Alþýðublaðið - 25.03.1945, Blaðsíða 5

Sunnudagur 25. marz 1945
ALÞYÐUBLAÐJÐ
ö
Þar, sem mannlífsstraumarnir mætast — Hornin — og
lygnan — Engin forsetakosning? — Bréf um útvarps-
erindi og annað um byggingar
•jyi ANJSTLÍFSSTHAUMARNIR
J-’A eru ætíð stríðastir, þar sem
götur skiptast og hornin mætast.
Þess vegna hef ég — í dagsins
önn — valið mér stöðu þar. Hins
vegar dreg ég mig oft í hlé í
lygnuna, þegar ég vil hvílast, og
vill þá ýmislega fara fram hjá mér.
Eitt sinn lenti ég í veizlu og sat
þar sem kyrrt var og rólegt, all-
langt frá háborðinu og aðalglaumn
um. Þótti mér gott að geta horfið
af horninu og vera ekki settur á
horn, þar sem ysinn var og um-
ferðin. Ég varð því ekki lítið undr
andi, er ég frétti, að þess hefði
verið krafizt af veizlustjóranum,
að í næsta skipti yrði mér valinn
staður á horni.
ÉG VONA ÞÓ að. ekki verði af
því, annars þykir mér vænt um
að borin sé umhyggja fyrir mér
og heldur hef ég ekki neitt á móti
því, að um mig og stöðu mína sé
deilt. Dálítill gustur er alltaf
skemmtilegri en blæjalognið. En
þó að ég sé hálfgerður byltinga-
maður finnst mér að meira þurfi
til en mig til að valda byltingum í
bæjarstjórn, ríkisstjórn eða annars
staðar á voldugum stöðum. — Ef
ég get aðeins fengið það fram,
sem ég er að rífast út af svona
dagsdaglega, þá er ég ánægður.
En sleppum þessu.
ÞAÐ Á VÍST engin forsetakosn-
ing að fara fram í sumar. Svo
virðist, ' sem flokkarnir séu að
verða sammála um að skora á nú-
verandi forseta að verða í kjöri
og tel ég það vel farið, að sem
minnstur' styr standi um þetta göf-
ugasta embætti þjóðarinnar. Við
deilum nóg. Það er nauðsynlegt,
að í embætti forseta veljist mað-
ur, sem allir geta treyst. Svo
verður hamingja okkar að ráða
því, hvernig til tekst um val á
manni í þessu æðstu stöðu okkar.
GUNNLAUGUR SKRIFAR: „Ég
vil ekki láta hjá líða að þakka
Gylfa Þ. Gíslasyni dósent fyrir p-
gætt erindi er hann flutti í út-
varpið eigi alls fyrir löngu síðan
og fjallaði um viðnám gegn er-
lendum áhrifum. Erindi þetta, sem
var ágætlega samið og vel flutt,
var sannarlega orð í tíma talað,
og væri þess full þörf, að þjóðin
væri oftar en nú er gert, minnt á
það, að þjóðernið er það dýrmæt-
asta er við eigum.
ÉG VARÐ meira en lítið hissa,
er ég las grein Björns O. Björns-
sonar í Morgunblaðinu, þar sem
hann reynir að gefa þetta erindi
tortryggilegt. Hvergi gat ég fund-
ið að fram kæmi óvinátta, ekki
einu sinni minnsti kalir til ann-
arra þjóða í þessu erindi. Hér var
aðeins um að ræða hvatningu til
okkar íslendinga að vinna af
fremsta megni að því að varðveita
tungu okkar, sérstæða menningu,
þjóðerni og óskert frelsi. Það er
sanarlegav merkilegt, en þó ekki
einstætt verkefni, nú á tímum,
$em Björn O. Björnsson hefur
valið sér, er hann vill vinna á
móti slíkri viðleitni; með því að
ráðast með ókurteisi og lúalegum
aðdróttunum að Glyfa Þ. Gísla-
syni fyrir það að verja íslenzkan
málstað.“
tf -
VELVILJAÐUR SKRIFAR: „í
blaði nokkru var skýrt frá því,
að bráðlega ætti að færa Safna-
húsið í nýjan búning — í líkingu
við Þjóðleikhúsið skildist mér. ■—-
Sú algenga húðun á húsum hér
núna, er farin að minna óþægi-
lega á hafragraut í allar máltíðir,
eða réttar sorglega ófrjóan anda.
