Alþýðublaðið - 11.03.1945, Qupperneq 6

ALÞÝÐUBLAPIP
Kaupum tómar flöskur
Móttaíka í Nýborg.
Til sölu á sama stað ódýrir trékassar.
Áfengisverzlun ríkisins
NINON
Amerískar
Vor- og sumardragtir
allar stærðir, teknar fram í dag.
Bankastræti 7
Ber er hver að baki, nema...
Póstflufningar með nýjum hætti
Frh. af 4. síðu.
mikilli skemmtistarfsemi allan
veturinn, og heldur meðal ann
ars jólatrésskemmtun fyrir yf:
ir 1000 böm félagsmanna.
Hvernig myndu skemmtanim-
ar fara úr hendi, ef nefndar-
mennirnir væm allir starfandi
á sjó?
Snúningasamt væri fyrir þá
að koma vestan af Hala, eða
sunnan frá Grimsby, til þess að
að selja aðgöngumiða og stjórna
skemmtunum. Ef sjómannafé-
lagar færðust yfir í önnur fé-
lög um leið og þeir hætta að
starfa á sjónum, yrðu öll störf
að vinnast af stjórninni eða
vera óunnin. Raunar liggur í
ummælum formanns fulltrúa-
ráðsins, að stjómina eigi að
skipa starfandi sjómönnum ein
göngu.
Það, sem sagt hefur verið hér
að framan, er rætt frá sjónar-
miði félagsheildarinnar og með
hag hennar fyrir augum. Þá er
eftir að athuga, hvernig Dags-
brúnartillögurnar muni verka
á einstaka sjómenn.
Sjómennskan verkar öðruvísi
á menn heldur en önnur vinna.
Sjómennimir tengjast fastari
félags- og vinaböndum heldur
en aðrir samstarfsmenn. Hætt-
ur og erfiðleikar, sem sigrazt
er á með sameiginlegum átök-
um, bindur menn huldum tengsl
um, sem seint rofna. Af þessari
sérstöðu sjómanna mótast fé-
lagshyggja þeirra. Menn, sem
lengi hafa stundað sjó, halda
áfram að vera „sjómenn“, þótt
þeir taki að vinna í landi. Að
sjálfsögðu er hægt með vald-
boði, að reka alla sjómenn úr
sjómannafélögum, þegar þeir
hætta að stunda sjó. En fæstir
þeirra munu verða starfandi fé
lagsmenn í öðram félögum. Það
væri því bæði óþokkabragð við
mennina sjálfa, að flæma þá úr
sínu gamla félagi, þótt þeir
skipti um vinnu, þannig að þeir
glötuðust 'Tærkalýðshreyfing-
unni sem starfandi félagsmenn,
þótt þeir héngu hálfnauðugir í
félagi, sem þeir hefðu verið sett
ir í með valdboði.
Ég veit, að Dagsbrúnartillög
urnar verða aldrei að veruleika,
þótt þær væra samþykktar á
Alþýðusambandsþingi, því sjó
menn lúta aldrei valdboði sem
þessu.
Með tillögum sínum virðast
kommúnistamir í Dagsbrúnar
stjórninni ætla að hefja baráttu
fyrir því, að ganga af Sjómanna
félaginu dauðu; því öllum er
ljóst, að verði allir starfskraft-
ar teknir af félaginu, þá hlýtur
það að liða undir lok. Þessi á-
kvörðun virðist vera tekin af
eftirfarandi ástæðum: Komm-
únistunum í Dagsbrúnarstjórn
inni þykir erfið samkeppnin
við Sjómannafélagið og vilja
losna við þann samanburð, sem
menn ávallt hljóta að gera á
rekstri þessara tveggja félaga.
Kommúnistarnir virðast ætla
sér að auka tekjur Dagsbrúnar
með því að taka félagsmenn af
Sjómannafélaginu, og s'iðast en
ekki sízt, Sjómannafélagið er
sterkasta vígið á leið kommún-
ista til einræðis í verkalýðs-
hreyfingunni. Þessar og aðrar
sliíkar hvatir eru það, sem stýra
verkum kommúnista og E. Þ. í
þessu yfirfærslumáli, og þetta
heitir á máli formanns fulltrúa
ráðs verkalýðsfélaganna „heil-
brigð skipulagsregla!“
E. Þ. finnst Sigurjón ekki tala
af nógu mikilli blíðu um ný-
sköpun ríkisstjórnarinnar. Sig
urjón fer eftir þessari góðu og
gömlu reglu okkar sjómanna,
ag ,,lofa skal mey að morgni,
en veður að kvöldi“.
