcök í Suður-
Pexisíu og vio. Persaflóann mik-
ið að 'segja, einkum síðan Súes-
•sfcurðurinn var tekinn til notk
unar, árið 1869. Persía er land-
fræðilega þannig , í- sveit sett,
að hún liggur næri Iröfuðleið-
inni miilium 1‘ndlands og Eng-
lauds. sem er gegn um Súes-
skfurðinn.
í isamibandi við yfirráðin á
persaflóa er hiægt að koniast að
raun um það, hversu óflugur
brezki flotinn er í raun Og veru.
Sfcundum hefur verið lítið um
brezk herskip ó haáinu miilum
Indilandis og Astralíu t. d. Ástæð
an fyrir þessra er sú, að Bretar
hafa haft ítök í ötlum strönd-
um við milri'lvaagustiu siglinga-
leiðir þeirra, — að undantekn-
um Persaflóa. 'KanTi einn þurfti
að vera .undir stöðugu eftirliti
og varðgæzlu, söfcum þess að
hæfcta ó íhlutun utanaðkoniandi
afla var yfirvofandi ef
eddci væri gætt vand
EFTIRFARANDI grein
er í stónun dráttum sagt
frá viðskipíum nokkurra
helstu stórveldanna við Pers-
íu, varðandi olíuframleiðslu
landsins. Greinin er býdd úr
„World Digesf*. en höfund-
ur hennar er E. M. Fried-
wald.
íega öryggis. Gruindvallarregla
torezka heimaveldisins í þessu
máli, hefur ijafnan verið sú, að
stemma stiigu fyrir þvd, að nokk
urt anmað ríki beffði ytfirráðin
ytfir þestsuim flóa, hvað sem það
fcastaði.
Fyrir númri 'háilfri öM síðan
hnakkrifurst Bretar og Rússar
um yfirráðin yfir Indlandshafi
og var sú deila furðu Mtið opin-
■skiá. Svo að isagja um aldamótin
breyttisfc ástandið nokkuð. Rúss
land tók að horffa í áttina til
Kyrrahafs, en á sama tíma kom
fram annar keppinautur Bret-
landis.
Áttunda dag nóviembermánuð
ar, árið 1898, sór Vilhjólmur II.
þess dýran eið, að vera jafn-
an eimlægur vinur hinna þrjú-
hundruð miljóna Mú'hameðstrú
armanna. Steffunskró sú er
þefckt undir nafninu „Berlín —
Baghdad — sáttmáiinn“ — eða
,,Ei — Euffrat—■ samuingur-
inn.“ Með þesum samningi var
igengið allnærri Æriðhelgi Súes-
sikurðarims, — hin þýzka met-
orðagimd iskákaði bæði Rúss-
u.m o.g Bretum á átoerandi hátt.
•En þetta varð til þess að Rússar
cg Bretar tóku höndum saman
um að ffyrirbyggja áhriff Þjóð-
verja þarna austur frá. Sam-
fcoimuilag náðist árið 1907, og
var Rússum veitt yfirráðar-
svæði í norðunhluta Persáu, en
Brefcum d suðurMutanum.
Landamæri yifirráðasvæðanna
voru ákveðin með fullkomnu
s-amtaomulagi.
En Persaflói hélt áffram að
vera sfcór þáttur í valdadraum-
um 'Þýakalands. Utan yfirráða
á sjómum var BerMn — Baghdad
— sláttmlálinn iliframkvæman-
legur, eims og hann raunveru-
'iega var: Englendingar gerðu
allt sem þeir igátu til þess að
vinna gegn fyrirætlunum Þjóð
verja. Þeir 'böffðu stöðugt vopn
aðar liðsveitir á takteinum,
hvað sem fyrir kæmi, iri. a. í
Kuweit og Kor Abdalla. Og að
iokum sáu þeir þýzfcu sitt ó-
vænna og lögðu niður rófuna í
bili. Nofckrum vifcum áður en
fyrri heimstyrjöMin hófist, létu
Þjóðverjar algjiörlega undan og
ýmsar eijgnir þeirra þarna aust-
urtfrá tféllu Betum í hendur.
Með Iþessu er Persía farin að
verða ærið umdeildur staður,
bæði sökum legu sinnar og
lamdjsfcasta. 1 Persdu hafa Bret-
ar il'öngum halft náin ítök öðr-
um þjóðum tfremur. Og smátt
og ismátt hefur þeim gefist
tækitfæri tiil þes, að minnfca aga
og varðgæzkr á lamdinu. í stað
bermanna hafa komið fj'árniála
menn vinniuveitendur og verk-
tfrœðingar .Allt virilst benda til
þess, að pólifcískir spákaupmenn
annarra ríja láti landið vera í
tfiriði, í náinni framfcíð.
Brezk-persneska olíusamband
var stoifnað árið 1907 upp úr
tfyrri samvinnu Persa og Breta
uim oláiuvinnslu í landiinu. Um
þeslsar mumdir var Winstor
Churdhill flotamálaráðherra
Breta. ÍHann hafði -aflað sér ná-
'kvœmra upplýsinga um hagnjH
inigu olíu til leldsneytis o. fl. Fyr
ir hönd stjórmarmnar keypti
!hann meira en helming allra
hlutabfcefa oMusambandsins og
tryggði þannig meirihlutayfir-
ráð brezku stjórnarinnar í þess
um isamtökum. Þetta var
istærsta sporið, sem fram að
þeim fíma ihafði verið stígið í
ollíuviðskiptum þjóöa á milli, og
vo:n briáðar var Persía orðin mið
punkturinn í oMuverzlun Breta
Samtímia hrun Þýzkalands og
Rússlandis að lokinni fyrri heitn
styrjöMirtni veitti Bretum full-
komin einkaréttindi á þessum
sviðum. Samfcvæmt samikomu-
1-agi, sem náðist árið 1919, varð
Persía undir umlsjá Bretaveld-
is og umdæmi í ráki þess. Ekki
Framh. á 6. síðu.