Eftir að hafa horft á Þjóðleifchús-
ið og Kirkjuhvoll, er kynlegt á-
ræði að vilja fara eins með Safna-
húsið. Þakið mætti bæta, þegar
hið ákjósanlegasta efni er fengið,
frumhlaup er óþarft. — Safnahús-
ið er ein fegursta bygging hér á
landi hið innra sem ytra; lofum
því að halda sínum upprunalega
fagra blæ — þá þurfum við ekki
að naga á okkur neglurnar þegar
farið verður að brjóta „íslenzka*
búninginn af húsunum aftur,
ÞÚ SAGÐIR, að verið væri að
undirbúa byggingu Kjarvalshúss-
ins. Er mikilsvert að það verði
fögur bygging — samanboðin lista
verkum málarans og honum kær.
Þar þarf að koma fram það íbezta
sem íslenzkir arkitektar hafa að
bjóða. Minna máli skiptir þótt það
taki nokkurn tíma, því svo er hægt
að hraða byggingu hússins. Er
einkennandi fyrir óðagot okkar í
slífcum efnum sem .stafar af því,
hve byggingarmenning er hér á
lágu stigi, eða hefur verið. Er
sjálfsagt að samkeppni fari fram
um húsið, þá er- ásakana ekki
| þörf síðar. Að samkeppni er þörf
hér, sýna ýmsar opinberar bygg-
j ingar.“
Ilannes á horninu..
Fallegar skíðapeysur og fjölbreytt úrval af
vettlingum og hosum fáið þið á THORVALDSENS-
BAZARNUM. — Lítið í gluggana á morgun.

áskriftarsím! Áiþýðublaðsins er 4M.
Flugslys í Mexíkó
Fyrir nokkrum vikum hrapaði flugvél í Mexíkó, sem hafði innanborðs meðal annars sendi-
hera Rússa þar Konstantin Oumansky, og beið hann bana við flugslysið. Mynd þessi var
tskin af flaki flugvélarinnareftir slysið.
HVER var William Shake
speare? Á undanförnum
árum hafa menn hugleitt þetta
af vaxandi löngun eftir að vita
eitthvað meira um þann mann.
en áður hefur verið vitað. Var
hann mesta leikritaskáld heims
ins, —- eða var hann aðeins ó-
breyttur leikari, sem fengið hef
ur óverðskuldaðan heiður fyrir
áð vera talinn höfundur leikrit
anna, sem gefin eru út undir
hans nafni?
Fram á miðja síðustu öld dró
það enginn í efa, að Shake-
speare væri höfundur leikrit-
anna. En þá laust upp skyndi-
lega þeim grun, að höfundur
þeirra væri heimspekingurinn
Francis Bacon, og hefði hann
aðeins notað nafn Shakespeares
sem dulnefni. Menn þóttust
finna mjög lík éinkenni með
heimspekikenningum Bacons
og leikritunum. Auk þess horfðu
margir í það, að Shakespeare
roun hafa verið frekar litið
n\enntaður og því ólíklegt, að
hann hefði samið leikrit sem
þessi.
Nú hefur verið nokkurn veg
inn verið afsannað, að Bacon
sé höfundurinn, en þar með er
ekki sagt, að Shakespeare þurfi
heldur að vera sá, sem samdi
þessa ódauðlegu leiki; •— þriðji
möguleikinn er ekki utilokaður
*
Fyrir rúmum .áldarfjórðungi
síðan kom franski bókmennta-
íi’æðingurinn prófessor Abel
Lefrance fram ímeð þátiligátu,að
höfundur leikritanna myndi
hafa verið William Stanley,
sjötti jarlinn af Derby.