Ég er Sigurjóni sammála í
þvi, og einnig þegar hann segir:
,,Þá hefur stjórnin lofað að
vernda verkalýðsstéttina gegn
kauplækkun af hálfu atvinnu-
rekenda, og sérstaklega hefur
hún lofað að tryggja þá sjó-
menn, sem taka hlut af afla, að
þeirra kjör verði ekki rýrð.“
Þetta er eitt af mörgum skil-
yrðum Alþýðuflokksins fyrir
þátttöku hans í ríkisstjórninni.
Þetta skilyrði er hægt að halda,
og verður gengið ríkt eftir því,
að frá því verði ekki hvikað.
Um frumkvæði Farmanna-
sambandsins í málefnum sjó-
mannanna, sem E. Þ. segir, að
sé komið 1 þess hendur, verður
mér að orði það sama og Jósef
forðum: ,,Þér ætluðuð að gjöra
mér illt, en guð sneri því til
góðs.“ Kommúnistar ætluðu að
færa frumkvæðið í málefnum
sjómanna úr höndum Sjómanna
félagsins yfir í hendur Far-
mannasambandsins; en þeir
fóru heldur geyst af stað. Far-
mannasambandsmennirnir
kærðu sig ekkert um yfirfærsl
ur kommúnista. Þeir afmáðu
vináttusamninginn, sem Jón
Rafnsson gerði f. h. Alþýðusam
bandsins við Halldór Jónsson f.
h. Farmannasambandsins. Hall
dóri komu þeir litlu síðar af
sér í aðra vinnu. Fruínkvæðið
er ennþá þar sem það hefur á-
vallt verið. Það þarf meira en
samningabrölt Jóns Rafnssonar
og frómar óskir formanns fúll-
trúaráðs verkalýðsfélaganna til
þess að færa það um set. Full-
komin vinátta, skilningur og
trúnaður ríkir á milli Farmanna
sambandsins og Sjómannafé-
lagsins. Báðir þessir aðilar virð
ast vel ásáttir um að halda föls
unum kommúnista utan garðs,
hver á sínum stað.
Fih. oi 5. sSÐo.
dró hún mjög úr fallhraðanum,
svo að engin hætta var á því,
að pósturinn yrði fyrir svo veru
•legu hnjaski, að hann skemmd-
ist. Sömuleiðis var betur en áð-
ur hægt að fylgjast með því,
hvar rakettan kom niður.
Þessu næst fann Sehmiedl
upp eina tegund af rakettu, er
hann nefndi ,,Step“-rakettu.
Það var í desember 1933. Síðar
vann Smith í Calcutta að sömu
uppgötvuninni nokkrum árum
seinna.
Rakettu þessari var skipt í
tvo aðgreinda hluta. Hvor
þeirra var útbúinn með póst-
geymsluhólf og púðurhylki auk
fallhlífa. Þegar aftari hluti rak
ettunnar hafði eytt brenniefni
sínu, aðskildist hún frá fram-
hlutanum samkvæmt nókvæm-
um útbúnaði þar að lútandi, og
sveif til jarðar í útspenntri fall
hiíf. Þá kviknaði í brenniefni
framhlutans, sem hélt síðan
fiugi sínu áfram unz á áfanga-
stað var komið, og féll hún þá
til jarðair á isarna hátt og aftari
hiutinn hafði gert. Með þessu
móti skiluðu rakettuimar pósti
sínum í tvo staði á leið sinni.
*
Árið 1933 var gerð enn ný
tilraun með raketturnar. Við út
sendingu þeirra var þá notuð
sérstök slöngvaívél’, sem jók flug
hraðanh að miklum mun. Zuch
er gerði tilraúnir með tegund
þessa árið 1934 og margir fleiri.
Þessi rakettutegund var einkar
hentug til þess að vera send fra
skipum.
Smith tók að búa til „sjón-
pípurafcettur sámar í Benigal ár
ið 1936. Þær voru ætlaðar til
flutnings á póst og ýmisfconar
léttari verningi.
Síðan kom rakettuflugvélin
til sögunnar. Um smíði hennar
sá til að byrja með Willy Ley
og fór fyrsta tilraunaflugið
fram skammt frá New York-
borg í febrúar 1936. Ekki bar
það að öllu leyti þann árangur,
sem vísindamennirnir höfðu
gert sér vonir um. Síðar meir
fullkomnuðu Þjóðverjar þessa
tegund rakettuflugvélarinnar,
m. a. með því að minnka vægni
hennar og jafnvel' taka þá alveg
af.
Póstflutningur með flugrak-
ettum hefur farið fram í all-
mörgum löndum undanfarin ár,
allt friá 1931. Mest hafa rak
éttur þessar verið notaðar í Ind
landi (Bengal, Sikkini o. s. frv.)
