Alþýðublaðið - 15.03.1945, Blaðsíða 4

trkih
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Pimmtudagur 15. marz. 1945»
(^xjðubla&iít
Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Bímar ritsjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Frumkvæði Hafnar-
fjarðar.
FYRIR stuttu síðan vakti sú
frétt þj'óðarathygli á Hafn-
aifirði, að þar væri risið upp
ráðhús — fyrsta ráðhúsið, sem
nokkur kaupstaður hefur komið
sér upp hér á landi, höfuð-
borgin sjálf, Reykjavík, ekki
undan tekin. Réttilega fannst
mönnum þetta bera vott um
mikið framtak og mikinn mynd-
arskap í stjórn Hafnarfjarðar-
bæjar. Og ekki dró það úr við-
urkenningunni, að í hinuttiýja
ráðhúsi voru ætluð salarkynni
fyrir kvikmyndahúsrekstur á
vegum bæjarins með því yfir-
lýsta markmiði, að safna fé til
byggingar elliheimilis í Hafn-
arfirði hið allra fyrsta. Er það
og mál allra þeirra, er séð hafa,
annarra en Hafnfirðinga, að
þau salarkynni séu þau full-
komnustu bæði til kvikmynda-
sýninga og leiksýndnga, sem
enn séu til hér á landi. Ráðhús
Hafnarfjarðar er. því ekki að-
eins vegleg miðstöð fyrir stjórn
og alla starfsemi bæjarins, held
ur og aðsetur þýðingarmikils
menningar- og mannúðarstarfs,
sem bærinn mun lengi að búa.
*
En rúðhúsið er ekki það eina,
sem ber framtaki og myndar-
skap bæjaryfirvaldanna i Hafn
arfirði fagran vott á slíðari árum.
Það má minna á hina veglegu
byggingu Flensborgarskólans
og ýmislegt annað. Margir hafa
velt því fyrir sér, hveriiig á því
standi, að Hafnarfjarðarbær
skuli hafa haft fjárhagslegt bol-
magn til þess, að ganga þannig
um ýmsa hluti á undan öllum
öðrum bæjum á landinu, meira
að segja á undan sjálfri höfuð-
borginni, Reykjavík, sem þó er
töluvert meira en tífallt stærri
að fólksfjölda. Og þó liggur það
í rauninni í augum uppi. Það er
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar, sem
er grundvöllur hinnar fjárhags
legu velgengni þess bagjarfé-
lags á síðari árum og bakhjarl
þess framtaks, sem það hefir
sýnt öðrum fremur á 'hinum
margvíslegu sviðum manndóms
og menningar.
*
Og nú hefir Hafnarfjörður
enn á ný vakið á sér alþjóðar
athygli, — þetta sinn með nýju
siórkostlegu framtaki á sviði at
vmnulífsins í bænum. Það á að
stækka fiskiveiðaflota Hafnar-
fjarðar á stuttu tímabili um tíu
nýja vélbáta, sem talið er að
kosta muni hvorki meira né
minna en f jórar milljónir króna,
og allir eiga að smíðast á skipa
smíðastöðvum bæjarins sjálfs.
Hér er það bæjarfélagið og ein
staklingar þess, sem taka hönd
um saman; og er verið að stofna
hlutafélög um vélbátana og út
gerð þeirra, sem Bæjarútgerð
Hafnarfjarðar á að leggja helm
ing fjár til, end þótt hún hafi
nú jafnframt á prjónunum end
■urnýjun togaraflota síns, en ein
staklingar hinn helminginn. Er
Framh. á 6. sdöu.
2. þing Iðnnemasambands Islands.
OÐRU ÞINGI IÐNNEMA-
SAMBANDS ÍSLANDS
(aukaþingi) var slitið s. 1.
sunnudagskvöld. Alls voru
haldnir fjórir þingfundir.