Stanley var fæddur 1561 í
London, og því þrem árum eldri
en Shakespeare. Taldi Lefrance
það mjög líklegt, að öllu athug-
uðu, að Stanley hefði samið
leikritin, því bæði hefði hann
haft menntun og aðstöðu ásamt
þekkingu og áhuga á leikritum
og lekhúsmálum til þess að hafa
gefið sig að leikritagerð. Aftur
á móti hefði ekkert verið lík-
legra en hann hefði viljað draga
sig í hlé frá því að vera umtal-
aður sem leikritahöfundur, því
#^.REIN sú, sem hér fer á
eftir, er þýdd úr sænska
blaðinu ,Morgon Tidningen“,
Höfundur hennar er Nils
Beyer og er hún ritdómur
um nýútkonma sænska bók
eftir lektorinn J. O. Rohn
ström: Vem var Shake-
speare? Segir hér frá þeim
meginskoðunum, sem fram
hafa komið varðandi þetta
mál á undanfömum áratug-
um. — Greinin er nokkuð
stytt í þýðingunni.
staða hans og stétt var e. t. v.
of áberandi til þess.
Þessi síðast talda skoðun hef
ur nú m. a. öðlazt fylgi sænska
lektorsins J. O. Rohnström.
Iiann varði mörgum árum í vís
indalegar rannsóknir á þessum
málum. Síðan gaf hann út þétt-
letraða bók á 3. hundrað blað-
síður að stærð, hvar hann telur
sig í flestum atriðum komast að
sömu niðurstöðu og Lefrance.
Hann er Lefrance ekki algjör-
iega sammála um sumt, en tel-
ur miklar líkur benda til þess
að Stanley sé höfundurinn. En
hann er fyrst og fremst viss um
það, að Shakespeare, leikarinn
frá Stratford-on-Avon hafi
ekki haft gáfur né menntun til
þess að semja þessi leikrit, sem
á undanförnum öldum hafa ver
ið leikin svo -að segja á hverju
leiksviði um víða veröld. Reynd
ar má vera, samkvæmt skoðun
Ronströms, að Shakespeare hafi
á einhvern hátt gert leikritin
hæfari til sviðsetningar, því að
hann var slíku starfi kunnur
sem leikari. Að öðru leyti
rnuni haran á enigan hátt hafa
átt þátt í tilbúningi þeirra, —
og tæpast skilið þau heldur.
*
Orsökin fyrir því, að slík
gru-nsemd sem þessi getur þró-
azt er sú, að um Shakspeare er
mjög lítið kunnugt. Samtíðar-
menn hans minnast aldrei á
hann sem stórskáld.
Aftur á móti styðjast þeir,
sem haldaSha’keispearefr.aimsem
höfundi leikritanna, við það, að
aðeins sjö árum efitir lát hans,
Ikom út útgáfa af verkum bans
(1623), sem gefin var út af tveim
vinum hans, ásamt ljóði eftir
Ben Johnson, þar sem Johnson
lofar og dáir Shakespeare og
eignar honum tvímælalaust
heiðurinn af því að hafa samið
ieikritin.
Ben Johnson var ekki aðelns
einhver mesti bókmenntagagn-
rínandi sinna tíma, heldur var
hann einnig persónulega kunn-
ugur Shakespeare. Skyldi hann
hafa ort lofgerðarkvæði sitt um
Shakespeare gegn betri vitund?
— Eðar hafði hann á einhvern
hátt látið blekkjast?
Um þetta tallar Ronström ekki
évo nolkkiru neimi. ,Þó er það
leftirtéktarverður (hllutur, hvont
Ben Johnson, sem fram á þenn
3n dag hefur verið annálaður
sem fræðimaður, skáld og gáfu
maður, hefur litið Shakespeare
í réttu ljósi, — eða ekki.
Ronström gerir aftur á móti
þá athugasemd, að sá möguleiki
liggi fyrir hendi, að Ben John-
son muni e. t. v. hafa grunað
eða vitað, að höfundur leikrit-
anna var af háum stigum, en
ekki viljað koma upp um sann
leikann vegna þagmælskuheits
við höfundinn eða fjölskyldu
hans.
En um þetta verður ekki sagt
með neinni vissu að svo stöddu.
*
Eins og áður hefur verið
minnzt á, er einhver helzta á-
stæðan fyrir því, að Rohnström
te.lur Shakespeare ekki höfund
leikritanna, sú, að hann muni
hafa notið svo lélegrar mennt-
unar, að hann hafi mátt teljast
ailgjörleg'a ómenntaður maður.
Hann mun aldrei hafa gengið í
skóla, — og ekki er vitað til
þess, að hann hafi nokkru sinni
farið utan. Aftur á móti kemur
það víða fram í leikritunum, að
Framh. á 6. sflJu.