Þýzkalandi, Austurríki, Hol-
landi og Ástiralíu. Helztu tilrau
ir til fullkomnunar á rakéttun
um og iafnvel í þá átt að taka
þær í þágu póstflutninga í stór
um stíl hafa m. a. verið gerðar
í nýlendum Breta; sömuleiðis í
ýmsum Evrópulöndum, svo sem
í Belgíu, Frakklandi, Ítalíu,
Júgóslavíu, Luxemburg og
Sviss. Aftur á móti hafa tilraun
ir í Ameríku ekki verið gerðar
nema í Bandaríkjunum, Cuba
og Mexico.
*
Með rakéttunum er hentugt
að senda póst og annan flutning
þar sem samgöngur eru slæmar
eða jafnvel engar. Til dæms
hafa þær verið mikið notaðar
til þess að flytja póst í þau hér-
uð, þar sem illfærar ár og ó-
brúaðar hafa hamlað samgöng-
um, sömuleiðis milli skips og
lands og jafnvel skipa á hafi
úti.
Ekki má gleyma því, að rak-
étturnar hafa í styrjöldinni ver
ið notaðar til þess að flytja mat
arbyrgðir, böggla ýmiskonar og
hjálpargögn á milli herstöðv-
anna auk áróðursbæklinga og
blaða.
Það vildi svo til, að rakettur
voru fyrst notaðar í hernaði í
borgarastyrjöldinni á Spáni ár
ið 1936. Þar voru þær einkum
notaðar til þess að flytja áróður
millum hernaðaraðilanna. Sáð-
ar voru þær notaðar í Finn-
landsstyrjöldinni hérna á árun-
um og í innrás Þjóðverja í Dan
mörku og Noreg 1940.
Endaþótt tekið sé tillit til
þess, að hraði í póstburði rnilli
fjarlægra staða muni aukast á
næstu árum, er ekki hægt að
áætla að það jafni upp til fulls
ymiskonar nýungar, sem gera
má ráé fyrir að komi fram í
sambandi við útvarp, sæsíma
og reglubundnar flugferðir,
enda ekki hentugt að ætla sér
að fara í samkeppni við þau
tæki. En fastlega má gera ráð
fyrir þvi, að rakettur verði enn
þá meira en hingað til notaðar
við flutning pósts og vamings
staða á milli, einkum, þar sem
erfitt er um samgöngur og flug
vellir hvergi nærri. Og gera má
fastlega ráð fyrir því, að enn
eigi þær eftir að taka miklum
framförum og verða algengari
á komandi tímum.
Samsöngur „Hörpu"
SÖN GFÉLAGIÐ „Harpa“
sýndi á hljómleikum sín-
um umfangsmikið svið tónrænn
ar sköpunar um fjögurra alda
skeið með nokkrum sýnishorn-
um kórlistarinnar. Hinir heiðu
hljómar ,,Maríubænarinnar“,
sem eignuð er Hollendingnum
Jacob Arcadelt, fóru pi-ýðisvel
i meðförum kórsins, en þáttur
hljóðfæranna virðist ekki mikil
vægur, eins og reyndar líka í
islenzku lögunum, sem sungin
voru mjög snoturlega. Hins veg
ar skortir dálitið á gagnkvæma
raddsvörun í kvartettum
Brahms og -þar af leiðandi sam-
felldleik, enda þótt sópraninn
lægi ekki á liði Sínu og reyndi
að færa lif og festu í flutning-
inn. Hin naturalistiska sólar-lof
gjörð Moussorgskys var aftur á
móti sköxmlega fram borin, og
birtist þar sterk liking af hinni
djúpu víðáttu hins forna Garða
ríkis, og náði kórinn hér mest-
urn tilþrifum. Að síðustu var
hið músíkantíska söng- og spil
verfc Hindemiths „Frau Mus-
ica“ við hinn barnslega einlæga
texta Luthers. Hindemith brýt
ur hér bönd erfðavenjunnar og
leitar aftur til ba-rok-timans með
spgrlegri hljóðfærask., sóló og
kór. Með kanónískri raddfærslu
og djörfum mishljómum tekst
honum að sýna ný tök á við-
fangsefninu, þótt stundum leiki
vafi á réttmæti úrlausnarinnar,
eins og i hinu innviðalitla ten-
órhlutverki. Einsöng höfðu hér
Helga Magnúsdóttir, sem leysti
sinn hl-ut með næmri söngvísi
og óskeikulli tóngjöf og Daníel
Þorkelsson, sem ekki virtist
fullnægt með stuttu rezitativi.
