Alþýðublaðið - 18.03.1945, Blaðsíða 6
ALÞYÐIIBLAÐIÐ
Simnudagur 18. marz 1945«
Vestfirðingafélagið, Reykjavik
AÐALFUNDUR
félagsins verður faaldinn að Hótel Borg miðviikudaginn
21. þ. m. kl. 8,30 síðdegis.
' venjuleg aðalfundarstörf.
Að 'loknum fundarstörfum; um kl. 9,30 fiefst
Skemmlifundur
'Til skemmtunar verður:
Einsöngur, upplestur, dans.
Aðsöngumiðar að skemmtifundinum verða afhentir á
mónudag 1 Verzlujiinni Höfn, Vesturgötu 12.
Sfjérnin
Tilkynning
Viðskiptaráð hefur ákveðið nýtt hámarksverð á föstu
fæði, og er það sem hér segir fyrir hvern mlánuð:
I. Fullt fæði (morgunverður, hádegisverður, síð-
degiskaffi og kvöldverður)
Karlar.............. Kr. 320,00
Konur ............... — 300,00
II. Hádegisvenður, sáðdegiskaffi og kvöldverður
Karlar .............. — 290,00
Konur .............. — 270,00
III. Hádegisverður og kvöldverður
Karlar .............. — 260,00
Konur ............... — 245,00
IV-. Hádegisverður
Karlar ............. — 150,00
Konur ........ý.... — 140,00
Sé innifálinn i fæðinu a, m. k. % líter mjólkur til
drykkjar daglega, má verðið vera kr. 12,00 hærra en að ofan
segir.
Sé um að ræða fullt fæði og einni máltíð fleira á dag
en segir undirlið I. hér að framan, má verðið vera kr. 30,00 *
hærra á mánúði.
Verð það, er að ofan greinir, nær til fæðis, sem selt hefir
verið frá og með 1. marz 1945.
Reykjavík, 16. marz 1945.
YerSlagsdjértnn
Romain Rolland
Rif Skafffellinga
eftir því sem þörf krefur):
Ævisaga Jóns Steingríms-
Framh. af. 5. síðu
og grimmd, og kvað slíkt vera
orsök ills eins, ekki aðeins í
verkum ríkja og ríkisstjórna,
heldur og ekki sízt meðal ein-
staklinganna sjálfra. Hann
kvað slíkt koma hvarvetna fram
í heiminum, þar sem spilltar
þjóðirnar voru „ að kafna í
forsjálli og andstyggilegrd sér-
gæzku.“
Ekki leið á.löngu unz heimur
irm komst að raun um, á hve
réttu hann hafði að standa. Ár-
ið 1914 stóðu löndin í björtu
fcáli, — afleiðingar hinnar „for-
sjálu og andstyggilegu sér-
gæzku“. Menningu, listum og
vísindum var kastað í hinn eyð
andi eld. — En einn maður hélt
sér utan við hið gendarlausa
stríð og tryílingu.
Frá dValarsíað Rollánds í
Genf heyrðist stöðugt boðskap
ur friðarins, — mannsins, sem
barðist fyrir beilbrigðri hugs-
un, velsæmi og frið meðal mann
anna.
Fyrir þetta var hann dæmd-
ur landráðamaður, á líkan hátt
og ýmsir aðrir voru dæmdir
Íandráðamenn um svipað leyti,
fyrir það eitt að tala máli frið-
árins og góðviljans mitt í háv-
aða eyðileggingarinnar og vit-
fírringarinnar. Hann var um
kyrrt í Sviss og vann í þágu
Rauða krossins að hjúkrun
særðra. Þegar hann svo skömmu
seinna fékk Nóbelsverðlaun fyr
ir skáldverk sitt Jean Christ-
ophe, gaf hann peningana til al
þjóða Rauða krössins til hjálp-
ar sjúkum og særðum.
En Romain Rolland lifði það,
að sjá heiminn standa aftur í
björtu báli, — fyrir tilverknað
nazismans. Og Rolland fór að
missa trúna á þjóðinni sem
byggði land Shcillers og Goethes
Þarna var um að ræða þjóð, sem
stöðugit þóttist ,,vernda“ föður-
land sitt, — með því að ráðast
inn í annarra þjóða lönd. Múg-
urinn hafði sefjazt af spillingar
áróðri 'pólitískra ofstopamanna,
sem vildu leggja undir sig víða
veröldina með javí að beita „for
sjálli og andstyggilegri sér-
gæzku“. Góðvilji og umburðar-
lyndi voru harla fjarlaeg hug-
tök meðal þessara herra. I þeirra
augum var friðarviðleitni dauða
dæmd; samkvæmt þeirra skoð-
un var sjálfstæð hugsun og
framkvæmd blekking ein. Fram
kvæmdin á hugsjónuin og kenn
ingum þessarar kynþáttastefnu
var innifalin í hópmorðum og
þrælkun. Markmiðið var að
brjóta á bak aftur þær raddir,
er hæst höfðu látið gegri ill-
verkum og spillingu í heimin-
um. En miljóndr manna liðu
þjáningar og neyð fyrir illverk
óvinanna, — og slíkt krafðist
hefnda. Blóð hinna föllnu hróp
aði á hefnd.
