Alþýðublaðið - 08.04.1945, Blaðsíða 6

« ________________________ auþypubladhð
Siuinndagnr 8. aprfl 1M5>
Aðalfundur 1. deildar KRON
•ir (Deildarsvæðið er allt norðan Túngötu milli Aðal-
strætis að austan, Bræðraborgarstígs og Brunnstígs
>* að vestan).
Pundurinn verður haldinn í Kaupþingssalnum
níánudaginn 9. aprál klukkan 8,30 e. m.
Félagsmenn á deildarsvæðinu, sem ekki hafa
fengið aðgöngumiða að fundinum, erú beðnir að
taka þá við innganginn.
KRON
Norsk leyniblöð gep nazisfum
Frh. af 4. síðu.
mætti, en áður höfðu blöðin
verið gefin út í eins stórum
upplögum og auðið var og þeim
dreift án sérstakra varúðaráð-
stafana.
Um áramótin 1943 var
dreifing leyniblaðanna end ur-
skipulögð með tilliti til vaxmdi
hættu og árið 1943 komu leyni-
blöðin við sögu barátiunnar
heima í Noregi meira en nokkru
sinni fyrr. Blöðunum fjölgaðí.
Þau komu flest út reglulega og
yfirieitt mjög vel vandað til efn
is þeirra. Það var fjallað um
stjórnmál og hermál í fræði-
greinum og viðhorfin eftir stáð
ið voru rædd af rökvísi og skyn
semi. Prentun og dreifing l ivni-
blaðanna hafði þó mikla hættu
í för með sér. Gestapo átti auð-
veldara með að hafa app á
leyniblöðunum ef henni tókst
að komast á snoðir um eitthvert
þeirra, þegar hið nýja skipulag
hafði verið upp tekið í sam
bandi við útgáfu þeirra.
Síðla hausts 1943 tókst Gresta
,po að hafa hendur í hári eins
af áhrifamönnum leyniblað-
anna. Það er ástæða til þess að
ætla, að þessi handtaka hafi
verið tilefnið til hinnar stór-
felldu atlögu nazistanna gegn
Ieyniblöðunum í febrúar í
jyrra. í iþrjá til fjóra mánuði
bar ekkert til tíðinda, en í febr-
úar 1944 taldi Gestapo, að næg-
ar upplýsingar væru fyrir
hendi og léjt til skarar skríða.
Gestapo beindi einkum atlögu
sinni að leyniblöðunum í Oslo,
en þar voru flest og stærst blöð
in gefin út, sem gefur að skilja
og dreift þaðan um gervallt
landið. En annars hefur það
einkennt leyniblöðin í Noregi
frá öndverðu, að þau hafa
sprottið upp sem knýjandi
þörf hins óbreytta manns og
þar sem ekkert blað hefur ver-
ið fyrir hendi hafa einn eða
fleiri menn hafizt handa um
útgáfu leyniblaðs af sjálfsdáð-
um. Erfiðleikarnir á því að afla
pappírs og prentsvertu til að
geta gefið út 'blöð í þúsunda-
upplagi daglega eða nokkrum
sinnum í viku urðu meiri með
hverju blaði, og auk þess hef-
ur það aukið erfiðleikana að
miklum mun, að Gestapo hef-
ur iðulega tekizt að hafa upp á
slíkum birgðum. En jafnan hef
ur þó rætzt úr þessum erfið-
leikum og effir hverja nýja of-
sóknaröldu hafa bleðin byrjað
göngu sína á ný, því að það er
og verður jafnan álit manna,
að það skipti mjög miklu máli
að norska þjóðin fái áreiðualeg
ar og mikilvægar upplýsingar
um stríðið. Þess vegna eru menn
jafnan fúsir til að taka á sig þá
hættu, sem útgáfa leyniblaða
hefur í för með sér. Hin fjöl-
mörgu bíöð, sem dag avern
koma út í Noregi og dreift er
um byggðir landsins, múnu
ekki hætta að koma út fyrr en
Þjóðverjar eru þaðan á brott, á
hverju sem gengur.
Sem stendur er ógerlegt að
fuilyrða neitt um það, hve
mörg leyniblöð koma út í Nor-
egi, að minnsta kosti ekki fyrir
þá, sem dvelja utan Noregs.
Síðustu upplýsingar, sem mér
hafa borizt frá Noregi um
þetta efni eru frá því í ágúst
í fyrra og láta nær 60 leyni-
blaða getið.