Helzlu ályktanir þingsins
voru þessar:
„Með tilliti til væntanlegrar
endurskoðunar á núgildandi lög
gjöf um iðnaðarnám ályktar
þingið að senda milliþinganefnd
þehri, er um þau mál fjallar,
eftirfarandi tillögur:
I. Varðandi lög um iðnaðar-
nám:
a) Að allar hömlur i sem nú
eru á félagsfrelsi iðnnema, séu
afnumdar.
b) Að tala nemanda sé á-
kveðin með samningum milli
svéina- og meistarafélags í
hverri iðngrein fyrir sig. Sé þar
miðað við atvinnuhorfur og
aukningarþörf iðngreinanna á
hverju ári.
c) Að námssamningur sé ekki
í gildi fyrr en hánn hafi borizt
iðnfulltrúum til áritunar.
d) Að nemum sé ekki heimilt
að heffja niám fyrr en fyrir ligg
ur sta&fastur niámsstammingur.
e) Að selt’t séu lómarksskil-
yrði ffyrir því, hverjir meistar
ar skuli hafa rétt til nemanda
töku. Sé miðað við, að viðkom
andi méilsitari hafi nægilega f jöl
breýtni í vinnulbrögöfum og þær
aðstæður að öðru leyti, að hann
hafi möguleika til að gera nem-
.ann fullnuma í iðn sinni, og
telur þingið heppllegast, að
nefnd, skipuð af sveina og meist
arafélagi í viðkomandi iðngrein,
framkvæmi lár’lega rannsókn á
stárlflsiskilyrðium þeirra meistara,
er æskja nemenda, og sé sam-
þykfct nef'niariinnar skilyrði ffýr
ir töku nerna.
f) Að kornið verði á hæfni.
prófum, er fram'kvæmd séu í
lok reynlslutímans (eftir fyrstu
þrjá márauðina); sikai þar geng-
ið úr iskugga- um, htvorit .neminn
baffi hæfilei'ka, heilsu og aðrar
aðstæðuir til / að halda áfram
námi í þeirri grein, er hann,hef
ur haffið nám í.
g) Að tvisvar á námstíman
um, með vissu milli'bili, verði
nieminu látkm ganga undir verk
leglt próf, er skeri .úr, hvort
■meistari láti honium í té þá
kenmsilú, sem honum ber. Komi
hinis vegar í Ijóis, að meistari
geri siér ekki nægjanlegt far
um ,að sjá n-emanuinj fyrir
keninislu, skuli iðntflulltrúar ekki
árita námsisamnirug hjá þeim
meistara fyrr en úr kennislunni
hefur verið bætt, að dómi próff
nefmdar í viðkomandi iðngrein.
h) Að tvö fyrri ár námstím-
ans verði nernar átvalt látnir
fylgjast með sveini við vinnu,
en hin. síðari Itvö viruni þeir á-
vallt undir eftirliti sveins, enda
séu nemar aldrei fleiri en full-
g-ildir iðniaðartmenn.
• i) Próf þau, er um getiur í
lið f. og ig. skulu framkvæmd
eftir skiiyrðum, siem prlófnafnd
í hverri iðngreio fcemur sér
saman um og undireftilit henn-
ar.
j) Að kaup iðnema sé ávallt
í vilssu' hundraðishlutfalli við
samningskaup sveina í viðkom-
andi i.ðnjgrein, og isé það aldrei
lægra- en hér segir:
Á fyrsta ári 30% af kaupi sveina
— öðru — 40% — — —
— þriðja — 55% — — —
— fjórða — 70% ■—- — —-
k) 'Þingið felur sambands-
stjónn að semja greinargerð fyr
ir þesisum lályktunum og.koma
þeim á framfæri við rétta -að-
ila.
II. Um skólamál iðnnema.
a) Að iðrtskólar verði starf-
■ræktir aff því opinbera, þ. e.
ríkinu.
b) Að iðnákólar verði starff-
ræktir á þeim stöðum á landinu
þar, sem 'bezt þykir henta, og
í samibandi. við Iþá verði komið
upp heimavist fyrir þá nemend
ur, ier skóilana sæfcja utan
,þeirra staða.
c) Að iðnskólar verði starf-
ræktir sem idagskólar.
d) Að iðnskólarnir verði
tveggja ára fskólar og kennslan
fari fram' þrjá' til fjóra mánuði,
hvort ár.
f) Að kennslan verði færð
meixa til samræmis við þarfir
iðnaðarinis, en nú er.