$
Romain Rolland var ákveðinn
í því að láta ekki sitt eftir liggja
og það varð til þess, að hinn
friðsami andans jöfur reit bréf
til Daladiers forsætisróðherra
og kvaðst vera viðbúinn þegar
að gegna skyldum sínum í þágu
hins rétta málstaðar gegn naz-
istunum.
En Frakkland var ekki viðhú
ið. Það hafði látið blekkjast og
var ekki þess megnugt að stöðva
óvinina er komu æðandi austan
frá Rín. Hnefaréttur sigurveg-
aranna fékk yfirhöndina, —-
krossfesting þess mannúðlega
stóð fyrir dyrum. Og hinn aldni
þulur, er hafði varið löngu og
dyggu ævistarfi í þágu samúð-
ar manna á meðal, upplifði sig-
ur þess er hafði yfirhöndina í
skjóli vopna og vígvéla. Þetta
var í hans eigin föðurlandi, —
og útlit var fyrir um skeið, að
siíkt væri e. t. v. örlög alls
heims.
Hann, sem hafði birt þján-
inguna í ódauðlegum verkum
sínum og jaifnframt unnið að
því, að henni yrði útrýmt, stóð
nú uppi næsta vonlaus og gat
líit aðhafzt nema að snúa sér
að starfi sínu, minnugur orða
Tchaikowskys: „Vinnan ein er
beZta tilraunin til lausnar á
hörmungum mannlegs lífs.“
Svo kom sá dagur, að heim-
urin-n heyrði um lát þessa
manns. Hann hafði látizt í fæð-
ingarbæ sínum Vézalay.
Áður en Rolland dó hefur'
hann ef til vill eygt fyrstu
merki þess, að rætast kynni
hvað hann barðist fyrir allt sitt
líf. Heimurinn var e. t. v. að
kasta af sér ökinu fyrir fullt og
allt. Um það veit enginn enn-
jjá. En ef til vill ber framtíðin
í skauti sér þá von mestu and-
ans manna gegn um liðnar ald-
ir, að friðurinn mætti að lokum
tryggja mannsbörnunum öryggi
gegn hörmungum stríðs og ó-
samlyndis um gjörvallan heim.
Ef til vill sá hann, að „hin
viðursty ggilega s jálf shy gg j a
var að lúta í lægra haldi fyrir
samtökunum, — samtökum og
sameiginlegum hugsjónum
margra.
Þjóðverjar höfðu verið hrakt
ir úr Frakklandi og Belgíu;
sömuleiðis var mestallur Bálk-
anskagi lauis undan okinu. Ef
til vill, — ef til vill var markið
að nást. —----------
En hvað tekur við?
Nóg er að gera. Endurreisnar
starfið er ærið verkefni, fyrir
þjóðinar fyrst um sinn. Og
grundvallaratriðið í kenningum
og starfi Romains Rollands
mun verða þeim sem tileinka
. sér. það öruggur leiðarvísir og
markmið að vinna að, til þess
að endurskapa frið á ‘jörð, —
áframhaldandi öryggi og sam-
starf í bættum heimi.
Sfjárnarskráin
Frh. af 4. síOu.
fljótt, að frumvarpið verði lagt
f^’TÍr alþingi áður en kosningar
fari fram og ekki síðar en síð-
ari hluta næsta vetrar, og legg
ur stjórnin og flokkar þeir, er
að henni sitanda, kapp á, að
frumvarp þetta verði samþykkt
KAFTFELLINGA-
FÉLAGBE) í Reykja-
vík hefur ákveðið að beita
sér fyrir útgáfu ritsafns
varðandi Skaftafellssýslur,
Skaftfellinga og sögu þeirra.
Ætlazt er til, að stuðlað
verði að samningu rita um
þetta efni, en einnig er fyr-
irhugað, að í ritsafni þessu
verði prentuð rit frá fyrri
öldum, sem veita fróðleik
um sýslurnar og íbúa þeirra,
svo„ sem sóknalýsingar og
önnur staðfræðirit, frásagnir
af eldgosum og ævisögur
einstakra manna (t. d. ævi-
saga Jóns Steipgrímssonar).
Nú skal gera nánari grein
fyrir EFNINU, sem ritsafni
þessu er ætlað að fjallá um.
Skiptist það í tvo aðalflolika.
1) Lýsing lands og saga þess.
Er ætlazt til að eitt af fyrstu >
heftunum verði héraðslýs-
ing, en þá er mikið, og
merkilegt efni jarðfræði
sýslunnar og saga einstakra
eidfjalla eða gosa (Skafár-
eldur, Kötlugos o. s. frv.).
2) Saga sýslubúa og byggð-
arinnar, atvinnu og þjóðlífs.
Nokkur helztu efnin verða
hér: Landnám og saga þjóð-
veldistímans. Klaustrin.