Ástæðan fyrir því, að ég hefi
gefið þetta yfirlit, sem að sumu
leyti er sundurlaust, um leyni-
blöðin í Noregi á stríðsárunum
í tilefni 9. apríl, er sú, að þess
hefur ekki áður gefizt kostur að
ræða þetta mál svo heitið geti
hér á íslandi. En ég hygg, að
íslendingum muni leika hugur
á að fá nokkra vitneskju um
það, hvílíka þýðingu leynibiöð-
in hafa haft í 'baráttu þeirii,
sem norska þjóðin háði og hey-
ir gegn hinum þýzku kúgm’um
og kvölurum.
HANNES Á HORNINU
Flfc. af 4. síOa.
félags eru aliir félagsmenn skyldir
að taka við kosningu í stjórn eða
till annarra starfa í félaginu en
enginn félagsmaður er skyldur til
þess að hafa sama starf á hendi
lengur en tvö ár í senn.
C VAR BÚINN að vera formað-
ur í 4 ár. Hann stjórnaði fumdin-
um; og áður en kosning hófst,
ilýsti hann því yfir, að hann væri
ekki í kjöri, mundi neyta réttar
síns samkvæmt félagslögum, að
taka ekki við endurkosningu og
varaði menn við að kasta atkvæð-
um á sig til einskis. C er því
hinn eini maður á fundinum^ sem
samkvæmt félagslögum á rétt á
því að vera ekki í kjöri við f»r-
mannskosninguna, og hann lýsir
því yfir áður en kosning hefst,
að hann noti þann rétt.
ÞEGAR ÞVÍ atkvæðatala A og
B varð jöfn, en C fær eitt, úrskurð
aði C það atkvæði ógilt, en lét
varpa hlutkesti miUi A og B, og
kom þá upp hlutur B. — Hér er
rétt að geta þess, að enda iþótt C
hefði ekki talið það atkvæði ógilt,
sem á hann féll, var úrskurður
hans um hlutkesti í fullu samræmi
við venjur félagsins í þessum efn-
um. Þér teljið, að ef atkvæði hefðu
verið jöfn, en einn seðill auður,
hefði átt að varpa hlutkesti. Ég
vil nú leyfa mér að spyrja í sam-
bandi við framanritað:
ER HÆGT að kalla þann at-
kvæðaseðil fullgildan, sem kastað
er á mann sem lýsir því yfir að
hann sé ekki í kjöri og samkTæmt
Flmmtugur í éag:
Sigurður Þórðarson söngsfjóri
IDAG er Sigurður Þórðarson
söngstjóri fimmtugur. Hann
er fæddur að Gerðhömrum í
Dýrafirði, sonur merkishjón-
anna Þórðar Ólafssonar pró-
fasts að Söndum og konu hans,
Mariu ísaksdóttur. Sigurður
var snemma sönghneigður, en
átti lítinn kost tilsagnar eins og
gengur. Hann fór ungur til
náms í Verzlunarskóla íslands,
og aflaði sér jafnframt iþekk-
ingar í tónlist, eftir því sem
við varð komið. Árið 1916 fór
Sigurður utan og stundaði tón-
fræðinám við tóri’lístarskóla :
Leipzig, sem er nafntogaður
skóli í sinni grein. Nokkru síð-
ar fór hann aftur utan og
kynnti sér söngstjórn í Þýzka-
landi og Austurríki.
Það þótti snemma sýnt, að
við heimkomu Sigurðar hafði
íslenzku tónlistarlifi bætzt dug
andi liðsmaður, enda fóru þar
saman fjölþættir hæfileikar,
betri menntun en þá var titt,
og síðast en ekki sízt, lifandi
áhugi samhliða sterkri skap-
höfn.
Árið 1926 stofnaði Sigurður
ásamt nokkrum öðrum áhuga-
mönnum Karlakór Reykjavík-
ur, og hefur verið söngstjóri
kórsins síðan, eða í hartnær
tuttugu ár. Áður hafði hann
verið söngstjóri karlakórsins
„Þrestir“ i Hafnarfirði um
tveggja ára skeið. Sigurði varð
brátt ljóst, að skortur kór-
manna á kunnáttu í raddbeil-
ingu stóð kórnum fyrir þrifum,
og beitti hann sér fyrir því,
að kórinn réði til sín söngkenn-
ara, en það var algjör nýlunda
þá hér á landi. Sigurður varð
brátt mikilvirkur söngstjóri,
sem flutti með sér ferskan og
hressandi blæ, og fór sinar eig-
in götur bæði um val viðfangs-
efna og tjáningu þeirra. Hefur
Karlakór Reykjavíkur æ síðan
verið ódeigur við að ríða á vaðið
um hvers konar nýjungar, og
þráfaldlega fengið kvenraddir
og jafnvel drengjaraddir í lið
'með sér, til þess að geta flutt
tónverk, sem ávinningur var að
kynnast, í upprunalegum bún-
ingi. Undir handleiðslu Sigurð-
ar Þórðarsonar hefur Karlakór
Reykjavíkur þroskast og dafnað
og borið söngstjóra sínum vitni,
innanlands og utan. Og þó að
kórinn hafi átt mörgum ötulum
og áhugasömum mönnum á að
skipa, má óhætt fullyrða, að
oftast hefði verið hægar róið og
skemmra siglt, ef söngstjórimi
hefði ekki stappað stálinu í á-
höfnina.