Aðrar ályktanir:
Um skattamál iðnnema:
Anuað þing Iðnnemasiam-
'bandis íslands (aukaþing) sem-
þykkir, að skora á skattayfir-
vöM landsins, að þau hlutist tii
um, að iðranemum sé ekki í-
þyngt með opihbeirum sköttum
fram yfir annað .námsfóik.
Um „hjálparmenn“ í iðnaði:
Annað þing Iðnuemasam-
bands íslands (aukaþing) lýsir
yfir því, að það er mótfallið
því, að hinir svonefndu „hjálp-
armenn“ fái nokkrar ívilnanir
fram yfir iðnnema.
Jafnframt skorar þingið á
öll iðnsveiin'aféllög á landinu, að
beita sér fyrir því, að ófaglærð
ir menn fái ekki á nokkurn hátt
réttindi í iðnaði. Ennfineamir, að
þau beiti sér fyrir því, að hægt
verði eins fljótt og auðið er, að
fullnægja eftirspurn eftir vinnu
krafti í iðngreinunum með fag
lærðum mönnum, og telur þing
ið, að taka iberi tiMit til þess við
ákvarðamir ium takmöúkun á
tölu iðnemiai.“
Eninfremur tók þinigið til með
ferðar slkipulagsmál iðinnema
félaganna og önnur mál, er
varða samtök iðnnema.
Þingdnu bánuist irmtökuibeiðn
ir frá' Iðmiiemafélagi ísafjarðar
og Iðnnemaffólagi Akureyrar, og
eriu ,þá sambamdsféiöin 15. Og
eru nú iðnnemafélög starfandi
á eftirfföfdum. stöðum: í ‘Reýkja
vak, í Kéflaivík, é Akranesi á
ísafirði, á Akureyri, og í Vest-
mannaeyjum. Þingið sátu 38
fulltrúar.
Að loknaim þimgstörfum þakk
aði íundastjóri þingsins fulltrú
ium þingsef'U. Þvá næet ávarp'aði
formaður sambanflsins, Óskar
Hallgrímsson, þinigíheim með
stuttri h vatnin ga rræðu, og
sagði. sáðan, öðri þingi Iðnnema-
sambandis ifelaínds slitið.
Auglýsingar,
sem birtast eisa í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til AugSýfr
imraskrifstofuuDar
í Alþýðuhúsinn,
H /erfisgötu)
fyrlr fel. 7 a® kvSML
Sími 4906
Ölbrsiðið AlþÝfebMiS.
Slysavarnafélag íslands
hefur nú tooðið út byggingu hinn
ar væntanlegu björgunarstöðvar 5
Örfirisey, og er útboðsíresturinm
útrunninn 20. iþ. m. Verður þé
væntanlega hafizt handa um bvgg
ingu björgunarstöðvarinnar mjög
bráðlega eftir að félagið hefur
fengið aðgengilegt tilboð um verk-
ið.
VÍSIR gerir í gær endurnýj-
un skipastóls okkar að
umtalsefni og minnist í því sam
bandi á hin miklu áföll, sem
flutninga- og faiþegaskipafloti
okkar hefur orðið fyrir upp á
síðkastið og þau vandræði, sem
af þeim hljóta að stafa, ef ekki
verður fljótlegá úr bætt. Vísir
skrifar:
„Eimskipafélag íslands hefur ný
lega gert ríkisstjórn og nýbygg-
ingarróði grein fyrir aukinni skipa
þörf sinni frá því, sem nú er, en
félagið kemst að þeirri niðurstlöðu,
að til þess að halda í horfinu, þurfi
það að láta smíða fjögur skip, en
helzt ættu skipin að verða sex eða
sjö, þannig að flutningaþörfinni
yrði fullnægt. Eins og sakir standa
á félagið elckert farþegaskip, en
hefur misst þau öll, sem að veru-
legu gagni máttu koma. Er þetta
vandræðaásfand, sem verður þó
enn tilfinnanlegra er frá líður.