Saga byggðarinnar, hversu
hún hefur vaxið og þorrið.
Samgöngur, sjósókn, búnað-
ur, verzlun, fræðslumál —
og er ætlazt til að þar yrði
sagt frá framförum síðari
ári. Þá er enn að nefna lýs-
ingar á þjóðlífi og þjóðhátt-
um á Iiðnum tíma, þjóðsögur
og frásagnir af einsíökum
mönnum.
Um TILHÖGUN verksins
er það að segja, að ætlazt er
til, að safnið komi út í heft-
um. Hvert þeirra sé alveg
sjálfstæð bók, en þau fylli þó
öll einn flokk og eiga áð lok-
um að mynda eina heild,
eins og steinar í vel hlöðn-
um vegg. Fyrirhugað er, að
efni fyrstu hindanna verði
sem hér segir (en félagið
áskilur sér rétt til breytinga
á alþingi aö. afloknum kosning- I
um. ■ ^ !
Þingsályktunartillaga sú,
siem samþykkt var um mál
þetta skömmu fyrir þingslitin,
er í meginatriöum samhljóða
tillögu okkar þingmanna Al-
þýðuflofcksins og byggð ó ákvæð
unum í málefnasamningi stjórn
arinnar- um.málið. Breytingarn
ar eru >þær, að viðbótarnefndin
skal skipuð tólf ménnuro í stað
tíu og þeir tilnefndir af þing-
flökkunum í stað hæstaréttar.
Einnig skal milliþing.anefndin
ráða sérfróðan mann til þess að
afla gagna í undirbúningi máls
ins. Er svo til ætlazt, að við
tilniefningu manna og kvenna
í nefndina gæti flokkarnir þess,
að haga valinu þánnig, að sfefn
flest hinna mismunandi sjónar-
miða eigi málsvara í nefndinni.
Skiptir þessi aukning nefndar-
innar að sjálfsögðu miklu máli,
því að hún tryggir það, að sem
fiest sjónarmið komi fram við
athugun og undirbúning máls-
ins. Einnig er það mjög jnikils-
vert fyrir starf nefndarinnar,
að henni hefir verið heimilað
sonar, Héraðslýsing. Land-
nám og saga þjóðveldistím-
ans. Klaustrin og Skafta-
fellsþing á miðöldum.
Skaftfellingafélagið heitir
á héraðsbúa að taka hönd-
um saman og veita þessu
máli stuðning. Eflaust hefur
mörgiun manni komið í hug,
þegar annarra sýslna menn
hafa gefið út sögur sínar, að
ekki mundi síður frásagnar-
vert af Skaftfellingum. Lík-
legt er, að heima í héraði sé
til margt, sem fróðir menn
hafa fært í letur, annað lifir
enn í minnum gamalla
manna og kvenna. Skaftfell-
ingafélagið heitir á alla, sem
áhuga hafa á þessu máli, að
hefjast handa um söfnun J
hvers konar fræða, sem
ætla má að komið geti að
liði þessu fyrirtæki. Ef upp
úr slíkri söfnun spryttu heil-
leg verk, er þess að vænta,
að þau fengju rúm í ritsafn-
inu, að öðrum kosti yrðu
það þó drög, sem verða
mættu ómetanlégar heimild-
ir fyrir aðra menn, sem um
það fjölluðu; er hvortveggja
kosturinn góður.
Sú tilhögun verður höfð á
útgáfunni, að leitað verður
áskrifenda að ritsafninu í
heild, líkt og þegar menn
gerast áskrifendur að tíma-
ritum; geta menn þá vitan-
lega á hverri stund sagt upp
stuðningi sínum við það.
Verðinu mun í hóf stillt svo
sem unnt er.
Ritstjóri safnsins er dr.
Einar ÓI. Sveinsson, en
hann hefur til ráðuneytis
sér þá prófessor Guðbrand
Jónsson og Þórberg Þórðar-
son rithöfund.
Hjalti Jónsson.
Helgi Bergs.
Jón Kjartansson.
Jóhannes G. Helgason.
Haukur Þorleifsson.
að ráða til sín sérfróðan mann,
er afli nauðsynlegra -gagna og
vinni úr þeim.“
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framhald af 4 síðu.
stjórnarandstöðunnar einu orði,
en ef að líkum lætur, mun varla
standa á rökstuðningi frlá hans
hendi fyrir þeirri ákvörðun at-
vinnumálaráðherra að veita
Erlingi .Ellingsen þelta emibætti
fremur en þeim Agnari Kofoed-
Hansen, Erni Johnsen eða öðr-
um, sem foafa til brunns að bera
séúþekkingu á flugmálum.
Kommúnistar hafa löngum ver-
ið fljótir til að gagnrýna em-
bættaveitingar og embættisstörf
fulltrúa annarra flokka, en nú
mun þeim fara að skiljast, að
vndi fylgir vegsemd hverri.
*>4KHK*#H>4K><SH>4*3
Otbreiðið AibMaðið.
>4»Í4*>4*HH>4*>4*ÍH