Það ér jafnan einkenni at '
orku- og athafnamanna, að
svo virðist sem þeir hafi meiri
tíma til umráða, en aðrir. Þann
ig er um Sigurð Þórðarson.
Þrátt fyrir annir daglegra starfa.
hefur honum unnist tími til að
sinna hugðarefnum sínum litlu
miður en þeir, sem ekki hafa
öðru að sinna. Söngstjórn við
erfið skilyrði krefst meiri elju
eg ósérplægni en flesta grunar,
ef stefnt er til einhvers þroska.
Mætti þá ætla, að -starf Sigurð-
ar við kór sinn hefði verið hon-
um næg tómstundavinna. En
því fer fjarri. Siguxður hefur
kunnað þá list að lengja dag-
inn. Þegar aðrir ganga til náða,
fdtlagslögum er ekki hægt að
skylda til þess að taka við endur-
kosnirigu. Eru þess n®kkur dæmi,
að kosning, t. d. til alþingis, hafi
verið endurtekin vegna ógildra
seðla, hafi atkvæði orðið jöfn millí
tveggja frambjóðenda? Er feægt
að telja þessu athuguðu, að um-
rædd kosning hafi verið ólögleg?“
Hatmes á horninu.
Sigurður Þórðarson.
setzt hann við skrifborð sitt og
skapar ný og fjölþætt tónverk,
sem þegar eru orðin það mikil
að vöxtum og kunn, að þau
mundu nægja til að halda
nafni hans á lofti. Enn hefur
ekki verið gefinn út riema lítill
hluti af verkum hans: Þrjú
sönglög, fimm lög fyrir slag-
hörpu, þrjú karlakórslög, og nú
fyrir skemmstu fimm einsöngs-
lög, auk þess nokkur lög, sem
birzt hafa á víð og dreif í
tímaritum og söngvasöfnum. Af
stærri verkum, sem enn liggja
í handriti, má nefna Alþingis-
hátíðarkantötuna 1930, óperett
una „í álögum", og „Messu“,
sem enn er ekki lokið. Þá hefur
hann safnað og skrifað upp
gömul, íslenzk lög við alla Pass
íusálmana, en úr því safni mun
hann lítið farinn að vinna.
Af því sem drepið hefur yer-
ið á hér að framan, má ljóst
vera, að Sigurður Þórðarson á
rnikinn og merkilegan starfs-
feril að baki. En okkur, sem
átt höfum því láni að fagna, að
kynnast honum persónulega,
þykir ekki minna vert um mann
inn sjálfan. Sigurður er prúð-
menni í framgöngu svo að af
ber, og innviðaheill drengskap-
armaður, hv^rsdagsgæfur og
hlédrægur að eðlisfari, en skap-
ríkur og lætur ekki hlut sinn
fyrh- neinum ef því er að skipta.
Hann er maður, sem vex við
nánari kynni, og hjá þeim mest,
sem þekkja hann bezt.
Sigurður er kvæntur Áslaugu
Sveinsdóttur frá Hvilft í Ön-
undarfirði, hinni ágætustu
konu. Munu margir senda þeim
hjónum hlýjar kveðjur og ám-
aðaróskir á þessum merkisdegi.
Axel Guðmundsson.
Ásfandið í Japan.
Framh. af 5. síðu.
stöðum fyrir slíkt flótt-aifólk, ef
með þarf. Sömmleiðis ýmiskon-
ar hjálparstöðvum og sjúkra-
húsum.
Hvarvetna úti um sveitir
landsins hefur slíkur undirbún
ingur farið fram. En það er ekki
iangt 'siðan; því til skamnas
tima gerðu Japanar ekki ráð
fyrir öðru en sigri. Þeir gerðu
ekki ráð fyrir orrustum í heima
’andi sinu.