Vitað er, að félagið hefur í hyggju
að anna farþegaflutningum að
einhverju leyti með flugvélum, en
bæði er það, að ekki er vitað um,
hversu greiðlega gengur að koma
á slíkum rekstri og, einnig er af-
koman af rekstrinum vafasöm,
einkum í fyrstu meðan félagið er
að fá reynslu af flugferðum.
Við'íslendingar eigum engar full
komnar flugvélar til millilanda-
flugs, en þó gætu þar ef til vill
komið til greina flugbátar þeir,;
sem nýlega hafa verið keyptir til
landsins, en þó einkum annar
þeirxia. Flughraði þessara báta
beggja mun ekki vera svo mikill,
sem æskilegt getur talizt, og er
þá sennilegt að kaupa verði eina
eða fleiri flugvélar, sem fyrst og
fremst eru miðaðar við þessa þörf,
en ekki flutninga innanlands.
Verður að tryggja, að stöðugu
millilandaflugi verði uppi haldið,
en það verður tæpast gert með
færri flugvélum en tveimur, jafn-
vel þótt séð verði vel fyrir vara-
hlutakaupum og öðrum útbúnaði.
Vöruflutningaþörfinni verður
einnig að fullnægja, en vafalaust
má telja, að það verði ekki gert
með öðru móti en ^uknum skipa-
byggingum. Til þess ber að styrkja
Eimskipafélag íslands, eftir þvf.
sem víð verður komið, þannig aS
það verði fært um að sinna híuit-
verki sínu einnig að þessu leyti.
Ýmsir hafa talið, að Eimskipaf,é-
lagið nýti of rýmxa fríðinda f
skattagreiðslum og hlunnindum
af hálfu hins opinbera, en atburð
ir þeir, sem öllum eru kunnir, exs,
leitt .hafa til skipatjónsins, ættut
að nægja til að sannfæra meniK
um nauðsyn þess að félagið vérði
styrkt svo sem frekast er kostur,
ekki fyrst og fremst vegna þess
sjálfs, heldur vegna þjóðarheild-
arinnar. Geti félagið ekki sinnt
hlutverki sínu svo sem vera ber,
bíður þjóðarheildin tilfinnanlegt
tjón, þótt ekki sé vikið að öllum
þeim óþægindum, sem skipaskorti:
eru samfara."
Undir þetta munu allir taka.
Það er langt síðan það var við-
urkennt, hver nauðsyn væri á
því fyrir okkur, að endumýja
skipastólinn. En mun ekki öll-
um vera sú nauðsyn ennþá aug
ljósari í dag, eftir það ægilega
skipatjón, sem þjóðin hefur orð
ið fyrir síðustu mánuðina?
•*
Tíminn birti í fyrradag kafla
úr nýútkominni bók um Rúss-
land eftir' þekktan amerískani
blaðamann, William L. White*.
sem bregður skæru ljósi yfir
einn þátt „frelsisins" í þvi landi,
frelsi blaðamannanna. William.
L. White segir:
„Hvergi í hinum siðmenntaða'
heimi er beitt öðru eins pólitísku
eftirliti sem í Rússlandi. Fyrstu.
kynni mín af ritskoðuninni voru
afskipti embættismannanna ai
fréttaskeyti, er ég ætlaði að senda
frá Leningrad og í var þessi setn-
ing:
„Finnar verja Viipuri, sem fyrir
1939 var önhur stærsta borg
Finnlands, af miklu harðfengi.“
Hin undirstrikaða tilvísunar-
setning var tekin út úr skeytinu.
Þó fólst ekki í henni neitt það(
sem hernaðarlega þýðingu gat haft
Framlh. á 6. sdSuj