Þar að auki hafði Helga Jóns-
dóttir á hendi sólu-þátt úr
Mozart-óperu og flutti hann
laglega með ofurgrannri skrúð
söngsrödd sinni. Hljóðfæi’aflokk
urinn le.ysti skyldu sína af beztu
getu og féll vel inn í umgjörð
kórsins. í trióinu hefði sttlmót-
unin þó mátt takast betur með
enn frekar hertri og sneggri
stroktækni. Róbert Abraham
stjórnaði hljómleikunum með
glöggri skyggni á setta og ná-
I kvæma áferð og sýndi röskleg-
1 an skilning á súgmikilli fram-
sefningu f-remur en karnmen
músíkalski’i innlifun í Hinde-
mith. Að öðru leyti var stjórn
hans einarðleg og bar vott um
afbragðs ferðugheit.
Hinir fjölmörgu áheyrendur
tóku söngnum með miklu þakk
læti og létu það óspart í Ijós.
Hallgrímur Helgason
Sunnudagur 11. marz 1945»

Danssýning í kvöld
RIGMOR HANSON dans-
kennari hafði danssýningu
með nemendum sínum á dáns-
leik S. G. T. í Listamamiaskál-
anum 4. febrúar s 1 Seldust þá
allir aðgöngumiðar upp á svip-
stundu svo að fjöldi manna
varð frá að hverfa Þá sýndu*
20—30 nemendur frúarinnar
með henni. Vegna hinna mörgu,
sem urðu frá að hverfa þá, ætl
ar frúin nú að endurtaka sýn-.
inguna á dansleik S. G. T. í
kvöld, en það verður að eins
í þetta eina sinn, vegna þess
að siðasta námskeiðið á dans-
skóla frúarinnar stendur nú yf-
ir. Getur frúin því ekki unnið
að fleiri danssýningum fyrst
um sinn.
Uppgjöf Eggerts
AÞESSU-M DÖGUM -uppgjaf
'ar og lönvæntimigar fyrir naiz
ista og fyligifiska þeirra enu það
fleiri en herimenn Hitlers, sexn
gefaist upp. Fyrveramdi voprua
bróðix nazista hér á landi, E-g-g
-ert Þorlbjarna-sisbn, hefur eininig
gefizit -upp, oig mumdi ég láta
það afskiptalaust, e-f ha-nn vildi
ekki ó-lmur aiflhenda mér v.opn
sín.
Ég skil vel, að E. Þ. skuli gef
azt -upp fyrir félögum islín'um á
Dagsibnún, og hefðu þeir betur
knúið fram uppgjiöf hams fyr.
L.n óg er ekki „Dagsbriúnarmað
-ur“ og -get -því ekki tekið á móti
hiluta hanis .af vopnum þessa yffir
bugaða marans. Er það vegna
þesis, að E. Þ. -er -orðin-n isvo van
■ur, að g-efazt u-pp f-yrir atvinniu
rekendum, að -hamn- sœkir það
svo fast að gera misg að at-vinnu
rekanda og gefa-zt upp f-yrir mér
sem slíkum?
iSé svo^ þá vie-rð ég að hrella
þenniam- vin minn með því, að
ég ,er ekki .atvinn-urekaindi og
ekki , ,'D-a.gsbrúnarm-aður “, og
losna ég þvi auðveldlega við að
t-a-ka á mó-ti vopnum hians, þessa
Þorvaldar Vatnsfirðiinigs v-orra
tám-a. Þeim, s-em E. Þ. mun síðar
afihenda vopn sín, vi'I ég ráða til
þests að færa- þa-u út á fertugit
djúp oig sökkva þeim þar, á
samt mininihguinni um manninn,
j sem b-ar þau.
Sæmundur Ólafsson
wmmmms
HVAÐ SEGJAHIN BLÖÐIN?
Framhald af 4 síðu.
Til f>ess virðist ætlazt, að stofn-
unin skipi sérstakt öryggisráð, þar
sem eíllefu ríki eigi sæti. Bretland,
Frakkland, Bandaríkin, Hússland
og Kína eiga að -eiga f-ast sæti í
ráðinu, en þing stofnunarinnar
ræður því 'hverju sinni, -hvaða ríki
önnur eiga þar fulltrúa. Þetta ör-
yggisráð tekur allar mikilvægustu
ákvarðanir og það er í því, sem
stórveldin eiga að hafa synjunar-
rétt, hvert um sig, samkvæmt til-
lögum Rússa.“
Það er hætt við, að sííku
þjóðabandalagi yrði ekki ævin-
lega létt um vik, ef atkvæði
eins rákis ætti þannig að geta
hindrað allar athafnir.