Þrátt fyrir allan þennan wnd
irbúning var þó sem Japanar
væru lítið undir loftárásir bún-
ir, þegar Bandarikjamenn hófu
árásir sínár á japanskt land í
júlí síðastliðnum. Það kom á
daginn, að slökkviliðssveitir
voru mjög illa æfðar, og sömu-
leiðis heimaflugherinn.
Eftir árásirnar á stáliðuaðar-
borgina Yawata var skipt um
yfirstjórn í heimavarnarliði
Japana. Og ef dæma má eftir
því, hvernig Ken Suzuki hefur
tekið loftárásum Bandaríkja-
manna, er siðferðisþrek hans
lítið annað en nafnið tómt.
Einn fréttamannanna . frá
Sovétríkjunúm segir: „Áfeynsla.
Japönsku þjóðarinnar fer vax-
andá; .... fóLkið er orðið þreytt
á stríðinu og vantrúað á sigux-
ihn, — sárna máii gegnir um
hérmenn sem óbreytta borgará.'
En fólkinu er algerlega haldið £
sketfjUm.“
*
En Ken Suzuki heldur áfram
að berjpst hvort heldur útlitið
er sigurvænlegt fyrir hann eða
ekki. Og hann mUn berjast tfram
í rauðan dauðann. Hann óskar
aí faeilum hug eftir því, að flot-
inn muni að lokum vinna stríð-
ið. Von hans er sú, að Þýzka-
landi takist að yfirvinna .Sové;t-
ríkin og Bretland með hinni
„miklu þrautseigjú1 sinni, og síS
an sameinast Japan í barátt-
unni gegn Bandaríkjunum. En
hamingjunni sé lof; — Suzulki
þekkir ekki nazismann og hugs
uriarhátt hans sem skyldi; því
síður xvirðist hann sjá hin óum-
flýjanlegu örlög hans, sem óð-
um nálgast.
Ken Suzuki treystir því, að
megn innanlandsóánægja skap-
ist í Bandaríkjunum innan
skamms. En vonir hans byggj-
ast á því, sem næsta ótrúlegast
reynist. Og því fer sem fer.
Helztu blöð Japana tala enda
laust um það, að guðirnir muni
leiða þjóðina fram til sigurs„
bara ef hún berjist í það óend-
anlega fyrir heiður föðurlands-
ins og keisarans.
Japanir ræða ýmist um stríð-
ið sem nokkurra mánaða orrust.
ur eða a. m. k. „tíu ára styrj-
öld“.
Þannig er myndin af Japan,
eins og ástatt er þar nú. Það er
frekar skuggaleg mynd. En
sjálfsálit Japana hefir alizt upp
við sigurvænlegar orrustur und
anfarinna sjö ára. Það má £
fljótu bragði sjá þá fáu yfir-
burði sem Japanar ef til vill-
hafa. ■
Þeir liggja aðallega í blind-
m ásetningi um að berjast til
hinztu stundar, hvað sem það
kosti. Og ef til vill má telja það
þjóðinni 'til tekna, hversu hún
leggur hart að sér til þess að
halda baráttunni áfram.
Samt sem áður er stjórnar-
farslegur grundvöllur í Japan
harla veikur. Japanir treysto.
Tojo hershöfðingja á meðan allt
lék í lyndi. En þegar útlitið fór
að versna viku þeir honum frá
(g settu Koiso hershöfðingja í
hans stað. Þó meiga Japanir
reiða sig á það, að umskipti é
roönnum í opinberum stöðum
er ekki aðalatriðið til þess að
bjarga Japan í stríðinu.
En það er eins og Ken Suzuki
hafi ekki áttað sig á þessu enn
þá. — Og stríðinu er hann bú-
inn að tapa.
Einstaki tækifæri fyrir
bæjarbúa í dag.
KONUR úr kvenfélaginuc
Hringurinn bjóða bæjarbú
um upp á ilmandi Hallveigar-
staðakaffi, ásamt alls konar
góðgæti, svo sem: pönnukökur,
flatkökur, norílenzkt soðbrauð,
hveraseytt brauð og óteljandi
kökutegundir í da'g frá kl. 2.30
til 6 e. h. í Listmannaskálamsm.
Ágóðinn af veitingum þess-
um rennur til kvennaheimilis-
ins að Hallveigarstöðum.
Það er ekki á hverjum degi
sem Reykvikingar hafa tæki-
færi til þess að bragða jafn vin,-
sælt og þjóðlegt kaffibrauð og
hér býðst með eftirmiðdaigskafí
inu. Bæjarbúar ættu því að fjöl
menna í Listamannaskálanrun £
dag.